Текелі қаласында геологиялық зерттеулер жүргізген тұЛҒалардың ЕҢбектері

деректерді зерттей келе, Қазақстан тарихы пәнінен өткізілетін факультативтік сабақтарға және «Өлкетану» пәніне тақырып ретінде енгізу.

• 
  Текелі қаласында геологиялық зерттеулер жүргізген тұлғалар жайлы тереңірек зерттеп-білу;
  
• 
  «Алматы облыстық мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесінің Текелі филиалы және «Талдықорған мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесінде зерттеу жұмыстарын жүргізе отырып іскерлік байланыс орнату;
  
• 
  Зерттеу жұмысының тақырыбын Қазақстан тарихы пәнінен өткізілетін факультативтік сабақтарға енгізу;
  
• 
  Зерттеу жұмысының нәтижесін жергілікті «Текелі тынысы» газетінде жариялау арқылы қала тұрғындарын зерттеу жұмысымен таныстыру.
  

• 
  Текелі қаласында геологиялық зерттеулер жүргізген тұлғалар жайлы деректерді студент санасына жеткізе отырып патриоттық, тарихи сауаттылығын арттыру.
  

• 
  Қосымша ақпарат көздерін, интернет-ресурстарын пайдалану арқылы Текелі қаласында
  

• 
  «Алматы облыстық мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесінің Текелі филиалы және «Талдықорған мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемелерімен байланыс орнату;
  
• 
  «Текелі кенді қайта өңдеу кешені» жауапкершілігі шектелген серіктестігімен байланыс орнату;
  
• 
  Жергілікті «Текелі тынысы» газетінде зерттеу жұмысының нәтижесі туралы мақала жазу.
  

Моноқалаларды дамыту бағдарламасына енген Текелі қаласында геологиялық зерттеулер

жүргізген тұлғалар туралы студенттердің патриоттық сезімдерін ояту мақсатында зерттеу тақырыбы жайлы толық ақпарат беру.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі:

«Текелі – тіршілігі қайнаған, тұрғындары екі қолға бір күрек тауып, қарекетсіз отырмайтын еңбекқор жандардың қаласы» деп Текелі қаласының бұрынғы әкімі Қаныбек Айтжанов айтқандай, моноқала бағдарламасы аясында Алматы облысынан енген бірден-бір қала – Текелі қаласы. Аталған бағдарлама қаланың өзекті мәселелерінің шешімін тауып, әлеуметтік-экономикалық даму динамикасына жаңа тыныс береріне сенім мол. Осы орайда, студенттерге қаланың дамуына геологиялық зерттеулер жүргізген тұлғалар жөнінде ақпарат беру, факультативтік сабаққа тақырып ретінде енгізу қажеттілігі туындап отыр.

«Алматы облыстық мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесінің Текелі филиалы және «Талдықорған мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемелерінде зерттеу жұмысының алғашқы кезеңі жасалынды. Алайда, алдағы уақытта аталған зерттеу жұмысының толық қанды нәтижесін көру үшін оны жалғастырып, Қазақстан Республикасы Кіші Ғылым Академиясы Алматы облыстық ғылыми-практикалық конференциясына баяндама ретінде ұсыну қажет.

болса, жерұйық іздеген Асан Қайғы бабамыздың «Ағашы тұнған жеміс екен, шаруаға жақсы қоныс екен, жерұйық деген осы екен» деп тамсанған өңірдің шырайлы да шұрайлы мекендерінің бірі – Текелі қаласы. Текелі қаласының аумағы 6133 га немесе 61,3 км², Талдықорған қаласынан 39 км қашықтықта оңтүстік-шығысқа қарай және Алматыдан 285 км солтүстік-шығысқа қарай орналасқан, темір және автокөлік жолдарымен байланысады. Қала халқының жалпы саны, қаланың әкімшілік-аумақтық бірлігіне енетін Рудничный поселкесін қоса алғанда, 29,3 мың адамды (2012 жылғы 1 шілдеге) құрайды.

Моноқалаларды дамыту бағдарламасына Алматы облысынан енген бірден-бір қала – Текелі қаласы. Аталған бағдарлама 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру шеңберінде әзірленді.

Моноқала – бұл бір немесе бірнеше (көп емес) қала құраушы, бір бейінді және шикізаттық бағыттағы қаланың экономикалық және әлеуметтік жағдайын айқындайтын кәсiпорындарда еңбекке жарамды халықтың және өнеркәсіп өндірісінің негізгі бөлігі (20 пайыздан астамы) шоғырландырылған қала. Моноқалалар тізбесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 20 наурыздағы отырысында мақұлданған. Бағдарлама моноқалалардың қазіргі әлеуметтік-экономикалық проблемаларын шешуге, еңбек және экономикалық әлеуетті ескере отырып оларды одан әрі дамытудың перспективалық бағыттарын, сондай-ақ табиғи басымдықтарын анықтауға бағытталған. Қазіргі уақытта Қазақстанда 27 моноқала бар.

Тарихты жасайтын адамдар. Текелі қаласының геологиялық дамуы «Текелі кенді қайта өңдеу

кешені» жауапкершілігі шектелген серіктестігімен тікелей байланысты, өйткені қаланың кен игеру жолында қазақтың бірқатар зиялы тұлғаларының маңдай тері Текелі кенін өндіріске шығару жолында төгілген. Текелі кеніне алғаш бұрғы салып, ғылыми тұрғыда оның болашағын зерттеген қазақтың тұңғыш геологтарының бірі Оразалы Қиқымұлы Жандосов (1904 жылы Алматы облысы, Қарасай ауданы, Шамалған ауылында туған) пен Мерғали Қадылбеков (1907 жылы Павлодар облысы, Баянауыл ауданы, Жаманқыстау ауылында туған). 1936 жылы КСРО ауыр өнеркәсібінің халық комиссариаты Текелі кен басқармасының директоры Оразалы Жандосов пен техникалық жетекші Мерғали Қадылбековке кеніштің жобалық қуатын жылына 500 мың тоннаға дейін арттыру жүктелген. 1933 жылы инженер-геологтар Мерғали Қадылбеков пен Михаил Юдичев Текелі өзені бастауының оң жақ беткейінде түрлі-түсті кен орындарын тапты.

Текелі қаласының геологиялық дамуына үлес қосқан тұлғалардың есімдері мен қызметтері:

Сонымен, менің ғылыми жұмысымның алдына қойған проблемасы: қаланың геологиялық дамуына үлес қосқан тұлғалар жайлы деректердің жоқтығы, әлі күнге дейін толық зерттелмеуі, олар жайлы тарих сабағында, қосымша сабақтарда оқытылмауы, сондықтан студенттердің қаланың геологиялық дамуына үлес қосқан тұлғалар жайлы білмеуі.

Патриоттық тәрбие өміршең. Осыған орай, Қазақстан тарихы пәнінен өткізілетін факультативтік сабақтарға тақырып ретінде, Өлкетану пәніне тарау ретінде аталған тақырып енгізілсе. Әрбір аймақтың, елді-мекенге еңбегі сіңген тұлғалар жайлы әр студент оқып-білсе, сонда ғана студент бойында қазақстандық патриотизм оянады.

Ғылыми жұмысымның шешу жолдары: Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты 2012 жылғы 10 шілдеге мақаласында 20-тапсырма жарияланған болатын. Аталған мақаланың 13-ші тапсырмасы Қазақстан Респуликасының Білім және ғылым министрлігіне тікелей бірнеше тапсырмалар бағытталған еді, соның бірі:

- Қазақстан тарихы бойынша оқу жоспарларын, оқулықтар мен оқу құралдарын талдаудан

өткізсін, оқу орындарында Қазақстан тарихын оқытудың мазмұны мен пішінін өзгерту жөнінде іс-шараларды жүзеге асырсын;

- орта, техникалық және кәсіптік, жоғары оқу орындарында «Акмеология, жеке және әлеуметтік табыс негіздері», «Қазақстан құқығы», «Өлкетану» сияқты міндетті оқу курстарын енгізу жөнінде ұсыныс жасасын (Өлкетану — белгілі бір жердің, қаланың, елді мекеннің бір бөлігін оқып білу).

Қорытындылай келе, ғылыми жұмысымның нәтижесінде, Текелі қаласында геологиялық зерттеулер жүргізген тұлғалар жайлы біраз мәлімет алынды. Өзімнің және қатарлас студенттердің тарихи сауаттылықтары туралы білімдері жетілдірілді.

1. 
   Редакциялық алқа: Айтжанов Қ.Қ., Калиновский Н.В. және т.б., Текелі құтты мекенім Алматы: «Золотая книга», 2012 – 232 бет
   
2. 
   Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауы
   
3. 
   «Алматы облыстық мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесінің Текелі филиалынан алынған материалдар.
   
4. 
   «Талдықорған мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесінен алынған материалдар.