Тәрбие процесінің мәні “Тәрбие ,кең мағынасымен алғанда , қандай да болса бір жан иесіне тиісті азық беріп, сол жан иесінің дұрыс өсуіне көмек көрсету деген сөз. Ал енді ,адамзат туралы айтылғанда , адамның баласын кәміл жасқа толып, өзіне-өзі қожа болғанша тиісті азық беріп, өсіру деген мағынада жүргізілнді” (М. Жұмабаев.)
“Тәрбие- бұл адам жанын жетілдіру өнері. Тәрбиеде адам табиғатын жетілдірудің ең күшті сыры бар”.
Н.К. Крупская “Тәрбие” атты мақаласында (1929 ж..) :”Тар мағынада алып қарағанда ,”Тәрбие”деген сөз арқылы балалар мен жеткіншектердің мінез-құлқына әдетте ересек адамдардың алдын-ала ойластырылған және жүйелі түрде жасайтын белгілі бір ықпалы”,ал кең мағынасында “…қоғамдық мекемелер , айналамен қоршаған бүкіл жағдай , бүкіл қоғамдық құрылыс тәрбиелейді”-деп түсіндіреді.
Осы жағдайға байланысты К.Д.Ушинский “…мектеп, тәрбиеші және ұстаздар-адамның тіпті жалғыз ғана тәрбиешілері емес, оның сонша күшті, ал мүмкін және әлдеқайда күшті әдейі тәрбиешілері.. табиғат, отбасы, қоғам халық…. және оның тілі болады”,-деген осы мәселеге қатысты тұжырымдамасы тәрбие жайындағы ұғымның мәні зор екенін дәлейдейді.
Тәрбиенің мәнісі, біріншіден, қоғам үшін саналы, белсенді, ізгіленген, іскер азаматты қалыптастыру болса, екіншіден, жеке адам үшін –оны өмір сүре білуге ,өзін қоршаған орта мен қарым- қатынас жасай білуге үйрету.
Олай болса тәрбие процессі деп –қоғамның талап тілектеріне сай әрбір жеке тұлғаның ақыл-ойын , сана сезімін, ерік жігерін, мінез-құлық ерекшеліктерін жүйелі түрде қалыптсатырып, дамытудағы тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара бірлескен әрекетін айтамыз.
Ертедегі Римде ұжымдық оқу б.з.д. III ғасырда жүргізіле бастаған. Ондағы антикалық педагогиканығ теориясы мен практикасының негізін жасаған Квинтилиан Римде бірінші рет мемлекеттік тұрғыдан іргесін қалап, жылма-жыл мемлекеттен сый –ақы алып тұрған. Соған сәйкес Римдік қауымдастықта оқытудың мазмұны және оны ұйымдастырудың мәселелері ғана талқыланып қоймай, сонымен бірге көбінесе тәрбие әдістеріне де үлкен маңыз беріліп, тәрбиені мемлекеттік басқару әрекетінде маңызды сала ретінде қарастырған.