Тіршілік қауіпсіздік негіздері
жүктеу/скачать 0,93 Mb.
|
Тіршілік қауіпсіздігі дәрістер жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 7.15. Опырмалар
| 7.14. Вулкан атқылауы
Дүние жүзіне 200 миллионға жуық халық вулкан болуы ықтимал аумақта тұрады. Вулкан атқылауы жердің астындағы тұрақты түрде активті процестер жүріп жатқанынан болады. Жер қыртысы және оның бетінде магманың қозғалысына байланысты құбылыс вулканизм деп аталады. Магма (грек тілінде – қою мазь) – жердің терең ортасында пайда болатын силикаттық құрамы басым еріген масса магма лава түрінде атқылайды. Лаваның магмадан айырмашылығы газдың болмауы. Ол газ атқылау кезінде ұшып кетеді. Вулкан – бұл лақтырудан пайда болған заттан жиналған жеке тау. Магма ошағы жер қыртысының терең 50-70 км жерінде орналасқан. Вулкандар – атқылау болып жатқан, ұйықтаған және сөнген болып бөлінеді. Ұйықтаған вулкандарға өз формасын сақтаған және оның астында жер сілкіністері аздаған күшпен болып жатқан, сонымен қатар оның атқылаған-дығы туралы ешқандай мәлімет жоқ вулкандар жатады. Сөнген вулкан – бұл ешқандай вулкандық активтілігі жоқ вулкандар. Вулканның атқылауы қысқа және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Атқылау продуктілері (газ, сұйық, қатты күйдегі) 1-5 км биіктікке дейін лақтырылады. 7.15. Опырмалар Опырмалар тік тау жыныстарында пайда болған топырақ массасының ауырлық күшінің әсәрімен төмен қарай сырғуы. Опырмалар тік таудың тұрақтылығы бүлінген жағдайда пайда болады. Опырмалар адам және материалдық шығынға әкеліп соқтыратын табиғи процесс. Опырмалар келесі факторлардың әсерінен болуы мүмкін: топырақтың сусыздануына және құрғауына; өсімдіктердің түрлерінің өзгеруінен (вида насождении); өсімдік қабатының құрып кетуінен; желденуінен. Қатты жер сілкінісі кезінде міндетті түрде әр уақытта опырмалар орын алады. Опырмалар Қазақстанның барлық таулы аймақтарында болуы мүмкін. Аса ірі опырмалар тектоникалық ұсақталуға байланысты. Опырмалар ірі өзенді бөгейтін көлденең массаларды үйіп тастауына байланысты су тоғандарын жасауға әкеліп соғады. Мұндай өзендерге Күнгей Алатаудағы Көлсай өзені, Іле Алатауындағы Үлкен Алматы өзені жатады. Опырмалар тіктігі 20 градусқа жуық жарларда жылдың кез-келген уақытында болуы мүмкін. Ірі опырмалардың көлемі 50-60 га дейін жетеді. жүктеу/скачать 0,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|