Тұлғалық бағдарлы негізінде оқушылардың икемділіктерін қалыптастыру
жүктеу/скачать 23,14 Kb.
|
1 2
Байланысты:ТҰЛҒАЛЫҚ БАҒДАРЛЫ МАКАЛА
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланған әдебиеттер тізімі
| - әрбір баланың оқу-жаттығуда жеке басының мәні мен мүдделеріне (танымдық және әлеуметтік) сүйену, оларды алу мен дамытуға жәрдемдесу.
Осылайша, жеке тұлғаға бағытталған оқыту-бұл баланың жеке тұлғасын терең құрметтеу, оның жеке даму ерекшеліктерін есепке алу, оған саналы, толық құқықты және тәрбие процесінің жауапты қатысушысы ретінде қарым-қатынас негізінде оқыту. Ұсынылған әдіснамалық ұстанымдарды жинақтау білім беру дайындығы мен кәсіби қызметі мүддесінде құндылықты (өмірлік) бағдарларға қол жеткізу мақсатында тәрбиеленушінің тұлғалық әлеуетін толық көлемде іске асыруға мүмкіндік беретін тәрбие жүйесін (тәрбие ортасын) қалыптастыру бойынша қызмет ретінде жеке тұлғаға бағытталған тәрбиелеуді ұсынуға мүмкіндік береді. Мұндай тәсіл тәрбиеге белгілі бір өзіндік ерекшелік береді-тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің субъектілік қарым-қатынасын болжайды, сондай-ақ педагогтің тәрбие қызметіндегі соңғылардың тұлғалық құндылықтарының басымдығын мойындайды. Тұлғалық көзқарас қазіргі педагогтың негізгі құндылық бағыты болып табылатынын атап өткен жөн. Ол тәрбиеленушіге өзін жеке тұлға ретінде сезінуге, оның мүмкіндіктерін анықтауға, ашуға, өзіндік сана-сезімді қалыптастыруға, жеке маңызды және қоғамдық қолайлы өзін-өзі айқындауды, өзін-өзі жүзеге асыруды және өзін-өзі растауды жүзеге асыруға көмек көрсетуді көздейді. Ұжымдық тәрбиеде ол жеке тұлғаның ұжым алдындағы басымдығын мойындауды, онда гуманистік қарым-қатынасты құруды білдіреді. Ұжым әр адамның мүмкіндіктерін іске асырудың кепілі болуы тиіс. Тұлғаның өзіндік ерекшелігі, егер мазмұны, тіршілік әрекетінің ұйымдастырылуы әртүрлі және олардың жас ерекшеліктері мен мүдделеріне сәйкес келсе, ұжымды және оның басқа да мүшелерін байытады. Бұл көбінесе тәрбиешінің өз орны мен педагогикалық функцияларын нақты анықтауға байланысты. Гуманистік педагогика теориясында, баланың жеке басы жалпыадамзаттық құндылық ретінде көрінеді, "жеке тұлғаға бағытталған білім", "жеке тұлғаға бағытталған тәрбие", "жеке тұлғалық көзқарас"ұғымдары заңды. Тұлғалық-бағдарлы педагогика балалардың жеке мүдделері мен қажеттіліктерін жүзеге асыратын, балалардың жеке тәжірибесін тиімді жинақтайтын білім беру ортасын құрады. Білім беру ортасы табиғатқа бағытталған. Тұлғалық көзқарас-бұл баланы тәрбиелеуде жеке тұлғаның өзіндік ерекшелігін есепке алуды қарастыратын психологиялық ғылымның маңызды принципі. Дәл осы тәсіл баланың тәрбие процесіндегі жағдайын айқындайды, оны осы процестің белсенді субъектісі деп тануды білдіреді, демек субъект-субъектілік қатынастардың қалыптасуын білдіреді. Жеке жұмыс – бұл әр баланың даму ерекшеліктерін ескере отырып жүзеге асырылатын педагогтың қызметі. Тәрбиелеудегі сараланған көзқарас педагогтің оқушылардың жасына, жынысына, тәрбиелену деңгейіне қатысты тәрбие міндеттерін іске асыруын көздейді. Дифференциация тұлғаның қасиеттерін, оның мүдделерін, бейімділігін зерттеуге бағытталған. Дифференциалды тәсілдегенде оқушылар интеллектке, мінез-құлыққа, қарым-қатынасқа, жетекші қасиеттердің қалыптасу деңгейіне ұқсастығы негізінде топталады. Бұл жұмыстың тиімділігі педагог-тәрбиешінің педагогикалық кәсіпқойлығы мен шеберлігіне, оның жеке басын зерделеуіне және бұл ретте ол әрқашан жеке, тек нақты адамға тән және оны басқа адамдардан ерекшеленетін дене және психологиялық ерекшеліктерінің қайталанбас үйлесімділігіне байланысты. Оларды ескере отырып, мұғалім әр оқушының тұлғасына тәрбиелік Ықпал етудің әдістері мен түрлерін анықтайды. Осының барлығы педагогтан тек педагогикалық білімді ғана емес, сонымен қатар психология, физиология, гуманистік технология бойынша диагностикалық негізде білімді талап етеді. Балалармен жеке жұмыс кезінде педагог-тәрбиешілер келесі қағидаларды басшылыққа алуы тиіс: 1. "Мұғалім-оқушы-сынып" деңгейінде іскерлік және тұлғааралық байланыстарды орнату және дамыту. 2. Оқушының өзін-өзі бағалауын құрметтеу. 3. Оқушының қабілеттері мен мінез-құлқының сапасын анықтау үшін барлық қызмет түрлеріне оқушыларды тарту. 4. Таңдалған қызмет барысында оқушыға деген талапты арттыру және үнемі қиындау. 5. Тәрбие бағдарламасын жүзеге асырудың ең тиімді құралы болып табылатын психологиялық топырақ құру және өзін-өзі тәрбиелеуді ынталандыру. Балалармен жеке жұмыс бірнеше кезеңнен тұрады: 1 кезең. Жеке жұмысқа кірісе отырып, сынып жетекшісі жеке тұлғаға бағытталған тәрбиенің ғылыми-әдістемелік негіздерін зерделейді, балалармен достық қарым-қатынас орнатады, бірлескен ұжымдық қызметті ұйымдастырады, әр баланың жеке тұлғасын диагностикалайды. 2 кезеңде тәрбиеші әртүрлі: оқу-танымдық, еңбек, ойын, спорттық, шығармашылық іс-әрекет барысында оқушыларды бақылап, зерделеуді жалғастыруда. Тәжірибе көрсеткендей, балаларды зерттей отырып, педагогтар дәстүрлі әдістемелерді де, баламалы әдістерді де қолданады. Мысалы, психологиялық-педагогикалық диагностика әдістері тұлғаның тұрақты қасиеттерін (қабілеттері, темпераменті, сипаты), сондай-ақ қысқа мерзімді (баланың іс-әрекеттері мен іс-әрекеттері, психологиялық жағдайы), сондай-ақ тәрбие процесінің тиімділігін зерттеуге көмектеседі. Жеке жұмыстың 3 кезеңінде оқушы тәрбиесінің белгіленген деңгейі негізінде Сынып жетекшісі оқушының құндылықты бағдарын, жеке қасиеттері мен сапасын дамытуды жобалайды. Жеке тұлғаның дамуын жобалау оқушының тәрбиесінің қолма-қол деңгейін оның идеалымен салыстыруға негізделеді және баланы тәрбиелеудің сараланған бағдарламаларын құрастыру барысында жүзеге асырылады. 4 кезеңде оқушының ары қарай зерделенуі, оның мінез-құлқы мен әр түрлі жағдайларда қарым-қатынасын жобалау, нақты оқушының даму деңгейін, мүмкіндіктерін, қабілеттерін, мінез-құлқының ерекшеліктерін, тұлғалық қарым-қатынас пен қажеттіліктердің мазмұнын ескере отырып, тәрбиелік әсер ету жүйесін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл кезең үшін тәрбиенің жалпы әдістерін қолдану тән, бірақ әр оқушыға қатысты әдістерді қолдану даралануы тиіс. Балалармен жеке жұмыстың соңғы 5 кезеңі түзету болып табылады. Түзету-бұл тұлғаның дамуына түзетулер енгізуге немесе түзетуге, оң қасиеттерді бекітуге және жағымсыз қасиеттерді жеңуге ықпал ететін тұлғаға педагогикалық әсер ету тәсілі. Түзету тәрбие процесін жекелендіруді қалай аяқтайды және оның нәтижелілігіне сүйенеді. Осылайша, тәрбиелеуде тұлғалық-бағытталған тәсіл болжайды: баланың, отбасының және жалпы қоғамның мүдделеріне жауап беретін білім беру-тәрбие кеңістігінің бірыңғай жүйесін құру; әрбір білім алушының даму үдерісінде жеке көзқарасты қамтамасыз ету; негізгі жалпы және қосымша білім беруді интеграциялау. Уақыт өзгерді, адамға, оның білімділігіне талаптар да өзгереді. Өмір өз бетінше ойлауға, өзіндік идеяларды ұсынуға, батыл, стандартты емес шешімдер қабылдауға қабілетті шығармашыл тұлғаны тәрбиелеуге қоғамдық сұраныс берді. Сондықтан білім беру мазмұнының бағдары тұлғаны дамыту болып табылады. Бүгінгі күннің жағдайында мектеп әрбір баланың құқықтарын қорғауды өзіне алатын жалғыз әлеуметтік институт болып қала береді, олар оның жеке ресурстарының барынша мүмкін болатын өсу ауқымында толыққанды жеке дамуын қамтамасыз етеді. Бүгінгі күні педагогикалық ғылымда тәрбиенің жаңа тетіктерін құруды қамтамасыз ететін жеке тұлғаға бағытталған көзқарасты айқын көрсетеді және жеке тұлғаны терең құрметтеу, тұлғаның дербестігі, жеке тұлғаны есепке алу қағидаттарына негізделеді. Мектепте мұғалім, ең алдымен, баланың тұтас тұлғасымен жұмыс істейді. Әр адам өзінің бірегейлігімен қызықты және жеке тұлғаға бағытталған тәрбие осы бірегейлікті сақтауға, өзіндік құнды тұлғаны өсіруге, бейімділік пен таланттарды дамытуға, әр адамның "мен" мүмкіндіктерін кеңейтуге және жай ғана айтқанда, кішкентай адамды ол жеуден жақсы тәрбиелеуге мүмкіндік береді. Бала мектепке келгенде, сынып ұжымы нақты әлемге айналады және онда қарым-қатынас тек " оқу " сипатында емес. Сыныптағы оң тәрбиенің" фоны " оқыту үдерісіне да күшті әсер етеді. Баланың жеке басын тәрбиелеу, қалыптастыру күнделікті өмірде күн сайын жүзеге асырылады. Сондықтан оқушының күнделікті өмірі мен қызметі әртүрлі, мазмұнды және ең жоғары адамгершілік қарым-қатынас негізінде құрылуы өте маңызды. Жаңа білім алу, қиындықтармен, жетістіктермен және сәтсіздіктермен әлемді тану процесі оқушы үшін қуанышты болуы тиіс. Достарымен қарым-қатынас, достарды сатып алу, ұжымдық істер, ойындар, бірлескен уайымдар, еңбекке және қоғамдық пайдалы қызметке баулу. Психологтың тұлғалық-бағытталған мазмұны адамға өз тұлғасын қалыптастыруға, өмірде өзіндік жеке ұстанымын анықтауға көмектеседі: өзі үшін маңызды құндылықтарды таңдау, белгілі бір білім жүйесін меңгеру, қызығушылық тудыратын ғылыми және өмірлік мәселелер шеңберін анықтау, оларды шешу тәсілдерін меңгеру, өзіндік "Мен" рефлексивті әлемді ашу және оны басқаруды үйрену. Тұлғалық-бағдарлы тәрбие-бұл әр оқушыны дамыған дербес тұлғаға тәрбиелеу. Бұл ретте жеке тұлғаны тәрбиелеу бар біздің негізгі міндетіміз, оған қатысты оқыту-білімге, білік пен дағдыға үшін қажетті білім құралы болып табылады білім беру. Біздің еліміздегі заманауи гуманистік білім беру орта жалпы білім беретін мектептің басқа міндеттері алдында тұлғаның қалыптасу міндеттерінің басымдығын анықтайды. Білім беру мен тәрбиеге тұлғалық-бағдарлы көзқарас, білім алушының мүмкіндіктеріне, оның мүдделеріне бағдар беру, баланың бейімділігі мен қабілеттерін дамыту және барынша жүзеге асыру үшін жағдай жасау – қазіргі заманғы мектептің негізгі үрдісі. Сонымен, заманауи білім адам тұлғасын дамытуға, оның мүмкіндіктерін, талантын ашуға, өзіндік санасын қалыптастыруға, өзін-өзі жетілдіруге бағытталуы тиіс. Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 1. Аременкова И. В. жеке тұлғаның дамуындағы жеке тәсілдің рөлі/ / бастауыш мектеп плюс дейін және кейін. – 2004. - № 4. – С. 23-26. 2. Афанасьева Н. Тұлғалық тұрғыдан оқыту// Мектеп психологы. – 2001. - № 32. – С. 7-10. 3. Бондаревская Е. В. Маңыздары мен стратегиялары жеке тұлғаға бағытталған тәрбие беру//Педагогика. – 2001. – № 1. – С. 17-24. 4. Бондаревская Е. В. Құндылық негіздері тұлғалық бағдарлы тәрбие// Педагогика. жүктеу/скачать 23,14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2