Умкд по дисциплине растениеводство для специальности 050801 -агрономия
жүктеу/скачать 11,35 Mb.
|
umkd os shar beiim tehn 2022 zh.
- Бұл бет үшін навигация:
- Биологиялық ерекшеліктері.
| Мақта түрлері. Мақта (Gossipium) құлқайыр тұқымдасына және өте күрделі формалары мен түрлерін біріктіретін мақта туыстығына жатады.
Біздің елімізде өндірістік маңызы бар мақтаның екі түрі өсіріледі: К ә д і м г і м а қ т а немесе м е к с и к а л ы қ (Gossipium hirsutum) дүние жүзінде ең көп тараған мақта түрі, Орталық Америкадан шыққан. Қауашағы жарылғыш, ірі, жұмыр, жоғарғы ұшы үшкір, 3-5 ұялы, әр ұясында 5-11 тұқымы бар. Тұқымы түкті. Жоғары сапалы талшығының шығымы 35-40%-ға жетеді, ұзындығы 35 мм дейін, жіңішкелігі – 17-20 мкм, метрлік нөмірі 4200-5500 болады. П е р у м а қ т а с ы немесе ж і ң і ш к е т а л ш ы қ т ы мақта (G. Barbadense), шыққан жері Оңтүстік Америка. Гүлдері өте ірі, сарғыш түсті, гүл күлтесі біріккен жері қызыл таңбалы болып келеді. Қауашағы ұсақ конус тәрізді созылған, 3-4 ұялы. Әр ұяда 5-8 данадан орналасқан жалаңаш тұқым бар. Талшығы сапалы, ұзындығы 40 мм және одан да ұзын, жіңішкелігі 12-18 мкм, метрлік нөмері 6000-7500, өте берік, жібек сияқты, тоқылу сапасы да жақсы. Жіңішке талшықты мақта сорттары Азиядағы – Түрікмен, Тәжік және Өзбек республикаларының ең жылы аудандарында ғана өсіріледі ( - сурет). Биологиялық ерекшеліктері. Ж ы л у ғ а қоятын талаптары. Мақта тұқымдары топырақ температурасы 10-12оС-қа жеткенде бөртіп, өне бастайды, бірақ өнуге оңтайлы температура – 20-25оС. 0,5-1,0оС үсікте мақтаның егін көгі опат болуы мүмкін. Жалпы өсіп-дамуы үшін қолайлы температура – 25оС, одан жоғары температура (26-30оС) гүлдену және қауашақ түзу кезеңдерінде қажет. 10-12 оС температурада мақта талшықтары қысқа және жуан болып қалыптасады да, пісіп-жетілмейді. Мақтаның толық пісіп-жетілуі үшін ерте пісетін сорттарына – 3000, орташа пісетіндеріне – 3400, кеш пісетіндеріне – 4000оС белсенді температура жиынтығы қажет. Ы л ғ а л ғ а қоятын талаптары. Мақта құрғақшылыққа төзімді өсімдік. Тереңге бойлайтын кіндік тамыры топырақтың төменгі қабатындағы ылғалды тиімді пайдаланады, сондықтан жылына 350-400 мм жауын-шашын түсетін аймақтарда өсіріле береді. Транспирациялық коэффициенті 500-600. Суармалы жағдайларда мақта жоғары өнім түзеді, ол үшін гектарына 5-8 мың м3 су қажет. Ж а р ы қ қ а қоятын талаптары. Мақта жарық сүйгіш өсімдік. Шашыраңқы күн сәулесі жағдайында мақтаның пісіп-жетілу кезеңі ұзарады. Т о п ы р а қ қ а қоятын талаптары. Орталық Азияда және Оңтүстік Қазақстанда мақта сұр, шалғынды сұр, шалғынды батпақты топырақтарда өсіріледі. Мақта үшін жер асты сулары жақын және қышқыл топырақтар жарамсыз. жүктеу/скачать 11,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|