Урока №12 lesson plan pán /Дисциплина/ Discipline: Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті Kúnі /Дата / Date

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі
   

2. Дайындығын қадағалау

3. Назарын сабаққа аудару

Сұрақтар қою арқылы.

ІІ. Қызығушылықты ояту.

Тақырыпты ашпас бұрын мына екі суретке назар аударамыз:

Суретте: бәйтерек, жапырақ. Тапсырма: осы суреттер нені білдіреді?

ІІІ.Жаңа сөздермен жұмыс.

Жаяу – пешком

Ескі таға – старая подкова

Сынып қалған таға – сломанная подкова

Иіліп алды – наклонившись, поднял

Бірем-бірем алып жеп – кушал по одной

Темірші ұсталар – кузнецы

Шие – вишня

Құр қаларсың – останешься ни чем

Азға қанағат – довольствовать малым

Еріну – лениться

Жалма-жан – быстро

Ереже

Қос сөздер – екі сөздің бір-бірімен қосарлануы немесе бір сөздің қайталануы арқылы жасалып, бір лексикалық мағына беретін сөздер. Қос сөздер дефис арқылы жазылып, бір-бірімен салаласа байланысады.
1. Бір сөздің қайталануы.  (повтор одного слова)
 Көптік мағына. (значение множественности)
 қора-қора, төбе-төбе, лас-лас
 2. Екі түрлі сөздің қайталануы.  (состоит из двух слов)
 
Жалпылық мағына. (общее значение)
ата-ана, жақсы-жаман, екі-үш
 3. Екі түрлі сөздің қайталануы.  (состоит из двух слов)
 Қомсыну, менсінбеу мағыналары. (значение пренебрежения)
 көйлек-көншек, ет-мет, шай-пай, ескі-құсқы
 4. Мағынасыз екі сөздің қайталануы.  (повтор двух слов без значений)
 Мезгілдік, тездік мағыналары. (временное значение)
 анда-санда, оқта-текте, зым-зия
 5. Күшейткіш буындардың қосарлануы.  (добавление усилительных слогов)
 Күшейткіш мағына. (значение усиления)
 әп-әдемі, жап-жақсы, үп-үлкен
 
БІРІККЕН СӨЗДЕР (Сложные слова)
Біріккен сөздер – екі немесе одан да көп сөздерден бірігіп, тұтас бір лексикалық мағынаны білдіреді. Сөздер ешбір қосымшасыз бірігеді. Біріккен сөздердің екі түрі болады: 1. Кіріккен сөз 2. Біріккен сөз

Кіріккен сөз – түбір тұлғасы сақталмай, дыбыстық өзгеріске ұшырап, ықшамдалып, бір лексикалық мағына береді.
Мысалы: қол+қап – қолғап, алып+бер - әпер, бұл+жыл – биыл, алып+кет - әкет, қара+ала+құс – қарлығаш
Біріккен сөз – түбір тұлғасы сақталып, бір лексикалық мағына береді.
Мысалы: тас+бақа, ақ+сүйек, Қызыл+құм, Берді+бек, әлде+кім, кей+бір т.б.
 

Жаңа тақырыпты ашу:

а).Мәтінді мәнерлеп оқып, сұрақтарға жауап беру.

- Анау тағаны, балам, ала жүр, - деп.

Бала әкесіне:

- Сынып қалған ескі тағаны алып не қылайын, - деді. Әкесі үндемеді, тағаны өзі иіліп алды да жүре берді.

Қаланың шетіне темірші ұсталар бар екен, соған жеткен соң, әкесі қайырылып, манағы тағаны соларға 3 тиынға сатты. Одан біраз жер өткен соң, шие сатып отырғандардан ол 3 тиынға бірталай шие сатып алды. Сонымен шиені орамалына түйіп, шетінен өзі бірем-бірем алып жеп, баласына қарамай, аяңдап жүре берді. Біраз жер өткен соң, әкесінің қолынан бір шие жерге түседі. Артында келе жатқан бала да тым-ақ қызығып келеді екен, жерге түскен шиені жалма-жан жерден алып, аузына салды. Шамалы жүрген соң және бір шие, сонымен әр жерде бірәкесінің қолынан түскен шиені он шақты рет иіліп, жерден алып жеді. Ең соңында әкесі тоқтап тұрып, баласына шиені орамалымен беріптұрып айтты:

- Көрдің бе, мына тағаны жамансынып жерден бір ғана иіліп көтеріп алуға еріндің, енді сол тағаға алған шиенің жерге түскенін аламын деп бір еңкеюдің орнына он еңкейдің. Мұнан былай есіңде болсын: "Аз жұмысты қиынсынсаң - көп жұмысқа тап боларсың; азға қанағат ете білмесең - көптен де құр қаларсың", - деді.

Мәтінді талдау

• 
  Авторы
  Оқиға орны
  
• 
  Басты кейіпкерлер
  
• 
  Әңгіме не туралы
  
• 
  Оқиға қалай аяқталды
  
• 
  Шешімді кім жасады
  
• 
  Мақал
  

1.Ыбырай Алтынсарин кім?

А) ұстаз ә) әнші б)жыршы

2.Ыбырай Алтынсарин қай жылы туды?

А)1851 ә) 1841 б) 1861

3.Ыбырай ең алғаш қайда мектеп ашқан?

А) Алматыда ә) Семейде б)Торғайда

4. Ыбырайдың әңгімесі

А) Алдар көсе ә) Әке мен бала б) Жиренше шешен

5. «Әкесі мен баласы» әңгімесінде әкесі не тауып алады?

А) таға ә) әке б) бала

Оқушыларды бағалау.

Сың тұрғысынан ойлау.

Айтылым

жазылым

Әңгімені кешеңді талдау

Сұрақ-жауап

Деңгейлік тапсырма

Жазылым айтылым

жайлы сұрақтар

Оқулықтағы

жаңа сөздер

Әңгіме

Суретті сөйлетеді

Сөздерді дауыстап оқиды қайталайды

Сөйлем құрайды

Студенттер мәтінді өз беттерінше оқиды

Әңгімені оқыған соң

Карточкада берілген тапсырмалар

ды орындайды

Тест тапсырмасы арқылы сабақты қорыту.