1 дәріс. Тақырыбы: Тәрбие арнайы білімнің құрамдас бөлігі ретінде Дәріс жоспары: Тәрбиелеу процесі 2
жүктеу/скачать 130,54 Kb.
|
Лекция (3)
|
"Арнайы мектептегі тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі" пәні бойынша дәрістер» №1 дәріс. Тақырыбы: Тәрбие арнайы білімнің құрамдас бөлігі ретінде Дәріс жоспары: 1.Тәрбиелеу процесі 2. Тәрбие мақсаты мен міндеттері. 3. Тәрбие принциптері. 4. Тәрбие жұмысының бағыттары. 1. "Тәрбие" ұғымы – педагогикадағы жетекші және кең мағынада да, тар мағынада да қолданылады. Кең мағынада тәрбие қоғамның жеке тұлғаға әсері ретінде қоғамдық құбылыс ретінде қарастырылады. Бұл жағдайда тәрбие әлеуметтендірумен теңестіріледі. Шағын мағынадағы тәрбие педагогтер мен тәрбиеленушілердің педагогикалық үдеріс жағдайында тәрбиелеу мақсатын іске асыру бойынша арнайы ұйымдастырылған қызметі ретінде қарастырылады. Бұл жағдайда педагогтардың қызметі Тәрбие жұмысы деп аталады. Дәстүрлі тәрбие процесі жаңа ұрпаққа қоғамдық тарихи тәжірибені беру жөніндегі қызмет ретінде қарастырылады; адамның дамуы, қоғамдық өмірге және өндірістік еңбекке дайындығы үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз ететін белгілі бір қағидаларды, ұғымдарды, қағидаттарды, құндылық бағдарларды қалыптастыру мақсатында адамның сана-сезімі мен мінез-құлқына жоспарлы және мақсатты ықпал ету. Қазіргі кезеңде құндылықтар қайта ойластырылуда, бұл біздің елімізде жаңа қоғамдық экономикалық жағдайлардың қалыптасуымен байланысты. Мемлекеттің "жаңа адамды" қалыптастыру проблемасына назар аударуы тәрбиелеу жүйесін жетілдіруді талап етеді, яғни білім беру мекемелері қызметінің сапалы өзгеруін ғана емес, сонымен қатар қоғамның барлық институттарын назар аударуды күшейтуге, әрбір өсіп келе жатқан адамға жеке тұлға ретінде құрмет көрсетуге қайта бағдарлауды да талап етеді. Бүгінгі таңда тәрбие құралдарының барлық жиынтығы әрбір нақты тәрбиеленушіде өмірдің өзіндік нұсқасының ақылға қонымды түсінігін қалыптастыруға, қоғамның қолданыстағы стандарттарына, нормалары мен заңдарына сүйеніп өзінің мінез-құлқын басқару қабілетіне бағытталған тәрбие жұмысын ұйымдастырудың осындай тәсілі барынша ақталды. Ғылыми ұйымдастырылған тәрбие немесе арнайы ұйымдастырылған тәрбие жұмысы тұлғаның даму процесін мақсатты басқаруға мүмкіндік береді. Тәрбие бар жерде балалардың дамуының қозғаушы күші, жас және жеке ерекшеліктері ескеріледі; қоғамдық және табиғи ортаның оң әсері пайдаланылады, ал сыртқы ортаның теріс немесе қолайсыз әсер ету факторлары әлсірейді немесе тегістеледі; бала бұрын өзін-өзі тәрбиелеуге қабілетті болады. 2. Өскелең ұрпақты тәрбиелеудің жалпы мақсаттары мен міндеттеріне сүйене отырып және өз міндеттеріне сүйене отырып, VIII түрдегі түзету мектебі тәрбиенің мақсатын қазіргі әлемде өз бетінше өмір сүруге физикалық және адамгершілік жағынан қабілетті адам өміріне дайындық ретінде анықтайды. Әрине, бұл мақсат жеңіл ақыл-ой кемістігі бар оқушылар үшін ғана ақталады. Өз бетінше өмір сүруге қабілетсіз тәрбиеленушілерге қатысты олардың әлеуметтік бейімделуі туралы ғана айтуға болады. Бұдан әрі біз мектептің VIII түрінің негізгі контингентін құрайтын жеңіл ақыл-ой кемістігі бар оқушыларды ғана есте сақтайтын боламыз. Оқушылардың әр түрлі топтарына байланысты бастапқыда сараланған тәрбие мақсаттарына сүйене отырып, ақыл-ой кемістігі бар, интеллектуалдық даму бұзылыстары бар Оқушыларды тәрбиелеудің келесі міндеттерін тұжырымдауға болады: ♦ дамуында кемістігі бар баланың психофизикалық, интеллектуалдық, тұлғалық дамуының барлық компоненттерін түзету; ♦ оқушылардың жан-жақты дамуы; ♦ әр түрлі жағдайларда және әр түрлі іс-әрекет процесінде оқушылардың мінез-құлқындағы интеллектінің маңыздылығын арттыру; ♦ қоғамда өмір сүруді, ұжымда жұмыс істеуді қалыптастыру; ♦ баланың белсенділігін, дербестігін, сыншылдығын (өзін-өзі сыншылдығын) тәрбиелеу, тәрбиеленуші мен басқа да адамдар (ересектер, құрдастары) арасында оң қарым-қатынасты қалыптастыру. Қойылған міндеттер нақты тәрбиеленушілердің мүмкіндіктеріне сүйене отырып, түрлі деңгейде шешілетін болады. 3. VIII түрдегі түзеу мектебіндегі тәрбие жалпы заңдылықтар мен принциптерге бағынады, алайда өзінің ерекшелігі бар. Ақыл-ой кемістігі бар оқушылар үшін де өзекті болатын жалпы білім беретін мектепке тән тәрбие принциптерін атаймыз: ♦ тәрбиенің өмірмен, тәжірибемен байланысы; ♦ тәрбиенің қоғамдық бағыты; ♦ баланың оң тұлғасына сүйену; ♦ тәрбиені ізгілендіру; ♦ жеке көзқарас; ♦ тәрбие үдерісінің барлық компоненттерінің кешенділігі, тұтастығы, бірлігі; ♦ педагогикалық басшылық және дербес қызмет, оқушылардың белсенділігі; ♦ ұжымда және ұжым арқылы тәрбиелеу; ♦ мектептің, отбасы мен қоғамның іс-әрекеттері мен талаптарының бірлігі. Бұдан басқа, арнайы мекемелер жүйесі үшін тәрбиенің мынадай принциптері ерекше: ♦ арнайы әдістемелік тәсілдерді қолдану арқылы ақыл-ой кемістігі бар оқушылардың психофизикалық дамуының кемшіліктерін түзету барысында олардың бірлігін, оқыту мен тәрбиелеудің өзара байланысын болжайтын тәрбие процесінің түзету бағыты; ♦ тәрбиенің қол жетімділігі, яғни оқушылардың нақты мүмкіндіктеріне жақын жағдайларда тәрбие процесін ұйымдастыру; ♦ еңбектегі тәрбие, өйткені оның арнайы ұйымы жағдайында кез келген қызмет тәрбиеленушілерде еңбекқорлық, ұқыптылық, тәртіптілік, басталған істі аяғына дейін жеткізе білу, топтың басқа мүшелеріне өзара құрмет көрсету сияқты жеке қасиеттерді қалыптастыруға ықпал етеді.; ♦ оқушының тұлғасын жан-жақты зерделеуді және анықталған жеке және типологиялық ерекшеліктерді ескере отырып тәрбиелік Ықпал етудің тиісті шараларын айқындауды көздейтін тәрбиеге жеке және сараланған көзқарас; ♦ жеке тұлғаны қалыптастырудағы арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілігі, өйткені бұзылу (ақау) құрылымын білетін педагог баланың даму ақауларын түзету немесе түзету қамтамасыз ететін тәрбие формалары, әдістері мен құралдарын, барабар мазмұнын таңдай алады.; ♦ ақылға қонымды талап қоя отырып, баланың тұлғасына деген құрмет; ♦ еңбек демалысымен кезектесетін емдеу-педагогикалық режим талаптарының орындалуын болжайтын, медициналық процедуралар қарастырылған және т. б. 4. Қазіргі уақытта түзету мектептерінде тәрбие процесінің вариативтік формаларының VIII түрі өсуде. Мектеп оқушыларына өз өмірін құру жоспарлары мен бағдарламаларын таңдау үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз ететін аймақтық тәрбие жүйесін құруға талпыныстар бар. Алайда мұндай мектептердің оқушыларымен тәрбие жұмысының дәстүрлі бағыттары өзінің өзектілігін жоғалтпады және іске асырылуы тиіс. Бұл бағыттарға: ♦ азаматтық тәрбие; ♦ адамгершілік тәрбие; ♦ экологиялық тәрбие; ♦ дене тәрбиесі; ♦ еңбек тәрбиесі; ♦ эстетикалық тәрбие. Осы бағыттарда жұмыс істей отырып, тәрбиеші оқушылардың ақыл-ой тәрбиесінің мүмкіндіктерін қарастыруы тиіс,бұл тәрбиеленушілердің психикасын түзету сияқты осы түрдегі мекемелердің ерекше міндеттерімен тікелей байланысты. жүктеу/скачать 130,54 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|