Бүйрек үсті безі.
Жоғары сатыдаға жануарларда қос без болады. Жылқыда ұзынша
және жалпақ болады. Мүйізді ірі қарада оң без жүрек тәрізді, ал сол жақтағы тоғыз
цифрының формасындай. Қой мен ешкіде бұршақ тәріздес, шошқада ұзынша сүйел
сияқты болады. Бүйрек безі екі заттан құралған: 1- қабақ заты үш қабаттан тұрады-
шумақты, шоғырлы және торлы бөліктер. Бұл заттар ашық сары түсті, мезодермадан
пайда болады; 2- қызыл немесе қарақоңыр түсті эктодермадан пайда болатын негізгі
түйін заты. Бүйрек безі қабығының гормондары: 1- шумақты бөліктен –
минералокортикоидтер – альдостерон, дезоксикортикостерон. Бұл гормондар
бүйректің өзекті жолдарында натрий мен аммонийдің сіңуін тежейді; 2- шоғырлы
бөліктен – глюкокортикоидтер бөлінеді- кортизон, дегидрокортизон. Олар белоктың
ыдырауын жоғарылатып, бауырдағы гликоген қорын сақтап, ағзаның инсулинге деген
сезімталдығын төмендетеді.
Ұйқы безі
. Ұйқы безі құрсақ қуысында, қарынның артында орналасқан аралас без. Ол
екі түрлі ұлпалардан құралған. Жылқының ұйқы безі үш бұрышты, үш бөліктен
67
құралған, екі бөлу өзегі бар - бас немесе вирзунгов өзегі және қосымша немесе
санторинов өзегі. Мүйізді ірі қарада тұзақ тәрізді, бір өзегі бар. Шошқада бір өзекті,
үш бұрышты. Ұйқы безінің β – жасушалары инсулин гормонын бөледі. Инсулин мен
бұлшық еттерде глюкозаны гликогенге айналдырады, сондықтан қандағы глюкоза
мөлшерін азайтады. Инсулин гликоген қызметін атқарады.
Достарыңызбен бөлісу: |
