Ќазаќстан Республикасы Конституциясыныѕ 52-бабыныѕ
жүктеу/скачать 7,99 Mb.
|
| АНЫҚТАДЫ:
Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесiне Республика Парламентiнiң бiр топ депутаттары Қазақстан Республикасы Конституциясының 70-бабын ресми түсiндiру туралы жүгiнген. Бұл жерде өтiнiш субъектiсi Конституцияның жоғары да көрсетiлген бабының нормаларын, Үкiмет орнынан түскен кезде Премьер-министр Кеңсесiнiң, орталық атқарушы органдар мен ведомстволардың Үкiмет мүшесi болып табылмайтын саяси мемлекеттiк қызметшiлерiнiң орнынан түсуi мiндеттi ме, дегенге қатысты түсiндiрiп берудi сұрайды. Конституцияның 70-бабының нормаларын өтiнiште қойылған сұраққа қатысты түсiндiрген кезде, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi мынаны ескердi. Конституцияның 64-бабының 1-тармағында Үкiмет Қазақстан Республикасының атқарушы билiгiн жүзеге асыратын, атқарушы органдардың жүйесiн басқаратын және олардың қызметiне басшылық жасайтын мемлекеттiң органы ретiнде белгiленген. "Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабы 6-тармағын ресми түсiндiру туралы" Конституциялық Кеңестiң 2000 жылғы 15 маусымдағы N 9/2 қаулысы Үкiметтi алқалы орган деп нақтылайды. Конституцияның 65-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Президентi Үкiметтi Конституцияда көзделген тәртiппен құрады. Конституцияның 44-бабының 3) тармақшасына сай Қазақстан Республикасының Президентi, Республика Парламентiнiң келiсiмi бойынша өзi тағайындаған Премьер-министрдiң ұсынуымен, республика Үкiметiнiң құрылымын белгiлейдi, оның мүшелерiн қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, сондай-ақ Үкiмет құрамына кiрмейтiн Республиканың орталық атқарушы органдарын құрады, таратады және қайта құрады. Бұл аталған конституциялық нормалардан келiп шығатыны, Конституция "Үкiметтiң құрылымы" дегенде, Республика Үкiметi басқаратын және басшылық жасайтын мемлекеттiк органдардың жиынтығын көздей отырып, және "Үкiметтiң құрамы" деген ұғымның мағынасымен тиiстi актiлер қабылдайтын мемлекеттiң алқалы органының мүшелерi ретiнде Үкiмет мүшелiгiнде тұратын лауазымды тұлғаларды ғана қамти отырып, осы екi ұғымды саралайды. Аталған категорияларды бұлайша түсiну сондай-ақ Конституцияның 65-бабының 2-тармағында да белгiленiп, Республика Премьер-министрi тағайындалғаннан кейiнгi он күн мерзiм iшiнде Үкiметтiң құрылымы мен құрамы туралы Республика Президентiне ұсыныс енгiзiледi, – деп бекiтiлген. Конституция Үкiметтiң ұйымдастырылуы тәртiбi мен қызметiн белгiлеудi конституциялық заң арқылы құқықтық реттеу нысанына жатқызады (Конституцияның 64-бабының 4-тармағы). "Қазақстан Республикасының Үкiметi туралы" Конституциялық заңның 3-бабының 3-тармағында Үкiметтiң құрылымын министрлiктер және өзге орталық атқарушы органдар құрайды деп белгiленген. Жоғарыда аталған Конституциялық заңның 3-бабының 4-тармағына сай, Үкiметтiң құрамына Республиканың Премьер-министрi, оның орынбасарлары, министрлер және Республиканың өзге де лауазымды адамдары кiредi. Конституцияны орындау мақсатында Республика Президентiнiң Жарлықтарымен Үкiметтiң құрылымы бекiтiледi; Республика Президентi сондай-ақ өзiнiң тиiстi Жарлықтарымен Республиканың лауазымды тұлғаларын Үкiмет құрамына жеке-дара тағайындайды. Конституцияның 70-бабының 5-тармағы, Республика Президентiнiң Конституцияның осы бабының 2 және 3-тармақтарында көзделген негiздерде Үкiметтiң немесе мүшелерiнiң орнынан түскен қабылдауының конституциялық салдары туралы жалпы ереженi белгiлейдi. Республика Президентi Үкiметтiң немесе Премьер-министрдiң не тиiстi Үкiмет мүшесiнiң орнынан түсуiн қабылдайтын барлық жағдайда, Конституция атқарушы органдар жүйесiн басқаратын мемлекеттiң алқалы органының құрамын, сондай-ақ Президенттiң тағайындауы бойынша оған тiкелей кiретiн лауазымды тұлғаларды назарда ұстайды. "Орнынан түсудi қабылдау Үкiметтiң не оның тиiстi мүшесiнiң өкiлеттiгi тоқтатылғанын бiлдiредi. Премьер-министрдiң орнынан түсуiн қабылдау бүкiл Үкiметтiң өкiлеттiгi тоқтатылғанын бiлдiредi" (Конституцияның 70-бабының 5-тармағы). Конституцияның 70-бабының 2-тармағы Үкiметке және оның кез келген мүшесiне, өздерiне жүктелген мiндеттердi одан әрi жүзеге асыру мүмкiн емес деп есептейтiн кезде, Республиканың Президентiне мәлiмдеу арқылы өз бастамасы бойынша орнынан түсу құқығын бередi. Парламент Үкiметке сенiмсiздiк бiлдiрген жағдайда (Конституцияның 70-бабының 3-тармағы), Үкiмет өзiнiң алқалы шешiмiмен орнынан түсетiнi туралы Республиканың Президентiне мәлiмдейдi. Егер Республиканың Президентi өзiнiң актiсiмен Үкiметтiң өкiлеттiгiн тоқтату, Премьер-министрдi немесе Үкiметтiң кез келген мүшесiн қызметтен босату туралы шешiм қабылдайтын болса(Конституцияның 70-бабының 7-тармағы), онда бұл Үкiметтiң немесе тиiстi лауазымды тұлғаның өз орнынан түсетiндiгi туралы ерiк бiлдiруiнсiз өкiлеттiктерiн тоқтатуға әкеп соқтырады. Үкiметтiң құрылымын құрайтын, бiрақ алқалы орган ретiндегi Үкiметтiң құрамына кiрмейтiн өзге орталық атқарушы органдар басшыларының өкiлеттiгiн тоқтату негiздерi Конституцияның 70-бабымен реттелмейдi. Конституцияның 66-бабының 8) тармақшасы Үкiмет құрамына кiрмейтiн орталық атқарушы органдардың басшыларын қызметке тағайындауды және қызметтен босатуды Республика Үкiметiнiң құзыретiне жатқызады. Оған негiздер мемлекеттiк қызмет туралы және оны өткеру ережесi туралы заңнамамен белгiленулерi тиiстi және нақтылануы мүмкiн. Осылайша, Конституцияның 70-бабының нормаларына ресми түсiндiрме бере отырып, Кеңес, Үкiмет құрамына кiрмейтiн өзге де мемлекеттiк қызметшiлердiң орнынан түсуi мәселелерi оның реттеу нысаны болып табылмайтынын атап көрсетедi. Баяндалғанның негiзiнде және Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" конституциялық заң күшi бар Жарлығының 31 - 33 , 37-баптарын және 41-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi жүктеу/скачать 7,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|