3. Сөз сарасы (буын, тармақ) -1 сағат
Қазақ әдеби тілінде сөз сарасының тұнығы қазақ өлеңдерінде жатқандықтан, өлең құрылысы, жазылу ерекшеліктеріне тоқталу қажет. Өлең тармағының құрылыс жүйесі әр халықтың поэзиясында өзінше қалыптасқан. Араб , парсы , қазақ поэзиясындағы өлең өлшемі буын санын тұрақты мөлшерде сақтау арқылы жасалады. Мысалы, қазақ жыр үлгісінің тармақтары көбіне 7 не 8 буынды болып келеді, сондай-ақ 6 буынды өлең өлшемі қолданылады. Ең көп тараған өлшемнің бірі 11 буынды. Тармақта буын саны төрттен асса, ол ырғақтың құрылысы жағынан бірнеше бунаққа бөлінеді. Мысалы, алты буындытармақта екі бунақ болады (3 буын 3 буын). Поэзияда орныққан өлең өлшемдері ауызекі тілде күнделікті айтылатын сөзге тән ырғақтың ең жеңіл, ықшам түрлерін саралап, екшеп, соларды бір жүйеге түсіру негізінде жасалғанын талдап түсіндіріледі.
Шығармашылық тапсырма: Абай Құнанбайұлының «Өлең -сөздің патшасы, сөз-сарасы» өлеңін» талдау, негізгі ойды талқылау.
Достарыңызбен бөлісу: |
