Бахишева с. М
|
Бахишева С.М (2)
| танымдык
деңгейіміз төмен болғаны» дейді [14, 6.180]. Өйткені, күрделі қүрылымның проблемасы күрделіні карапайым жолмен шешу, тұтастықты кұрайтын беліктерді аныктау болып табылады. Қазақстандық философтар Ж. Әбділдин, А. Қасымжанов, Л. Науменко, М. Баканидзе еңбектерінде «жалпы - ерекше -жеке» проблемасын логиканын арнайы мәселесі ретінде диалектикалық түргыдан терең де жан - жакты карастырылғаны белгілі. Олар абстрактілік- жалпы мен накты-жалпынын арақатынасы туралы мэселелерді талдаумен қатар, оларды «түтастык» түсінігімен байланыстырып зерттеу жолдарын көрсетеді. Авторлардын «түтастықтың» өзінің «бөліктерінде» калай көрініс табатынын ұсынуы биология, бионика, саяси экономика сияқты күрделі кұрылымдардын «органикалык» тұтастыкта қарастыруда маңызы зор [11, с.29]. Философ Б.М.Кедров өз еңбегінде қазақстандық философтардың ғылыми танымдағы бастапқы пункт проблемасы туралы аталған зерттеулерін жоғары бағалайды.Ол түрлі ғылым салаларында «кіші клетканы» аныктау жэне зерттеу процесін диалектикалык түрғыдан жинақтаған «Диалектикадағы абстрактіліктен нақтылыққа қарай баяндау әдісі туралы» енбегінде Ж.Әбділдиннің «Теориялық танымдагы бастапқылық теориясы», сонымен қатар, Л.К.Науменко мен М.И.Баканидзенің диалектикалык логика туралы еңбектерін атап өтеді. Аталған еңбектерді философиялық тұрғыдан корыта отырып автор ғылыми білімнің «кіші клеткасын» танудың жалпы жолдары жэне оның берілген объектінің абстрактіліктен нақтьшыққа өтуіне сәйкес одан эрі ДамУ үрдісіне қатынасы туралы түйін жасауға болады дейді. Автордын ойынша, «абстрактіліктен нақтылыққа өту эдісінің өзі даму үрдісінің логикалык аналоги болып табылатындықтан оның бастапқы пункті зерттеліп отырған объектінің түгелдей даму барысының бастапқы пункті болуы тиіс, ал, онын даму үрдісі ғылыми мәліметтерді жүйелеу жэне баяндау тәсілімен белгіленуі қажет. Кез келген даму үрдісі қарапайым мазмұндагы алғы шарт ретінде басталатыны сиякты, белгілі бір ғылымды жұйелеу жэне баяндау да абстрактілі, карапайым түсініктерден басталуы тиіс. Ол түсініктер берілген даму үстіндегі объектінің бастапқы түріне, формасына сэйкес келуі тиіс» [30, с.29-30]. Бүл проблеманы кейінірек зерттеушілер де оны тікелей теориядан практикаға өтудің жолы ретінде қарастырмай, аталған бастапкы «элементті» абстрактіліктен нақтылыкка өтудің әдістерін жүзеге асыруға кажетті ғылыми таддаудың теориялык бөлікшесі деп, ғылымның теориялық кұрылымындағы орнын бағалады [45, б. 41-51]. Жүйелік зерттеулердің гносеологиялық бағыты негізінен эвристикалық (шығармашылык таным) элеуетін білдірді, өйткені ол танымның тиімді, өнімді жолдары мен бағдарламаларын кұрастыруга мүмкіндік берді. Яғни, гносеологиялық көзқарас бойынша объектінің жүйелілігі жай анықталып кана коймай, оның тұтастық табиғатын, байланыстары мен құрылымын, ұйымдастырылуы мен қызметін, жуйеқұраушы факторларын жүйелі түрде түсіндіру үшін танымдық бағдарлар берілуін талап етеді. - Жүйелік зерттеулердің накты формальдық нормалары мен логикасы жүйелік тұрының мәнін айқындау негізінде жүйе дамуының келесі деңгейі - эдіснамалық багыт аясында қалыптасты. Жүйелік зерттеулердің әдіснамалыц багыты. Жалпы жүйе туралы зерттеулердің философиялык жағын зерделенуін аталған бағыттары бойынша алатын болсақ, онтологиялык багыт әлемнің түтастыгы тұрғысынан, ал гносеологиялық бағыт танымдык зерттеудің жаңа бағдары түрғысынан сипатгама бере отырып, жүйелік бағдардың жалпылыма негіздерін ғана құрайды. Жүйені әдіснамалық тұрғыдан қарастыру бағыты ғана жүйелік тұрғының мәнісін нақтылай отырып, жүйелік зерттеулердің логикасын, айқындалған нормаларын жоғарырақ деңгейде қалыптастырды. Осыдан эпистемологиялықтың ( жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|