-Дәріс. Тақырыбы:Бастауыш мектептегі бетбұрыстар

1. 
   Жаңа буын оқулықтарын дайындау.
   
2. 
   Жаңа буын оқулықтарын дайындауға қойылған талаптар.
   

Осыған орай Совет елінің әр Республикасында бастауыш білім жүйесін қайта құруға негізделген зерттеулер жүргізілді. Бұл жұмысқа СССР Педагогикалық ғылым Акедемиясы, РСФСР Оқу министірлігі, Әр Республиканың мұғалімдер білімін жетілдіру институттары, соның бірі болып, Қазақтың Ыбырай Алтынсарин атындағы педагогикалық ғылыми зерттеу институты да қатысты. Осы 1965- жылдан бастап мектептерде жүргізілген бақылаулар мен эксперименттік зерттеулер нәтижесінде мына жағдайлар байқалды:

1.Осыған дейінгі ана тілі оқулығының құрамында беріліп келген табиғатқа қатысты материалдардың мазмұн жағынан жаратылыстану пәнәне қойылатын талаптарға сай еместігі. Себебі, ана тілінде табиғат жайында берілген материалдардың көпшілігінің мазмұны әдеби ұстанымға лайықталып, өлең, әдеби әңгіме, тақпақ, жұмбақ түрінде берілген.

2.Ана тілі сабағанда мұндай материалдардың жаратылысқа қатыста тұстарын ашудан гөрі оқу пәнгіне тиісті талаптарды ( түсініп, мәнерлеп, жүргізіп оқу сияқты талаптар) орындауға баса көңіл бөлінетіндігі белгілі. Себебі, ана тілі талаптарын қамтамасыз ету және табиғаттану материалдарының ғылыми мәнін ашуды бір сабақ барысына сиыстыру мүмкін емес. Осы туралы белгілі әдіскер ғалым М.Н.Скаткин былай дейді

" Большинство учителей 1-3 классов не проводит никакой работы с учащимися по изучению природы, мотивируя это отсутствием в учебном плане специальных уроков естествознание"¹³

3.Табиғатқа қатысты материалдар топсаяхатпен, тәжірибе жасаумен,заттық сабақтар ұйымдастырумен байланыспайтындығы.

4.Жаратылыстану материалдарының өлкетану жұмыстарымен байланыссыз оқытылатындығы.

1968-жылға дейін табиғаттану тек 4-сыныпта ғана оқытылып, 1-3 сыныптарда қоршаған дүние туралы материалдар әр пәннің әсіресе, ана тілінің құрамына еніп, мәтін мазмұндарының табиғи және ғылыми жағынан гөрі әдеби көркемдік жағы басым болғандықтан, оларды оқыту барысында көбіне табиғат ерекшеліктеріне қатысты ғылыми жағы ашылмай қалып отырды. Солдықтан да ол кездерде табиғаттануды оқытуда басым орын алуға тиісті жаратылыстану пәндеріне лайықты әдістерді (бақылау, тәжірибе, практикалық әдістер ) сабақ барысында қолдану жағы әлі де болса, жақсартьып жаңартуды керек ететіндей жағдайда қалып келді.

Мұндай жағдай табиғат заңдылықтарын, оның жеке заттарын оқушыларға ғылыми тұрғыдан түсіндіруге кедергі жасап келді. Бастауыш сынып оқушыларының табиғат жайында ғылыми түсініктерінің төмен дәрежеде болуы жоғыры сыныптарда оқытылатын химия, биология, физика пәндерін оқуда әсерін тигізбей қоймады. Міне осы жағдайлардың бәрі ескеріліп, бастауыш буынның 2-сыныбынан бастап, табиғаттану пәнін оқыту көзделіп, сол мәселе алдын ала эксперименттен өтіп, 1968-жылы Қазақстанда бірінші рет өз өлкесінің материалдарына негіздеп білім беруге бағытталған . "Табиғаттану" (Авторлары: Қ.Аймағамбетова, Б,В. Муканов) 1969-жылы 3-сыныпқа арналған "Табиғаттану" (Авторлары Ә.Бірмағамбетов, Т. Көргулин) 1970-жылы 4-сынып "Табиғаттану" (Авторлары: К.Жүнісова, ) оқулықтары жарық көрді. 1-сыныпта табиғаттану жеке пән ретінде оқылмағанмен, оқушылар өзін қоршаған ортада бақылаулар жүргізіп, оның нәтижесін қорытып, табиғат және еңбек күнтізбесін жүргізу арқылы жаратылыстық ұғымдар алып, оны жергілікті өлкетану материалдарымен байланыстыру негізінде оқушылардың табиғат туралы білімін кеңейту жолдары бағдарлама талаптарыныда ашып көрсетілді.

Еліміз егемендік алғаннан кейін Үкімет шешімімен өз жеріміздің табиғат ерекшелігін , халықтың әдет –ғұрпын, салт-дәстүрін, тілін ескере отырып төл оқулықтар шығару мәселесін шешу міндеті туындады. Осы тұрғыда Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігінің шешімімен авторлар ұжымы тағайындалып, бастауыш сыныптың барлық пәні бойынша жаңа бағдарламалар жасалып, төл оқулықтар шығару қолға алынды. Осының нәтижесінде 1996-жылы оқу жоспарлары да қайта қаралып, бастауыш буында 1-сыныптан бастап "Дүниетану" оқулықтары 1997-жылдан бастап жарық көрді. Қазіргі таңда бұл пән жеке кіріктірілген курс ретінде бастауыш буында бірінші сыныптан бастап оқылатын болды. Сондықтан да бастауыш сыныптарға арналған оқулықтар берумен қатар сол оқулықтардағы материалдарды өз мәнінде жаратылыстану пәндеріне тән әдістермен оқытудың жолдарын талдап көрсету, оларды жүзеге асыратын оқу -әдістемелік кешендер беру авторлар ұжылының үлесіне тиді.. Бастауыш сыныптарды бұл пәнді оқыту өте күрделі және жан-жақты дайындықты керек етеді. Себебі пәннің мазмұны биологиялық пәндердің кіріктірілген негізін құрайтын болғндықтан, сабақ беру барысында тәжірибе, бақылау, сарамандақ жұмыс түрлері басым қолдануға тиіс. Оқытып білім беру барысында биологиялық пәндерге тән сабақ түрлері және оны жүзеге асыратын әдістер мен тәсілдер басым орын алмақ.