Дәріс. Кіріспе Геоақпарат жүйелер ұғымы туралы Географиялық ақпараттық жүйе немесе геоақпараттық жүйе (гаж)
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
1 ä?ð³ñ. ʳð³ñïå 1 Ãåîà?ïàðàò æ?éåëåð ??ûìû òóðàëû Ãåîãðàôèÿëû?
| ГАЖ және жер қойнауын пайдалану
Қазіргі уақытта геоақпараттық жүйелер жер қойнауын пайдалану саласында өте кең қолданылады. ГАЖ-нің негізгі және неғұрлым көп қолдану аясы - бұл әртүрлі геологиялық және топографиялық ақпаратты құру және сақтау болып табылады (сурет. 8.13): геологиялық, географиялық және топографиялық карталардың, жоспарлардың, геологиялық разрездердің, Жерді қашықтықтан зондтау деректерінің әртүрлі түрлері және т. б. Ресей Федерациясында жер қойнауын пайдалануда ГАЖ қолдану жөніндегі жұмыстар 1993 жылы елдің бүкіл аумағында жер қойнауын пайдалануды басқару жүйесінің ақпараттық негізі ретінде Ресейде цифрлық геологиялық ақпарат және жер қойнауын пайдалану туралы ақпарат мемлекеттік банкін құру туралы шешім қабылданғаннан кейін ресми түрде басталды. Қазіргі уақытта ГБЦГИ сандық геологиялық ақпарат қорын, сондай-ақ Ресейдің жер қойнауын геологиялық зерттеу және пайдалану нәтижесінде алынған кеңістіктік ақпаратты жинауды, есепке алуды, сақтауды, қорғауды және пайдалануды қамтамасыз ететін нормативтік-құқықтық және бағдарламалық-техникалық технологиялар кешенін қамтитын көп деңгейлі аумақтық бөлінген жүйені білдіреді. Компьютерлік геологиялық карталардың кәдімгі қағаздан негізгі айырмашылығы-бұл, әрине, геологиялық деректерді кеңістіктік талдаудың бай мүмкіндіктері. Мысалы, қазіргі уақытта көмірсутек шикізатының минералдық-шикізат базасы үшін ГАЖ көмегімен келесі міндеттер шешіледі: 1. Өңірлердің, жер қойнауын пайдаланушылардың, лицензиялық учаскелердің, кен орындарының минералдық-шикізат базасын қорлар мен ресурстардың серпіні, оларды молықтыру, қорлардың өсу және өндіру қарқыны, өндірудің қорлармен қамтамасыз етілуі тұрғысынан бағалау. 2. Ресурстық базаны өндіру және қайта өндіру деңгейлері бөлігінде лицензиялық келісімдер талаптарының орындалуын бағалау тұрғысынан жер қойнауын ұтымды ету. 3. Есептеудің жаңа әдістерін тарта отырып, геологиялық барлау жұмыстарының бірінші кезектегі объектілерін жоспарлау және қорларды қайта бағалау үшін объектілерді бөлу. 4. Жер қойнауын пайдаланғаны үшін төлемдерді реттеу, қаржы түсімдерін әр түрлі деңгейдегі бюджеттер арасында бөлу мақсатында қиын алынатын қорлар топтарын, сапасы төмен және күрделі тау-кен геологиялық және экономикалық-географиялық жағдайлардағы қалдық қорларды бөлу. 5. Кен орындарын, оның ішінде шекаралық кен орындарын игеру кезінде түрлі деңгейдегі бюджеттерге түсімдерді реттеу. 6. Отын-энергетикалық кешен (ОЭК) инфрақұрылымын жоспарлау және көмірсутектерді игерудің қоршаған ортаға әсерін адам денсаулығына зиянды қоспалардың, жануарлар мен өсімдіктер әлеміне әсер ету есебінен анықтау мақсатында көмірсутектердің тауарлық үлгілерін әзірлеу, бөлу процесінде қорлар сапасының өзгеруін бағалау. Жер қойнауын пайдалану міндеттерін шешу үшін әлемде қарапайым әмбебап ГАЖ пайдаланылады, сондай-ақ көптеген мамандандырылған бағдарламалық кешендер әзірленді. Ресейлік бағдарламалық өнімдер арасында ең танымал геологиялық ақпараттық жүйе ПАРК. Шетелде EQuIS (сурет. 8.14), RockWorks, EVS және т. б. бағдарламалық өнімдер кең қолданылады. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|