Э. М. Мурзаев былай деп жазған: Қазіргі әлемді географиялық атауларсыз елестету мүмкін емес. Пошта, телеграф, темір жолдар өз қызметтерін тоқтатады, үшақ- тар әуежайда, кемелер аты жоқ кеме токтайтын жерлерде түры



бет60/90
Дата11.05.2022
өлшемі0,76 Mb.
#142622
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   90
Байланысты:
treatise53019

II тарау.^Онолшстишпы^

олардың әрқайсысын ономастикалық қызмет деп қарас- тырады [1983, 21].
А.В. Суперанская, В.Д. Бондалетовтың пікірлері бойынша, әлеуметтік мақсат үшін кісіні және географиялық объектті әлеуметтік тіркеу жалқы есімнің ерекше қызметі болып табылады. Әлеуметтік тіркеу - жал­кы есімнің туысқандық қатынас, шығу тегі, объекттің әлеуметтік деңгейі туралы дерек береді. Топонимдер үшін - бүл қоғамдық қолданысы, белгілі бір объект түріне қаты- стылығы, оған сілтеу т.б.
Кейбір зерттеушілер антропонимдерде (кісі аттары) “екі негізгі қызмет - қоғамдық ортада теңестіру үшін қолданылатын әлеуметтік және адамның табиғатпен, ғарыш және жаратылыстан тыс әлеммен қатынасын реттейтін қызметі” [Толстой, Толстая, 2000, 608]. Мифологиялық қызметін сиқырлы деп атауға болады, себебі оның басты бағыты - “адамды қорғайтын және одан қауіпті аластайтын атаудың иесін қатыгез рухтардан, көз тиюден қорғау” [Жанүзақов, 1982; Керімбаев, 1995].
Жалқы есімдердің коммуникативтік қызметке ие тіл бірлігі болғандықтан, жалқы есімдер атау бірлігі болып қана қоймай, катынас қүралы ретінде коммуникацияға қатысты болады.
Зерттеушілердің байқауы бойынша, тіл кызметінің көлемі толық анықталған емес. Дегенмен соңғы он жыл ішінде ғалымдар қосымша атау, экспрессивті, волюн- тативті, кумулятивті, танымдық, эстетикалық, фатикалық, адрестік, сиқыр т.б. қызметтерден түратын коммуника- тивті қызметін интеграциялы қүбылыс ретінде бөліп қара- стырады. Белгілі жағдайларда нақты колем ішінде бүл кызметтерді жалқы есім де атқарады. Көркем мәтіндерде поэтикалык жалқы есімнің атау қызметінен басқа ерекшелігін көрсетуші, идеологиялык, эмотив, экспрессив косымша қызметтерден түратын стилистикалық қызметін де атқарады.

132


Ономастика: зерттеу мәселелері





  1. Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   90




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет