Наименование особо охраняемых природных территорий
|
Местонахождение, площадь, га
|
Охраняемые объекты
|
Этимология
|
Государственный национальный
природный парк «Кокшетау»
|
Зерендинский район
Акмолинской
области,
Айыртауский район
СКО.
Основан в 1996 г., площадь 182076 га
|
Саябақта 200-ге жуық археологиялық ескерткіштер, қола дәуірінен қалған қорғандар мен көне заманғы елді мекен орындары бар. Саябақтың өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі алуан түрлі: көне дәуірдің қынасы мен қырыққұлағы, қазіргі заманның ағашы мен бұталы өсімдіктерінің астында жатыр. Жануарлардан бұлан, елік, борсық, түлкі, орман сусары, қасқыр, орқоян, ақтиін, құр мекендейді. 1983 ж. асқан бұғысы әкелінді, ол жақсы жерсініп кетті. Омыртқасыздардан 1000 жуық қоңыз, 220 қандала, 70 тікқанаттылар, 64 өрмекші түрлері мекендейді
|
|
Государственный национальный
природный парк «Бурабай»
|
Бурабайский район Акмолинской области,
основан в 2000 г., площадь 129299 га
|
757 өсімдік түрі, оның 95-і сирек кездесетін және жойылып кету қаупі бар түрлер (ірі гүлді шолпанкебіс, қара қандыағаш, бұғы қынасы, Фукс сүйсіні т.б.); 305 омыртқалы жануарлар түрі, оның 87-і сирек кездесетін түрлер; балықтардың 6, қосмекенділердің 3, бауырымен жорғалаушылардың 6, құстардың 200-ден астам түрі кездеседі. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енген бүркіт, қарақұс, үкі т.б. бар. Жәндікердің кейбір түрлері қорғауға алынған: әдемі қызинелік, Сервилдің севчугі, дала сколиясы, карминді поляк сымыры т.б. кездеседі. Мұнда үгілу мен желдің әрекетінен ерекше тас мүсіндері қалыптасқан: «Оқжетпес», «Ұйқыдағы батыр», «Бүркіт», «Түйе», «Құдыр», «Сфинкс»
|
|
Каркаралинский государственный
национальный природный парк
|
Каркаралинский район Карагандинской области, основан в 1998 г., площадь 112120 га
|
Аңның 40, құстың 114, өсімдіктің 66, балықтың 8 түрі қорғауға алынған. Олардың ішінде Қазақстанның «Қызыл кіабына» енген аңдар: арқар, сабаншы, құстардан бүркіт, ақбас тырна, ақбас үйрек, балықшы тұйғын, безгелдек, қара дегелек, қытай қазы; өсімдіктерден қара қандыағаш, Фукс сүйсіні, қызыл қайың, Қарқаралы бөріқарақаты мен сылдыршөбі, кәдімгі қырыққұлақ, Сібір қисық бұтасы, қауырсынды селеу және мүктің бір түрі – тегіс сфагнум т.б. бар. Эндемик өсімдік түрлерінен – Қарқаралы бөріқарақаты мен сылдыршөбі, үшкір сала сиякөк, Қарқара бидайығы, салалы таспашөп, Қарқаралы рэгнериясы өседі
|
|
Государственный национальный
природный парк «Буйратау»
|
Осакаровский район
Карагандинской области,
Ерейментауский район Акмолинской
области,
основан в 2011 г., площадь 88968 га
|
450 астам жоғарғы тамыр өсімдіктері бар. Қандыағаш, қырыққұлақ, қалампыршөп, көктем жанаргүлі, жаушымылдық, жабысқақ мысықот, Геснер қызғалдағы сияқты сирек кездесетін және ареалы шектеулі 30 астам түрлері кіреді. Бақтың фаунасы 5 топ және 15 тұқымдастарға жататын сүтқоректілердің 45 түрі кіреді, бұл Қазақстан таксондары санының сәйкесінше 71% және 39%-ын құрайды. Бақтың аумағында Қазақстанның таулы өлкелерін мекен ететін басқа популяциялардан жекеленген және саны 200-ге жететін арқардың Ерейментаулық популяциясы мекен етеді. Соңғы жылдары саны 100-ге жететін маралдың акклиматизациясы жөнінде жұмыс ойдағыдай жүргізіліп жатыр. Бақтың орнитофаунасы құрамына құстардың 227 түрі кіреді, олардың ішінде 127 ұялайтын құстар қатарына жатады. Орнитологиялық кешендер қатарынан далалы, бұталы, петрофилді, орманды, шабындық және сулы-батпақты кешендер басым. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енген жалбағай, сұңқылдақ аққу, ақбас үйрек, кәдімгі тұрпан, дала қыраны, тазтырна, дуадақ, безгелдек, арғақ, үкі сияқты ұялайтын құстардың 13 түрі және шыбын-шіркейдің 17 түрі кездеседі
|
|
Баянаульский государственный
национальный природный парк
|
Баянаульский район Павлодарской области,
основан в 1985 г., площадь 68452,8 га
|
Саябақта 20 астам археологиялық ескерткіштер, қола дәуірінен қалған қорғандар, тастағы жазулар мен таңбалар, үңгірлер («Әулиетас», «Драверт», «Құмыра» т.б.) бар. Ұзақ жылдар бойы жел мен судың әрекетінен түрлі мүсіндерге айналған жартастар («Найзатас», «Жұмбақтас», «Көгершін», «Атбасы» т.б.) саябақ табиғатына ерекше көрік береді. Өсімдіктердің 400 астам түрі (қарағай, қайың, қандыағаш, таңқурай, мойыл, долана т.б.), сондай-ақ Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген жабысқақ қандыағаш, көктем жанаргүлі де өседі. Омырқалы жануарлардың 100 астам түрі кездеседі. Сүтқоректілердің 40 астам түрлері (арқар, елік, қасқыр, түлкі, сілеусін, борсық, тиін т.б.) мекендесе, құстардың 67 астам түрлері (аққу, қаз, үйрек, құр, шіл, бүркіт т.б.) ұялайды және 100 астам түрі ұшып өтеді. Арқар, бүркіт, қарақұс, ителгі Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген. Бауырымен жорғалаушылардың 5 түрінің саябақта көп кездесетіні – секіргіш кесіртке. Балықтың 8 түрі (шортан, сазан, оңғақ, алабұға т.б.) бар
|
|
Государственный национальный
природный парк «Улытау»
|
Улытауский район Улытауской обалсти,
основан в 1990 г., площадь
58912 га
|
Бетеге-боз, ақселеу аралас шөптесін өскен шөл дала, тау аңғары түрлі шөптесін аралас қызғылт боз дала, шатқалдардың көлеңкелі жерлерінде мүктер мен қырыққұлақтар кездеседі. Дәрі-дәрмектік өсімдіктердің 400, мал азықтық шөптің 100, техникалық өсімдіктің 70, улы өсімдіктердің 40-тан аса түрі, арша, қара қарақат, қасқыржеміс, итмұрын бұташықтары, тобылғы, ырғай, ұшқат т.б. өседі. Олардың ішінде эндемиктер – ұлытау түймешетені, тікен түкті мыңжапырақ, өте сирек кездесетін қазақ күреңі, үш тарамды сетер, шаш тәрізді қырыққұлақ бар. Жануарлардан түлкі, қасқар, ақкіс, қарсақ, сасық күзен т.б. құстардан қара басты шақшақ, ала бұлбұл, кәдімгі жасымық, көк кептер, шұбар сайрауық, күйкентай, маубас жапалақ, байғыз т.б. мекендейді. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген құстардан қара дегелек, бүркіт, ителгі кездеседі. Мұнда Қазақстандағы тарихи-мәдени ескерткіштердің үлкен шоғыры орналасқан, оның ішінде мүсін тастардың көбі түркі қағанаты кезінде қойылған
|
|
Природные памятники. В охране природных ландшафтов особое место занимают природные памятники. Это отдельные природные объекты: редкие и особые деревья, пещеры, озера, вершины, водопады, ущелья и др. В Казахстане зарегистрировано 26 памятников природы, тем не менее, в республике есть более 60 особенных неповторимых объектов. В будущем планируется к ряду уникальных объектов добавить такие объекты как «Еловые леса Сауыра», «Палеонтологический памятник Кошкорган», «Каракия», «озеро Маралды», «Каркаралинское реликтовое сфагнумовое болото», «Березовый лес Сайбоздак», «Тархаский геологический комплекс», «Чарынский каньон». В качестве памятника природы в глаза бросаются обрывистые горы в долине реки Силети. К скалисто-сопочным объектам различной формы относятся скалы Окжетпес, Жумбактас, Туйетас, Жекебатыр, расположенные в Кокшетауских горах [260]. Такие уникальные природные объекты имеют большое научное и прикладное значение. Основная задача охраны природы – сохранение их в первозданном виде.
Таблица 3
Памятники природы на территории Сарыарки
Достарыңызбен бөлісу: |
