11
Қазақ тілі
9-сынып емтихан тапсырмалары
Инновациялық мектептерге. ІІІ нұсқа
Төменде берілген екі мәтінді оқып, тапсырманы орындаңыз.
А мәтіні:
газет мақаласынан үзінді
Елімізге белгілі психолог Қаракөз Момбаевамен сұхбат.
- Түлектердің мамандық таңдауы туралы не айтар едіңіз?
– Қазіргі таңда жоғары сынып оқушыларының басым бөлігі мамандық таңдауда
қиналады. Себебі еңбек нарығына қажетті мамандық туралы ақпаратты нақты білмейді.
Өкінішке қарай, жастардың көбінде жоғары білім бар. Бірақ мүлдем басқа салада жұмыс
істеуге мәжбүр. Бұл – мамандық таңдаудағы қателік.
–
Дұрыс таңдалмаған мамандықтың адам болашағына әсері бар ма?
– Әрине, дұрыс таңдалмаған мамандықтың салдары тек адамның өзіне ғана емес,
қоғамға кері әсерін тигізеді. Қазақстан жоғары білім алушылардың саны жөнінен
көшбасшы елдердің қатарында. Бірақ жоғары білім алған жастардың 10-20 пайызы ғана өз
мамандығымен жұмысқа тұратыны шындық. Мұндай жағдайдың себептерінің бірі –
мамандықты дұрыс таңдамау. Мектептердегі кәсіби бағдар беру жұмыстары жоғары оқу
орындарының өкілдері және оқытушыларымен кездесу ұйымдастырумен шектеледі.
Талапкерлер кәсіби мамандардың жұмыс үдерісін көрмейді және таңдап алынған
мамандықтар туралы жалпы түсініктері болмайды.
Ата-ана мен түлектер мамандыққа қатысты ақпаратты біле бермейді. Себебі
мектептегі кәсіби бағдар бойынша жұмыс әлсіз жүргізіледі.
–
Сіздің ойыңызша, болашақта қандай мамандықтарға сұраныс азаяды?
– Әлемде шамамен, 40 000-дай мамандық бар. Ал Қазақстанда 5000-нан астам
мамандық оқытылады. 2017-2030 жылдар көкжиегінде біршама мамандықтар ескірген
зияткерлік мамандықтар қатарына кіреді. Яғни, 2020 жылдан кейін смета құрушы,
стенографист
(ауызекі айтылып отырған сөйлемдерді үздіксіз ілесіп жазушы)
,
копирайтер
(тапсырыспен жарнама мәтінін жазуға байланысты қызмет)
, турагент,
кітапханашы, құжат жүргізуші, архивариус, пошташы,лифтер
(лифт жұмысын реттеуші)
,
билет беруші, дәріс оқушы мамандарына сұраныс жоғалады. Сондай-ақ, заң кеңесшісі,
нотариус,
бұрғылаушы,
жүйелі
әкімші,
провизор
(дәріхана
қызметкері)
,
аналитик
(сарапшылар),
хатшы, ресепционист
(телефонға жауап беруші)
секілді
мамандықтар қажетсіз болады.
(233 сөз)
Достарыңызбен бөлісу: 
