М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


курделі фразалық түтасымныц



Pdf көрінісі
бет112/216
Дата07.02.2022
өлшемі4,98 Mb.
#89870
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   216
Байланысты:
Ахметова М.К Мәтін лингвистикасы

курделі фразалық түтасымныц 
бастауы ойды дамьггуға 
түрткі болып, түтасымдағы жалпы мазмұнды білдіреді; 
күрдвл*
фразалык түтасымның дамуында 
алғашқы сөйлемдерде берілген 
жалпы мағына нактыланып, түтасымдағы негізгі мячмүн беріледі; 
күрделі фразалык түтасымньщ 
корытуында түтасымда айтьілған
мазмұн жинакталып, корытындыланады, түйін шығарылады, ой 
аяқгалады.
Мысалы: 
Еяаман грлындагы домбыраны Құлтумага ұстата
86


сапды да, сып етіп турекелді. Мөңкенің артын ала сыртқа шыгып,
үй жанында үзарып ңалган көлеңкеге екеуі қатар отырды. Мөңке
оган Төлеудіц сөзін тпүгел жеткізді де, «кәне, бүган не дейсің?» -
деген сурақты кескінде багып қалды
(Ә.Нұрпейісов).
Бүл - үш сөйлемнен тұратын күрделі фразалык тұгасым. Мәтіннен 
сөйлемдердің мағыналық бірлігі негізінде бөлшектеніп алынған. 
Тұтасьшның алғашқы сөйлемі мәтіндегі мазмұнның дамуына түрткі 
болып отыр,
яғни Еламанньщ сыргқа шыгу максатымен турегелгендігі 
туралы хабар берілген. 
Ал келесі сө
йлемде оның не үшін орнынан 
түрегелгендігі туралы мағына қамтылған. Соңғы сөйлемде курделі 
фразалық түтасымдағы ой Мөнкенің Еламанға сұраулы пішінмен қарап 
калуымен аяқгалған. Тұтас романнан бөлініп алынған бүл түтасымда 
оқырман Еламанньщ далаға Мөңкемен сөйлесу үшін шыққандыгы 
және Мөңкенің әңгімесінен кейін оның Еламаняан жауап тосып 
отырғандығы туралы аяқталган хабар берілген. Мэтіндегі сөйлемдер 
бір-бірімен тұлғапық жағынан да тығыз байланысты. Курделі фразалық 
тұтасым байласымын жүзеге асырып отырған тілдік бірліктер 
колданысы: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   216




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет