Дәріс 14. Гидроаппаратура және гидроавтоматиканын элементтері

Дәріс жоспары.

1. Гидроаппаратураның және гидроавтоматика элементтерінің жіктелуі.

2. Таратушы құрылғылар. Міндеті, жұмыс істеу тәртібі және негізгі типтері.

3. Клапандар. Дроссельды құрылғылар. Фильтрлар. Гидроаккамуляторлар.

4. Гидроаппараттардын және гидроавтоматика элементтерінің белгіленуі.

Жұмысшы сұйық ағынның параметрлерін берілген бір деңгейде устауға немесе өзгертуге арналған құрылғы гидроаппарат деп аталады.

Жұмысшы сұйық ағын параметрлеріне – қысым, мөлшер, қозғалыс бағыты жатады.

Барлық гидроаппараттардың негізгі элементі жапқыш – реттеуші мүше – қозғалысты элемент. Осы элемент қозғалған кезде гидроаппараттың өткел қимасы толық немесе жартылай жабылады.

Жапқыш – реттеуші мүшенің құрылысына байланысты гидроаппарат-тардың келесі түрлері болады:

1. 
   золотникті;
   
2. 
   кранды;
   
3. 
   клапанды.
   

а) егер гидроаппараттың өткел қимасы жартылай ашылып жабылса, онда гидроаппарат реттеуші болады.

б) егер гидроаппараттың өткел қимасы толық ашылып немесе толық жабылса, онда гидроаппарат бағыттаушы болады.

Жұмыс істеу принципына байланысты гидроаппараттар гидроклапандарға, гидродроссельға, гидроүлестіргішке бөлінеді.

Тегеуірінді гидроклапан – реттеуші гидроаппарат жұмысшы сұйық ағынның қысымын шектеу үшін арналған. Атқаратын міндетіне байланысты гидроклапандар:

сақтандырғыш - жүйедегі қысымды шектейді;

құйып алушы – жұмыс кезінде жұмысшы сұйықтың қысымын бір деңгейде бір қалыпта устау үшін оның бір бөлігін құйып алу жолымен іске асырылады.

Редукциондық гидроклапан – реттеуші гидроаппарат, осы гидроаппараттан шығатың қысымын бір қалыпта усауға арналған құрылғы. Редукциондық гидроклапандардың жұмыс істеудің қажетті шарты р₂  р₁ болу керек. Мұнда р₂ – жұмысшы сұйық ағынның гидроклапандын шығаберісіндегі қысым (р₂ = const), ал р₁ – жұмысшы сұйық ағынның гидроклапанға кірердегі қысым (р₁ = var).

Кері клапан – жұмысшы сұйықты тек қана бір бағытта өткізуге арналған бағыттаушы гидроаппарат. Ағынныңбағыты өзгерсе кері клапан жабылып қалады да, жұмысшы сұйық гидролинияға берілмейді.

Гидроүлестіргіш – жұмысшы сұйық ағынның қозғалыс бағытың өзгертуге арналған гидроаппарат.

Гидролиниялар. Көлемдік гидрожетектің жұмыс кезінде жұмысшы сұйықты бір гидроаппараттан басқа гидроаппаратқа тасымалдауға арналған арнайы құрылғылар гидролиния деп аталады.

Гидрожетекте әдеттегідей:

• 
  сору линиясы – жұмысшы сұйықты гидробактан насосқа береді;
  
• 
  айдау линиясы – жұмысшы сұйықты насостан гидроқозғалтқышқа береді;
  
• 
  төгу линиясы – жұмысшы сұйықты гидроқозғалтқыштан гидробакқа береді;
  
• 
  басқару линиясы – жұмысшы сұйықты басқару және реттеу құрылғыларға береді;
  
• 
  дренажды линия – санлаудардан ағып шығындалған жұмысшы сұйықты жинақтап гидробакқа береді.
  

Көлемдік гидрожетек элементтерінің шартты белгіленуілері.

	турақты бағытты ағынды реттелмейтін сорап
	реверсті бағытты ағынды реттелмейтін сорап
	реттелетін сорап
	турақты бағытты ағынды реттелмейтін гидромотор
	реверсті бағытты ағынды реттелмейтін гидромотор