баллдық
шкаламен
бағалайды:
а) иісі бойынша...
хош, жеміс иісті болса – 3 балл; сәл бал немесе жаңа
піскен қара нан иісті болса – 1 балл; бал немесе жаңа піскен қара нан иісті
болса – 0 балл;
б) түсі бойынша...
боз-жасыл, сарғылт-жасыл болса – 3 балл; қоныр-
жасыл болса – 2 балл; қара-коңыр болса – 0 балл;
в) құрғақ затындағы қоректік заттары бойынша...
- "шикі" протеині
бұршақ тұқымдастар пішендемесінде 15%-дан асса - 5 балл; 14,9-13%
болса - 4 балл; 12,9-11% болса - 3 балл; 10,9%-дан аз болса - 1 балл;
бұршақ-астық тұқымдастардікінде 13%-дан асса - 5 балл; 12,9-11% болса
4 балл; 10,9-9% болса - 3 балл; 8,9%-дан аз болса 1 балл;
- "шикі" жасұнығы
29%-дан аспаса - 4 балл; 30-32% болса - 3 балл; 33-35%
болса - 2 балл, 36%-дан асса - 1 балл;
122
- каротині
55 мг/кг асса - 5 балл; 54-40 мг/кг болса - 4 балл; 39-30 мг/кг
болса - 3 балл; 29-20 мг/кг болса - 2 балл; 19 мг/кг аз болса – 1 балл;
- майлы кышкылы
0 г% болса - 5 балл; 0,01-0,1 г% болса - 3 балл; 0,11-0,2
г% болса - 2 балл; 0,21 г%-тен асса - 0 балл беріледі.
Осы кӛрсеткіштсрі бойынша 25-22 балл жинаған пішендеме ӛте жақсы (1
класс), 21-17 балл жинағаны – жақсы (2 класс), 21-17 балл жинағаны – орта (3
класс), ал 9 баллдан тӛмен жинағаны – нашар (классыз, кластан тыс) болып
бағаланады.
Дайындалған пішендеме салмағын екі апта ӛткен соң жоғарыда берілген
сүрлем аумағын есептеу формуласы бойынша кӛлемін тауып, оны 1 м
3
салмағына кӛбейтіп есептейді. 50% ылғалды пішендеменің 1 м
3
екі аптадан
кейінгі салмағы, тапталу нығыздығына байланысты, бұршақ тұқымдастардікі
450-550 кг, бұршақ-астық тұқымдастардікі - 420-450 кг тартады. Жоңышқада
пішендемесінің 1 кг-да - 0,35 а.ӛ., 70 г қорытылатын протеин, 9 г кальций, 1,3 г
фосфор, 40 мг каротин; сиыржоңышқа-сұлы пішендемесінікінде 0,32 а.ӛ., 38 г
қорытылатын протеин, 4 г кальций, 1,8 г фосфор, 30 мг каротин болады. І-ші
классты пішендемеде - 0,32, ІІ-ші кластыда - 0,29, ІІІ-ші кластыда - 0,25,
классызында 0,20 азық ӛлшемі болады.
Пішенде, негізінен, қиын сүрленетін бұршақ тұқымдастар кӛгінен
салатындықтан, оның протеиндік қоректілігі де жоғары болады. Мысалы,
жүгері сүрлемінін 1 кг-да - 0,2 а.ӛ.. 14 г қорытылатын протеин болатын болса,
жоңышқа шішенідемесінікінде - 0,35 а.о.. 38 г қорытылатын протеин болады.
Пішендеме қоректік заттарының қорытылуы да сүрлемдікінен жоғары
болғандықтан, тәуліктік сауымы 8-10 кг-нан аспайтын сиырды қыста пішен мен
сүрлемнің орнына пішендеме беріп жемсіз азықтандыруға болады. Сапалы
пішендемені тәулігіне сиыр басына - 15-20 кг. тана басына - 2-4 кг, торпақ
басына - 10-12 кг, саулық басына - 3-4 кг, тоқты басына-1-2 кг жегізуге болады.
Жемшӛп дайындаудың әдіс-тәсіліне байланысты қоректік заттар
шығынының кӛлемі де ӛзгереді (2.7-кесте).
2.7-кесте – Түрлі тәсілмен дайындалған жемшӛп шығыны
Дайындау әдісі
Дайындау барысындағы шығын, %
Жасұша
тыныста-
нуымен
Фермент-
телумен
Шыққан
сӛлмен
Механи-
калық
шығын
Барлығы
Пішенге кептіру
Сүрлемдеу
Пішендеме салу
10-15
3-5
3-5
-
10-12
2-4
-
1-3
0-1
15-20
1-4
2-4
25-35
15-32
7-14
123
Ескерту.
ІІішенге кептірілген шӛптің жауын-шашын астында қалуы
қоректік заттарының 2-10%, тіпті одан кӛп шайылуына соқтырады.
Микробиологиялық
ашытулар
сүрлемге
салғандағыдай
ӛріс
алмағандықтан, пішендемеге салған шикізатта қоректік заттары толығырақ
сақталады.
Достарыңызбен бөлісу: |