ОҚу жылында қазақстан республикасының жалпы орта білім беретін ұйымдарында оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы


ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРАТЫН ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДАҒЫ ОҚЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ



бет13/14
Дата15.04.2018
өлшемі6,26 Mb.
#40128
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14

9 ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРАТЫН ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДАҒЫ ОҚЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Жаңа оқу жылындағы инклюзивті білім беруді жүзеге асыру ерекшеліктері келесідей факторлармен байланысты:

«Білім туралы» заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізу (ҚР 2015

жылғы 13 қарашадағы № 398-V «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне білім беру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңы);

Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту (Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 1 наурыздағы № 205 Жарлығы);

Бастауыш білім берудің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын жаңарту (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі № 327 Қаулысы);

«Білім туралы» заңға енгізілген өзгерістер мен толықтырулардың нәтижесінде инклюзивті білім беруге қатысты қоолданылатын терминдер мен ұғымдар халықаралық қауымдастықпен қабылданған түсіндірме мен нақты сипатқа ие болды.

Мысалы, жаңадан енгізілген «ерекше білім беруге қажеттілік» термині тек мүмкіндігі шектеулі балаларға ғана емес, сонымен бірге емханада немесе үйде ұзақ мерзімге емделетін оқушыларға, мінез-құлқында эмоцияналдық проблемалары бар балаларға, жағдайы төмен отбасынан шыққан балаларға, жетім немесе ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балаларға, озбырлық көрген балаларға да және т.б. қатысты тиімді қолданылатын болды.

Жаңа түсіндірме бойынша «инклюзивті білім беру» - бұл ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке -дара мүмкіндіктерін ескере отырып, барлық білім алушылардың білім алуына тең қолжетімділігін қамтамасыз ететін процесс. Аталған анықтама жалпы білім беретін мектеп жағдайында барлық балаларды оқыту үшін оңтайлырақ тәсіл ретінде халықаралық қауымдастықпен танылған білім берудегі инклюзияның мәнін ашады. Бұл жағдайда инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын ұйымдар ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларды қамтуды, соның ішінде мигрант, оралман балалар, сондай-ақ қоғамға әлеуметтік бейімделуі қиын балалар сияқты басқа да санаттағы білім алушыларға сапалы білім берудің тең қолжетімділігін қамтамасыз етуді кеңейтуі мүмкін.

Бастауыш мектепте ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балалар психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияның қорытындысына сәйкес ҚР БҒМ 2015 жылғы 18 маусымдағы № 393 бұйрығымен бекітілген арнайы оқу бағдарламалары бойынша оқиды.

Қазіргі уақытта негізгі және жоғарғы мектеп оқу бағдарламалары ҚР БҒМ 2014 жылғы 25 ақпандағы № 61 бұйрығымен бекітілген Мүмкіндігі шектеулі оқушыларға арналған негізгі орта және жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларына сәйкес әзірленді.



208

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

Инклюзивті білім беретін мектептердегі оқу процесін ұйымдастыру.

Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балаларды оқыту және оларды психологиялық-педагогикалық түзете қолдау:

инклюзивті оқыту сыныптарында;

жалпы білім беретін мектептердегі арнайы сыныптарда іске асырылады. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар оқушыларды жалпы білім беруге

қосу нысандары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 17 мамырдағы №499 қаулысымен бекітілген «Жалпы білім беру ұйымдары (бастауыш, негізгі орта және жалпы орта) қызметінiң үлгілік қағидаларында» баяндалған.

Жалпы білім беретін ұйымдарға қосылған ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балалар жалпы білім беретін оқу бағдарламалары бойынша, сондай-ақ ҚР МЖМБС негізінде жасалған арнайы білім беру бағдарламалары бойынша ПМПК (психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация) ұсынымдарына сәйкес білім алады. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың оқу бағдарламасын меңгерудің ерекшеліктеріне байланысты мұғалім олар үшін бағдарламаларды ҚР МЖМБС аясында бейімдей алады.

Білім беру ұйымдарында балалардың денсаулығын сақтау, сондай -ақ білім алушылардың ерекше білім алу және қосымша білім беру қызметтерін алудағы олардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жайлы жағдай құру қамтамасыз етіледі.

Сабақтар ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балаларды оқытуға жеке ықпалды қолдану арқылы жүргізіледі.

Инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын білім беру ұйымдарының педагогикалық кеңесі жеке оқу жоспарлары мен жеке бағдарламаларды, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балаларды психологиялық-педагогикалық қолдаудың жеке бағдарламасын бекітеді.

Инклюзивті және арнайы сыныптардағы ерекше білім беруге қажеттіліктері бар барлық білім алушыларға арналған түзету сабақтарын психологиялық-педагогикалық қолдаудың Жеке бағдарламаларымен сәйкес мамандар іске асырады.

Оқытудың түзете-дамыту бағыттылығы жалпы білім беретін цикл пәндері, түзету пәндері аясында, сондай-ақ қосымша білім беру жүйесінде іске асырылады.

Жалпы білім беретін мектептегі арнайы сыныптар жұмысы ұзартылған күн тәртібінде ұйымдастырылады, яғни бұзылған қызметтерді еңсеру мен орнын толтыру және қажетті денсаулық сақтаушы педагогикалық режимді қамтамасыз ету бойынша қажетті жағдайларды құру. Қажет болған жағдайда, ұзартылған күн тәртібіне жалпы білім беретін сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары да қатыса алады.

Психологиялық-педагогикалық қызмет жұмысын ұйымдастыру үшін инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын білім беру ұйымдарының штатында келесі мамандардың болуы ұсынылады: психолог, арнайы педагогтар


209

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

(тифлопедагог, сурдопедагог, логопед, олигофренопедагог), ЕДШ нұсқаушысы, әлеуметтік педагог.

Жоғарыда аталған мамандар болмаған жағдайда ерекше білім беруге қажеттілігі бар балаларға түзету-педагогикалық қолдау психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерінде және оңалту орталықтарында көрсетіледі.

Мигрант, оралман балаларды оқу-тәрбие процесіне кіріктіру және қазақ тілі мен орыс тілдерін меңгерту мақсатында қосымша сабақтар , тілдік үйірмелер, факультативті сағаттар ұйымдастырылады. Оларға қолдау қызметі мамандарының психологиялық-педагогикалық және тілдік көмек жасауы қажетті шарт болып табылады.

Инклюзивті білім берудің мақсаттары мен міндеттеріне тиімді жету үшін жалпы білім беретін мектептер оралмандарды бейімдейтін және кіріктіретін орталықтармен, ресурстық орталықтармен, кәмелеттік жасқа толмағандарды бейімдейтін орталықтармен, арнайы білім беру ұйымдарымен, сондай-ақ, ПМПК, оңалту орталықтары және психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеттерімен өзара әрекеттестікті ұйымдастырады.

Мұғалімдерге арналған ұсынымдар

Тіл мен әдебиет пәндерінің мұғалімі оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілі кемшіліктерін ескеріп, сөздердің дұрыс дыбысталу, сөйлеу тілінің лексикалық-грамматикалық жағы, байланыстырып сөйлеу дамуының деңгейіне назар аударған жөн. Сонымен қоса мұғалімге жасына сай тұрмыстық міндеттерді шешу үшін балалардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілін қолдану іскерлігін дамытқан дұрыс.

Математика және жаратылыстану пәндерінің мұғалімі ерекше білім беруге қажеттілігі бар балалардың танымдық әрекеті мен эмоциялық-ерік саласындағы ерекшеліктерін ескеру қажет.

Адам және қоғам білім саласына қатысты пәндердің мұғалімі ерекше білім беруге қажеттілігі бар балаларды оқытуда оларды қоғамға бейімдеу және мінез-құлықтарын түзету үшін бұл пәндердің жағымды әлеуметтендірушілік және тәрбиелік әлеуеттерін ескереді.

Музыка және бейнелеу өнері пәндерінің мұғалімі тірек-қимыл аппараты және сөйлеу, есту, көру бұзылыстары бар балаларды оқыту процесіндегі қиындықтарын, оңтайлы психологиялық-эмоциялық күйге келтіруін, жалпы және ұсақ моториканы дамытуын және танымдық іс-әрекетін белсендіруін ескерген жөн. Сонымен қоса, ерекше білім беруге қажеттілігі бар балаларда жасырын таланттар мен шығармашылық әлеуетін таныту ықтималдығы жоғары болғандықтан , олардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға көңіл бөлген маңызды.

Технология пәнінің мұғалімі жеке тәсілдерді қолдану және жеңілдетілген тапсырмалар беру арқылы білім алушылардың сенсорикасын (сезімталдығын) және ұсақ моторикасын, танымдық әрекеті мен қабілеттерін ескерген дұрыс.

Дене шынықтыру пәнінің мұғалімі тірек-қимыл аппаратындағы бұзылыстарын ескеріп, жалпы және ұсақ моторикасына назар аударуы, сонымен бірге, мүмкіндігі шектеулі білім алушылардың денсаулығын нығайту мен дене дамуына арналған арнайы жаттығуларды жоспарлауы қажет. Сонымен


210

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

қатар, сабақ өткізу кезінде есту, көру бұзылыстары бар балалардың ерекшеліктерін ескеру (анық және нақты командалар беру, әрекеттерді арнайы көрсету және т.б.) және емдік дене шынықтыруды ұйымдастыру керек.

Инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын ұйымдардағы тәрбие процесінің ерекшелігі мектеп деңгейінде ерекше білім беруге қажеттілігі бар балаларға толерантты қарым-қатынасты тәрбиелеу, сондай-ақ негізгі құндылықтармен таныстыру, білім беру процесінің барлық субъектілерінің инклюзивті білім беруге жағымды көзқарасын қалыптастыру, ересектердің ұстанымын «ерекше балаларға» өзгерту болып табылады.

Инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын мектептердегі тәрбие процесі дені сау балалар мен олардың өз балалары мен ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балаларды бірге оқыту тәжірибесіне жағымды қарым-қатынас танытпайтын ата-аналарының психологиялық дайын болмауының алдын-алуға арналған тақырыптық сынып сағаттарын қарастырады.

Сондай-ақ тәрбие, мәдени-іс-шараларды, спорттық-сауықтырушы және басқа да бос уақыттағы іс-шараларды жүргізуде барлық ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балалардың, оның ішінде даму бұзылысының айқындық дәрежесіне байланыссыз мүмкіндігі шектеулі балалардың қатысуын қамтамасыз ету ұсынылады.

Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау

2016-2017 оқу жылында 1 сынып білім алушыларының оқыту процесі бастауыш білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы ҚР МЖМБС-2015 және ҮОЖ-ға сәйкес іске асырылады. Осыған байланысты, мүмкіндігі шектеулі балалар болған жағдайда оқу жетістіктерін бағалау жүйесі қолданылады.

Мүмкіндігі шектеулі білім алушыларды бағалау кезінде ҚР МЖМБС-2015 көрсетілген білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарға бағдарлануы қажет. Алайда, кейбір білім алушыларда бағдарламаны меңгеру мерзімі ұзағырақ , оның нәтижесінде олар қалыпты дамыған балалардың бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейіне сәйкес келетін деңгейге жетеді.

Білім беру саласында мүмкіндігі шектеулі балалардың құқықтары және олар орындауы қажет міндеттері тең болуы маңызды. Осы орайда, олардың жетістіктерін бағалаудың негізгі мазмұны шектеуді, яғни бұзылысты (көру, есту, сөйлеу, тірек-қимыл аппараты, әлеуметтік-эмоциялық сала) ескере отырып қалыпты дамыған құрбыларымен бірдей болуы қажет. Ьұл жағдайда бағалануы керек:

арнайы оқу дағдыларының қалыптасқандығы, мысалы, көру бұзылыстары бар балалардың Л. Брайль шрифтін меңгеріп және/немесе тегіс баспалы шрифтпен жазу мен оқу;

білім беру салалары бойынша құзырет: ауызша және жазбаша коммуникацияны қолдану, саналы оқу мен жазуға қабілетті болу; математикалық білімнің элементтерін практикалық қолдану іскерлігі, олардың өмірге қажетті мәнін түсіну және т.с.с.;

әлеуметтік-тұлғалық нәтижелерді бағалау: өз күшін адекватты бағалай алу, физикалық жүктемеде, медициналық препараттарды қолданғанда, аз таныс


211

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

заттық-кеңістіктік ортада (бөлмеде, көшеде) өз бетінше қозғалу кезінде ненің болатынын және болмайтынын түсіну.

Жалпы білім беретін мектептің ерекше білім беруге қажеттілігі бар түлектері, оның қатарында есту, көру қабілетінде, тірек-қимыл аппаратында бұзылыстары бар және күрделі тіл кемістігі бар, психикалық дамуы тежелген түлектер алған білім деңгейін растайтын мемлекеттік үлгідегі құжат алады.

Білім беру ресурстары мен технологиялары

Қазақстанда инклюзивті білім беруді ғылыми-әдіснамалық және оқу-әдістемелік қолдау мақсатында бірқатар әдістемелік ұсынымдар мен құралдар әзірлену үстінде. Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА әзірлеген ғылыми-әдіснамалық және оқу-әдістемелік ресурстар академияның сайтында мына сілтеме бойынша қолжетімді http://nao.kz/blogs/fromorg/2/22:

Қазақстан Республикасында инклюзивті білім беруді дамытудың тұжырымдамалық тәсілдері.

Инклюзивтік білім беруде әдіснамалық және оқу-әдістемелік сүйемелдеу бойынша тәсілдеме ұстанымдарын табысты ендірудің әлемдік тәжірибесін талдау.

Мүмкіндіктері шектеулі балалардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау жүйесі бойынша әдістемелік ұсынымдар.

Ерекше оқыту қажеттіліктеріне қарай қысқа мерзімдік, орташа мерзімдік және ұзақ мезімдік негізде оқушыларға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету. Әдістемелік ұсынымдар.

Ерекше қажеттіліктері бар балаларды жалпы білім беру процесіне енгізу үлгілерін дайындау. Әдістемелік ұсыныстар.

Білім беру ұйымдарының тәжірибесіне инклюзивтік педагогика мен енгізу жүйесінің қағидаларын дайындау. Әдістемелік ұсынымдар.

Инклюзивті білім беру жағдайында қызмет ететін мұғалімдердің кәсіби құзіреттіліктеріне қойылатын талаптарды дайындау бойынша әдістемелік ұсынымдар.

Мектептік консилиумдар құру және ерекше қажеттіліктері бар балаларға интенсивті, кең және арнайы қолдау көрсету.


212


Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

10 КЕШКІ МЕКТЕПТЕРДЕГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫНЫҢ ОҚЫТУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Кешкі (ауысымды) мектеп және күндізгі мектептер жанындағы кешкі бөлімдер жалпы білім беретін пәндер, таңдау курстары және факультативтер бойынша негізгі орта және жалпы орта білім берудің үлгілік оқу бағдарламаларын, сондай-ақ өзіндік ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне қарай – қосымша білім беру бағдарламаларын іске асырады.

Кешкі мектепте және күндізгі мектептер жанындағы кешкі бөлімдерінде білім беру күндізгі оқу нысаны бойынша (сыныпта 15 бен 18 жас аралығында 20 білім алушы), сырттай оқу нысаны (10-15 білім алушы) және сырттай жеке оқу тобы (сыныпта 9 білім алушы) бойынша жүзеге асырылады.

Ерекше жағдайларда және талапқа сай шарттар болған жағдайда, кешкі мектепте қашықтықтан оқыту технологиясы жүзеге асырыуы мүмкін.

Оқытудың барлық нысандары бір білім беру ұйымының шеңберінде жүзеге асырылады.

Кешкі мектептегі оқу жылының ұзақтығы күндізгі оқу нысаны бойынша – 34 апта, сырттай оқу нысанында – 36 аптаны құрайды.

Күндізгі оқу нысаны бойынша оқушыларды аттестаттау жарты жылдықтар бойынша жүзеге асырылады.

Сыныпта 20 және одан да көп білім алушы болған жағдайда тек күндізгі оқу нысаны бойынша қазақ тілдінде емес мектептерде қазақ тілі мен әдебиетін, қазақ тілді мектептерде орыс тілі мен әдебиетін, шет тілдері және информатиканы кіші топтарға бөліп оқыту жүргізіледі.

Мектепте білім беру процесін ұйымдастыру жалпы білім беретін оқу бағдарламаларымен, оқу жұмыс жоспарымен реттеледі.

Кешкі мектептің оқу жоспарында тек негізгі пәндерді сағат санын қысқарта отырып оқыту қарастырыған. Технология, бейнелеу, дене тәрбиесі сабақтары оқытылмайды. Әр сыныпта оқыту аптасына 3-4 күнде жүзеге асырылады.

Кешкі мектеп жылдық күнтізбелік оқу кестесін белгілеуде , бағалау жүйесін, білім алушыларды аттестаттау тәртібі мен мерзімін таңдауда дербес.

Жазба жұмыстарының орындалуына қойылатын талаптар:

«Тіл және әдебиет» білім саласы

Жазба жұмыстары пән бойынша:

«Қазақ тілі», «Орыс тілі» пәндері бойынша тоқсанына бір рет жүргізіледі, оқу жылының басында - 1 жазба жұмысы.

Қазақ және орыс тілдері бойынша мазмұндама – жылына 2 рет. Қазақ және орыс тілдері бойынша шығарма – жылына 2 рет. Қазақ және орыс тілдері бойынша тест жұмысы – жылына 2 рет. Қазақ және орыс әдебиеті бойынша шығарма – жылына 3 рет. Шет тілі бойынша тест жұмысы – жылына 4 рет.



«Математика және информатика» білім саласы

213


Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

«Алгебра», «Геометрия», «Физика» пәндері бойынша бақылау жұмыстары тоқсанына бір рет жүргізіледі, оқу жылының басында - 1 бақылау жұмысы.



«Физика» пәні бойынша зертханалық жұмыстар:

8 сынып – жылына 10

9 сынып – жылына 4

10 сынып – жылына 4

11 сынып – жылына 4

«Физика» пәні бойынша тәжірибе жұмыстары:

8 сынып – жылына 4

9 сынып – жылына 8

«Информатика» пәні бойынша тәжірибе жұмыстары әр сыныпта жылына 4 рет.

«Жаратылыстану» білім саласы

«Химия» пәні бойынша бақылау жұмыстары тоқсанына бір рет жүргізіледі, оқу жылының басында - 1 бақылау жұмысы.

«География» және «Биология» пәндері бойынша бақылау жұмыстары – жылына 2 рет (тест түрінде).

«Биология» пәні бойынша зертханалық жұмыстар:

8 сынып – жылына 8

9 сынып – жылына 4

10 сынып – жылына 4



«Химия» пәні бойынша зертханалық жұмыстар:

8 сынып – жылына 4

9 сынып – жылына 4

10 сынып – жылына 4

11 сынып – жылына 4

«Химия» пәні бойынша тәжірибе жұмыстары:

8 сынып – жылына 2

9 сынып – жылына 2

10 сынып – жылына 2

11 сынып – жылына 2

«География» пәні бойынша тәжірибе жұмыстары:

8 сынып – жылына 4

9 сынып – жылына 4

10 сынып – жылына 4

11 сынып – жылына 4

Кешкі мектептің тәрбие жұмысы әлеуемттік жағдайы төмен кәмілеттік жасқа толмаған жасөспірімдерді оңалту, бейімдеу, әлеуметтендіру және тұлға ретінде дамытуға бағытталған, яғни оқушыларға тәрбие жүйесінің ықпалы, негізінен, оқушылардың бойындағы адамгершілік және құқықтық (девиантты) тәртібін түзетуге бағытталған.

Кешкі мектептің және күндізгі мектептер жанындағы кешкі бөлімдердің


214

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

негізгі міндеті – түрлі себептермен күндізгі мектепте, колледждерде оқи алмаған, мысалы, педагогикалық бақылаусыз қалу, ауру себептері, оқуға деген ынтасының болмауы, отбасындағы ауыр тұрмыс жағдайы және т.б. байланысты келген «қиын» жасөспірімдерді әлеуметтік-психологиялық оңалту және бейімдеу болып табылады.



Кешкі мектептің ерекшеліктерінің бірі –«проблемалық (қиын)»: нашар оқитын және тәрбиелеуге қиын балалармен жұмыс. Олар жұмысқа қабілеттерінің төмен болуы, оқуға ынтасының болмауы мен тәртіпсіздігімен ерекшеленеді.

Тәрбие жұмысының басым бағыттары:

Қазақстандық патриотизм мен азаматтылыққа тәрбиелеу, құқықтық

тәрбие.

Рухани – адамгершілік тәрбиесі.

Салуатты өмір салты;

Этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісім тәрбиесi;

Кәмелетке толмағандар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу;

Кәмелетке толмағандар арасында экстремизмнің және лаңкестік алдын

алу;

Кәмелетке толмағандар арасында нашақорлық, токсикомания, маскүнемдiктiң, темекі тартудың алдын алу;



жасөспiрiм қыздың тәрбиесi;

оқушыларға кәсiби бағдар беру;

ата-аналармен әлеуметтiк әрiптестiк.

Кешкі мектептің және күндізгі мектептер жанындағы кешкі бөлімдердің ерекшеліктеріне сай оқу үдерісі мен мектепішілік бақылауды тиімді ұйымдастыру үшін мектеп әкімшілігі үшін төмендегі нормативтер бекітілген:

Бақылау нысанасы



Нормасы

1



Сабақтарға және сыныптан тыс іс-

Аптасына 1 сабақ, жылына 34 сағат

1

шараларға қатысу



және

оларды


(директордың орынбасарлары үшін);

талдау


2 аптада 1 сабақ, жылына 17 сағат

(мектеп директорлары үшін).

22

Сынып журналдарын тексеру



Тоқсанына 1 рет

33

Пәндер



бойынша

оқу


Тоқсанына 1 рет

бағдарламалары-ның орындалуын

тексеру

44

Оқушылардың



жеке

іс

Жылына 2 рет



құжаттарын тексеру

55

Пәндер



бойынша

тақырыптық

Жылына 2 рет

және


күнтізбелік

жоспарларды

тексеру

6

Алфавиттік кітапты тексеру



Жылына 2 рет

6


215

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

Кешкі мектеп және күндізгі мектептер жанындағы кешкі бөлімдер кәсіпорындармен уағдаластық бойынша, қосымша білім беру қызметін, оның ішінде ақылы қызмет ретінде білім алушылардың кәсіптік дайындық жұмысын жүргізе алады.

Сырттай немесе кешкі оқыту сабақтарын сессиялық режимде ұйымдастыру кезінде сессиялардың уақытын Мектептің педагогикалық кеңесі белгілейді.

Негізгі орта және жалпы орта білім беру курстары бойынша бағдарламаларды меңгеру бітірушілерді міндетті қорытынды аттестаттаумен аяқталады. Кешкі мектеп бітірушілеріне олар қорытынды аттестаттаудан өткеннен кейін тиісті білім туралы мемлекеттік үлгідегі құжат беріледі.

Кешкі мектептегі білім беру процесін жетілдіру мақсатында Әдістемелік кеңес, әдістемелік бірлестіктер, психологиялық және әлеуметтік-педагогикалық қызмет құрылады. Олардың қызметі мектеп Жарғысында және қолданыстағы білім беру саласындағы заңнамада белгіленген тәртіпте жүзеге асырылады.

216


Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

11 ПИЛОТТЫҚ ОРТА БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА БАСТАУЫШ МЕКТЕПТІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫН АПРОБАЦИЯДАН ӨТКІЗУ ТУРАЛЫ

Қазақстан Республикасындағы Білім беру мен ғылымды дамытудың

2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру аясында Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ бірлесе отырып, орта білім мазмұнын жаңартуда алдымен «НЗМ» ДББҰ тәжірибесін республиканың жалпы білім беретін мектептеріне жүйелі бейімдеумен тарату бойынша жұмыстар жүргізілуде.

2016-2017 оқу жылында 30 пилоттық мектептердің 2-сыныптарында ҚР МЖМБС-2015, білім мазмұны жаңартылған үлгілік оқу жоспарлары мен бағдарламаларының, байқау оқулықтары мен оқу-әдістемелік кешендерінің, оқу жетістіктерін бағалаудың критериалдық жүйесінің апробациясы, эксперимент режимінде оқыту сапасына тұрақты түрде мониторинг жүргізу жалғасуда.

Эксперименттік пилоттық мектептер апробация және жаңарған оқу бағдарламалары мен жоспарларын енгізу процесі барысында «Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі №327 Қаулысымен бекітілген Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартын, ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі №157 бұйрығымен бекітілген «Бастауыш мектептің оқу бағдарламаларын апробациядан өткізу және енгізу туралы ережені» және «Бастауыш мектептің оқу бағдарламаларын енгізетін 30 пилоттық мектеп педагогіне консультативтік қолдау көрсету үшін Үйлестіру кеңесін құру туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі №160 бұйрығын басшылыққа алады.

2-сыныптың оқу бағдарламалары оқушылардың нақты оқу мақсаттарына қол жеткізуіне бағдарланған және білімнің белгілі бір көлемін алуды, сондай-ақ оларды оқудағы және өмірдегі проблемаларды шешуде қолдану дағдыларын дамытуда қолдануды білдіреді.

Білім мазмұнын жобалау күрделендіру принципі бойынша 2-сыныптағы пәннің мазмұны оқушылардың білімі мен білігін сыныптар және тақырыптар бойынша біртіндеп кеңейтуге, қарапайымнан күрделіге көшуге мүмкіндік береді.

Бұл орайда, барлық бағдарламалар оқушыларға «қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік», «құрмет», «ынтымақтастық», «еңбек және шығармашылық», «ашықтық», «өмір бойы білім алу» сияқты ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды меңгертуге бағытталғанын ескеру қажет.

Пилоттық мектептердің 2-сыныптарында «Математика», «Жаратылыстану» (жаратылыстану ғылымдарының негіздері), «Дүниетану» (қоғамдық -гуманитарлық ғылымдарының негіздері), ««Қазақ тілі (Т2)», «Орыс тілі (Я2)», «Ағылшын тілі», «Өзін-өзі тану», «Дене шынықтыру» оқу пәндерін оқыту жалғасуда.

Екінші сыныпта, «Бейнелеу өнері» және "Еңбекке баулу" пәндерін

217

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы



қамтитын, кіріктірілген "Көркем еңбек" пәнін оқыту басталады. Бұл пилоттық мектептердің оқушылары жалпы орта білім беру мектептерінің оқушыларымен тең болу үшін жасалынған . Өйткені 1-сыныпта осы пәндер сараланып оқытылған.

Оқу пәндері мазмұнының әдістемелік ерекшеліктері:

1) Қазақ тілді емес мектептерде қазақ тілін, орыс тілді емес мектептерде орыс тілін және ағылшын тілін деңгейлік оқыту. 2- сыныпта тілдерді оқыту барысында сөйлеу қызметінің төрт: тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым дағдысын дамытуға арналған коммуникативтік тәсілді күшейту қажет. Екінші, үшінші тілдерді оқытудың оңтайлы тұстары сөздік қорын кеңейтуге, кіріктірілген тілдік тақырыптардың аясында коммуникативтік дағдыларды пысықтауға мүмкіндік беретін бірыңғай сөйлеу-тақырыптық режимін енгізу болып табылады. Пәндерді оқыту CEFR (тілдерді меңгерудің жалпыеуропалық рамкасы) сәйкес жүзеге асырылады;

2) «Орыс тілі және әдебиеті» кіріктірілген оқу пәндерін оқыту сөйлеу қызметінің төрт түрін (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) меңгеруге; лексика, фонетика, грамматика туралы алғашқы білімді дамытуға; сауатты жазу мен оқу білігін меңгертуге; оқушылардың сөйлеуін жетілдіруге; оқығанның мазмұнын түсінуге, негізгі ойды бөліп көрсету білігін, саналы түрде оқуды дамыту мен қалыптастыруға; халық ауыз шығармашылығының түрлі жанрлары мен әдеби шығармалар туралы алғашқы білім алуға бағытталған.

39-кесте. 2-4 сыныптардағы жазба жұмыстарының түрлері және көлемі

Жұмыс

2-сынып


3-сынып

4-сынып


түрлері

1- жарты-

2- жарты-

1- жарты-

2- жарты-

1- жарты-

2- жарты-

жылдық


жылдық

жылдық


жылдық

жылдық


жылдық

Сөздік


3-5 сөз

5-7 сөз


7-9 сөз

9-12 сөз


10-12 сөз

12-15 сөз

диктант

Бақылау


30-35

35-40


45-50

60-65


65-70

70-80


диктант

Бақылау


30-35

35-40


45-50

60-65


65-70

70-80


көшіру

Оқытатын


35-40

40-45


50-55

65-70


75-80

85-95


мазмұндама

Оқытатын


30-35

35-40


50-55

65-70


75-85

90-100


шығарма

Оқу шапшаңдығы (жылдамдығы) оқу тәсіліне, түсіну және мәнерлілігімен байланыста болатынын және осыдан оқудың толыққанды дағдысы қалыптасатынын есте сақтау қажет.

40-кесте. Бастауыш буын үшін оқу дағдысы қалыптасуының бағдарлы нормалары

Міндетті деңгей

Мүмкін деңгей

сынып


1- жартыжылдық

2- жартыжылдық

1- жартыжылдық

2- жарты-

жылдық


218

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

1

20 – 25 сөз және



30 -35 сөз және

30 - 35 сөз (1 және

сынып

белгі (1 және одан



40 -50 сөз және

белгі


одан артық әріптен

артық әріптен

тұратын)*

белгі


тұратын)*

2

45 – 50 сөз және



55 – 60 сөз және

55 – 60 сөз және

65 – 70 сөз

сынып


белгі

белгі


белгі

және белгі

3

65 – 70 сөз және



75 – 80 сөз және

75 – 80 сөз және

85 – 90 сөз

сынып


белгі

белгі


белгі

және белгі

4

85 – 90 сөз және



95 - 100 сөз және

95 -105 сөз және

110 – 120 сөз

сынып


белгі

белгі


белгі

және белгі

Сондай-ақ , оқушының оқу жылдамдығы бағаланбайды, тек оқу дағдысы қалыптасуының алгоритмын құру үшін өлшемі болып табылатынын есте сақтауы маңызды.

Оқытудың көлемді мақсаттары сабақта ішінара қолданылуы мүмкін. Оқыту мақсаттары бір тоқсанның ішінде сөйлеу қызметінің алуан түрлері бойынша қиылысады.



«Жаратылыстану» оқу пәні оқушылардың қарапайым ғылыми білім деңгейін «Адам – Табиғат» жүйесінде қалыптастыруға бағытталған. Жаратылыстану сабақтарында білім беру процесі оқушылардың табиғи қызығушылығын дамытуға, қоршаған әлемді ғылыми түсінуі мен көруін қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Ол – «Биология», «Физика» және «Химия» оқу пәндерін өздігімен меңгеруге бағытталған кіріспе курс. Бұл курс оқудың келесі деңгейлерінде кез келген білім саласы үшін маңызды болып табылатын зерттеушілік дағдыларының негізін қалайды.

«Дүниетану» оқу пәні қоғамдық-гуманитарлық ғылымдарына кіріспе курс бола отырып, 2-сыныпта Қазақстан тұрғындарының әлеуметтік, моральдық, шығармашылық және коммуникативтік өмірінің жалпы бейнесін көрсетеді, өзі, үйі, отбасы мәселелері негізінде оқушыларда қоршаған орта туралы түсініктерін дамытуға ықпал етеді.

«Математика» пәнін оқыту бейнелік және логикалық ойлауын

дамытуға; оқу және практикалық міндеттерді табысты шешу үшін қажет пәндік біліктер мен дағдылар қалыптастыруға; математикалық білімдер негізін меңгертуге; күнделікті өмірде математикалық білімді пайдалану білігін дамытуға бағытталуы тиіс.

«Музыка» оқу пәні адам өмірінің бір бөлігі ретінде оқушылардың музыкалық білім негіздерін қалыптастыруға, қарапайым орындаушылық білімін, біліктері мен дағдыларын және музыкалық қызмет түрлерін меңгертуге, музыкалық және шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған.

«Көркем еңбек» жаңа оқу пәні «Технология және өнер» білім беру

саласының мазмұны эстетикалық мәнмәтінде өнерді әлемнің біртұтас бейнесіндей эстетикалық түсіну және қабылдаудың жалпы заңдылықтары негізінде іске асырылатын кіріктірілген курс болып табылады. Пән түрлі шығармашылық қызметтегі кеңістік және көру елесін, қиялын және аңғарымпаздығын қамтамасыз ететін көркем-технологиялық білім, білік және



219

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

дағдыларды қалыптастыруға бағытталған.

8) «Дене шынықтыру» бағдарламасының мақсаты дене тәрбиесінің негіздерін тану, атап айтқанда, олардың спорттық-арнайы қозғалыс дағдыларын және физикалық қабілеттер алуымен қатар, физикалық тұрғыдан дамыту денсаулығына ықпал ету болып табылады.

2-сыныптың оқу бағдарламаларына пәндер бойынша ұсыныс сипатындағы, ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлардан тұратын оқу жоспарлары қоса беріледі. Оқытудың мақсаттары мен тәсілдері жүйесіне негізделетін жоспарларда сабақты өткізу жөнінде тақырыптар мен бөлімдер, 2-сынып оқушыларын сабақта ұйымдастыру бойынша мұғалімдерге арналған ұсыныстар, сондай-ақ, оқу ресурстары (интернет, мәтіндер, жаттығулар, бейне-және аудиоматериалдар және т.б.) берілген.

Білім беру процесін ұйымдастыру кезінде мұғалім пәнаралық байланысты жүзеге асыруда қызмет ететін ортақ тақырыптарды ескеруі қажет. Ортақ тақырыптар, сол сияқты, оқу пәндерін кіріктіретін компонент ретінде тоқсандарға бөлінген. Әр тоқсанда екі ортақ тақырып болады, олардың әрқайсысына шамамен бірдей сағат бөлінеді.

Үй тапсырмалары бастауыш мектепте, Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 29 желтоқсанда №179 бұйрығымен бекітілген «Білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидаларды ескере отырып, өзіндік жұмыс түрі ретінде 2-сыныптан бастап беріледі.

2-сыныптарда жаңартылған білім мазмұнын іске асыру барысында мұғалімдерге әдістемелік қолдаумен мониторинг жүргізу жалғасады.

2016-2017 оқу жылы пилоттық мектептердің 2- сыныптарында 1- сыныпта жүргізілген мониторингтің кезеңдері мен тәртіптері сақталады.

Бастапқы кезеңде статистикалық көрсеткіштерді жинау және талдау, білім алушыларды диагностикалық тестілеу жүргізіледі (қыркүйектің 2-3 аптасы). Мектеп директорларының орынбасарлары ТК 1.1А және 1.1Б толтырады, оны ҰБА береді. ҰБА 30 пилоттық және 16 бақылау мектептерінің статистикалық көрсеткіштерін өңдейді, сондай-ақ «НЗМ» ДББҰ-мен бірге пилоттық және бақылау мектептері 2-сыныптарының білім алушыларын диагностикалық тестілеу (кіруде) ұйымдастырады. Бастауыш сыныптардың мұғалімдері ТК 2.1 және 3.1 толтырады. Мектеп директорларының орынбасарлары ТК 4.1 толтырады.

Екінші кезеңде бастапқы деректер талдауы жасалады (қараша, қаңтар). Бастапқы деректер талдауын ҰБА қызметкерлері ДББҰ-мен бірге жүзеге

асырады және пәндер бойынша оқу бағдарламалары мен жоспарларын, бағалау жөніндегі нұсқаулықтар мен әдістемелік ұсыныстарды, ОӘК қолдану барысында мұғалімдерде туындаған проблемалар тізбесін жасайды.

Үшінші кезеңде мектептерге ресми түрде бару басталады (ақпан). Мектептерге ресми түрде бару бастапқы деректерді талдау кезінде анықталған проблемаларды зерделеу, апробация кезінде мектептерге әдістемелік қолдау көрсету мақсатында жүргізіледі және бақылау қызметін атқармайды. Ресми түрде бару кезінде мұғалімдердің, білім алушылардың, ата-аналар мен мектеп


220

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

әкімшілігінің оқу бағдарламалары мен жоспарларының , ОӘК, бағалау жөніндегі нұсқаулықтар мен әдістемелік ұсыныстардың сапасы туралы пікірлері зерделенеді, апробация процесі кезінде мұғалімдерді әкімшілік тарапынан қолдау деңгейі анықталады.

3-тоқсанның соңында бастауыш сынып мұғалімдері ТК 2.1, 2.2, 3.1, мектеп директорларының орынбасарлары ТК 5.1 толтырады.

Төртінші кезеңде статистикалық көрсеткіштерді түзету және талдау, шығуда диагностикалық тестілеу (сәуір) жүргізіледі . Тестілеу нәтижелері бойынша пилоттық және бақылау мектептері білім алушыларының даму деңгейін кірудегі және шығудағы деректер негізінде салыстырмалы талдау жасалады. 4 - тоқсанның соңында бастауыш сынып мұғалімдері ТК 2.1 және 3.1толтырады.

Бесінші кезең бағалау жөніндегі оқу бағдарламалары, әдістемелік ұсыныстарға, ОӘК өзгерістер енгізу бойынша қорытындылар мен ұсыныстардан тұрады (мамыр). ҰБА келісілген форма бойынша оқу бағдарламалары мен жоспарларына, бағалау жөніндегі оқу бағдарламалары, әдістемелік ұсыныстарға, ОӘК енгізетін өзгерістерді ДББҰ-мен үйлестіреді.

ДББҰ ҰБА-мен бірге қорытынды есептерді жасайды және құжаттарға өзгеріс енгізу жөніндегі ұсыныстарды дайындайды.

Алтыншы кезеңде өзгерістерді бекіту жүргізіледі (маусым). Өзгерістерді енгізу бойынша қорытындылар мен ұсыныстар ҚР БҒМ Үйлестіру кеңесіне енгізілген ұсыныстарды бекіту жөнінде шешім шығару үшін беріледі. ҰБА және ДББҰ жұмыс топтары бекітілген өзгерістерді енгізеді.

Енгізілген барлық өзгерістерімен құжаттардың соңғы нұсқалары ҚР БҒМ бекітіледі және барлық мүдделі тараптардың назарына ұсынылады.

Пилоттық мектептердің 2-сыныптарына арналған критериалды бағалау жүйесінің мазмұны келесі әдістемелік нұсқаулық құжаттармен реттеледі: оқу бағдарламасы; оқу жоспары; бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында білім алушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау ережелері; жалпы білім беретін мектептердің бастауыш сыныптардың мұғалімдері үшін критериалды бағалау жөніндегі нұсқаулық; өңірлік және мектептік үйлестірушілер үшін критериалды бағалау жөніндегі нұсқаулық; формативті бағалау бойынша тапсырмалар жинағы; жиынтық бағалау бойынша әдістемелік ұсыныстар.

Оқу бағдарламасы мазмұнын меңгеруді тексеру мақсатында барлық оқу пәндері бойынша білім алушылардың оқу жетістігін критериалды бағалау өткізіледі. Критериалды бағалау жүйесі қалыптастырушы және жиынтық бағалауды қамтиды. Қалыптастырушы бағалау оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарына жетуге көмектеседі, қиындықтың алдын алуға мүмкіндік береді, оқу үдерісінде білім алушылардың білімі мен дағдыларының қалыптасу, білімді меңгеру деңгейін анықтайды.

Қалыптастырушы бағалау кезінде білім алушыларға үздіксіз кері байланыс беріледі. Баға, балл қою жүргізілмейді

Қалыптастырушы бағалау оқудағы іс-әрекеттің әр кезеңінде ( тақырыпты түсіндіру, тапсырмаларды орындау, тапсырмаларды тексеру және т.б.) түрлі



221

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

әдістер мен тәсілдер арқылы жүзеге асырылады (сауал қою, тәжірибелік жұмыстар, зертханалық жұмыстар, жобалар, тест тапсырмалары және т.б.).

Қалыптастырушы бағалау кезінде білім алушылар пән бойынша жалпы білім берудің оқу бағдарламаларына сәйкес оқу мақсаттарына қол жеткізеді.

Білім алушы белгілі себептермен сабаққа қатыса алмаған жағдайда (ауруына, жақын туыстарының қазасына, конференцияға, олимпиадаға және ғылыми жарыстарға қатысуына байланысты), оқылмаған материалды мектепке келгеннен кейін екі апта ішінде оқу мақсаттарына жету арқылы меңгеруі қажет. Қалыптастырушы бағалаудың нәтижелері тоқсандық, жылдық баға қою кезінде есептелмейді.

Жиынтық бағалауды білім алушының оқу бағдарламасындағы бөлім/ортақ тақырыптар бойынша белгілі бір оқу кезеңінде (тоқсан, триместр, оқу жылы , орта білім беру деңгейі) оқуды аяқтағандағы ілгерілеуі туралы ақпаратты баға, балл қою арқылы мұғалімге, білім алушыға, ата-анаға жеткізу мақсатында өткізеді. Жиынтық бағалау «Өзін-өзі тану» пәнінен басқа барлық пәндер бойынша өткізіледі.

4-кесте – 2 сынып, бастауыш білім беру оқу бағдарламасына сәйкес суммативті бағалаудың рәсімдеу саны




1.

2.



3.

3.

4.



5.

6

7.



8

9.

10.



11.

Суммативті бағалаудың рәсәмделуі

І

І



ІІ

ІІ

ІІІ



ІІІ

ІV

Пәндер

тоқса

үші


тоқсан

үші


тоқсан

үші


тоқсанда

ндағы


н.

дағы


н.

дағы


н.

ғы СБ


СБ

СБ

СБ



СБ

СБ

СБ



саны

саны


саны

саны


Қазақ тілі

2*

2*



2*

2*

Русский язык



2*

2*

2*



2*

Әдебиеттік оқу

2*

2*

2*



2*

Қазақ тілі (Т2)

2*

2*

2*



2*

2*

10 – ші апта



Орыс тілі (Т2)

9 –шы апта

2*

7-ші апта



2*

2*

2*



Ағылшын тілі

2*

2*



2*

3

Математика



3

3

3



Жаратылыстану

2

2



3

1

2



Дүниетану

2

2



2

2

Көркем еңбек



2

2

2



Музыка

2

2



2

2

Дене шынықтыру



2

2

2



2

* –Тексерілетін сөйлеу қызметінің әрбір түрі үшін балдарды қою

ІV

үшін. СБ


8-ші апта

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша пәнге қатысты жиынтық бағалау тапсырмаларын құрастыруды оқу бағдарламасы мен оқу жоспары негізінде мұғалім жүзеге асырады. Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларын

222

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

құрастыруды тоқсандық жиынтық бағалаудың спецификациясы негізінде мектептің әдістемелік бірлестіктері жүзеге асырады.

Тоқсандық жиынтық бағалауды өткізудің кестесі мектеп директорының бұйрығымен бекітіледі, білім алушылар мен олардың ата -аналарына тоқсан басында жіберіледі . Барлық білім алушылардың жиынтық бағалау жұмысын орындауы міндетті.

Тоқсандық, бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауды қайта орындауға (көшіруге) рұқсат етілмейді. Тоқсандық, бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауды өткізу кезінде белгілі себептермен (ауруына, жақын туыстарының қазасына, конференция, олимпиада, ғылыми, спорттық жарыстарға және т.б . қатысуына байланысты) келмеген білім алушылар мектепке келген соң екі апта ішінде тоқсандық және/немесе бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау жұмысын тапсыруы қажет, ол үшін жиынтық бағалаудың қосымша нұсқалары қолданылады.

Білім алушылардың оқу нәтижелерінің дұрыстығы, айқындығы үшін мұғалімдер модерация үдерісін өткізеді.

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау, бағалау критерийлері, дескрипторларымен бірге, тоқсандық жиынтық бағалау жұмыстары балл қою кестесімен бірге білім алушылардың портфолиосында сақталады . Білім алушы портфолиосының жүргізілуі мен сақталуына сынып жетекшісі жауап береді. Портфолио білім алушылардың атаулы құжаты болып табылады, ол барлық мұғалімдерге, әкімшілікке, ата-аналарға немесе басқа да заңды тұлғаларға қолжетімді болуы қажет. Оқу жылы аяқталған соң білім



алушы портфолиосы олардың қолдарына беріледі.

2-сыныпта тоқсандық және жылдық бағалардың қойылу тәртібі:

Сынып журналында білім алушылардың тоқсан барысындағы сабаққа қатысуы белгіленеді, оқу бағдарламасындағы бөлімшелердің тақырыптары жазылып, осы ереженің 2-қосымшасына сәйкес білім алушылардың тоқсандық, жылдық қорытынды бағалары бағаны балға ауыстыру шәкіліне сәйкес қойылады.

Білім алушылардың бөлім/ортақ тақырыптар бойынша және тоқсандық жиынтық бағалаудың балл түріндегі нәтижелері электрондық бағалау нәтижелерін тіркеу журналында жазылады, олар тоқсандық, жылдық баға қою кезінде ескеріледі.

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау нәтижелері туралы ақпарат осы ереженің Б-қосымшасына сәйкес білім алушылардың оқу

жетістігі деңгейі сипатталып, рубрика түрінде білім алушыларға, олардың ата-аналарына немесе басқа да заңды өкілдеріне ұсынылады.

Тоқсандық, жылдық бағалар қойылған білім алушылардың табелі ата-аналарға немесе басқа да заңды тұлғаларға оқу жылының, әр тоқсанның соңында танысу үшін беріледі.

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша, тоқсандық жиынтық бағалау нәтижелерінің 50%-де 50% пайыздық арақатынасы негізінде тоқсандық баға қойылады.



223

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың барлық төрт тоқсан нәтижелерінің 50%-де 50% пайыздық арақатынасы негізінде жылдық баға қойылады.

2-4 (5) сыныптың жылдық бағаға «1», «2» деген баға алған білім алушыларына педагогикалық кеңестің шешімімен оқу жылы мазмұнын қамти отырып, жиынтық бағалау ұйымдастырылады. «3», «4», «5» деген бағалар алған жағдайда білім алушылар келесі сыныпқа көшіріледі. «1», «2» деген баға алған жағдайда мұндай білім алушыларға жазғы демалыс кезінде сәйкес пәнге қатысты оқу тапсырмалары беріледі. Жиынтық бағалауды қайта тапсыру оқу жылындағы сабақ мазмұнын қамти отырып, оқу жылы аяқталғаннан кейін 3 аптадан соң өткізіледі. Жиынтық бағалау жұмысын қайта тапсырған кезде қанағаттанғысыз қорытынды баға алған білім алушылар қайта оқу жылына қалдырылады немесе ата-аналарының (немесе басқа заңды тұлғалардың) келісімімен, психологиялық-медициналық-педагогтік кеңестің ұсынымдары бойынша теңестіріп оқытатын сыныпқа ауыстырылады.

Білім алушыларды денсаулығына байланысты дене шынықтыру сабағынан босату, олардың келесі сыныпқа көшуіне әсер етпейді.

Білім алушының күнделігінде аптаның соңында мұғалім арнайы бағанда мәтіндік шолу және оқытудың нәтижесі бойынша ұсынымдар жасайды, балдар мен бағалар білім алушының күнделігіне қойылмайды.

қосымшасы



Балды бағаға ауыстыру шкаласы

Жиынтық бағалау

Бағалау көрсеткіші

Баға

балының пайыздық

мазмұны

0 %


Бағаланбады

«1»


1%−20%

Қанағаттанғысыз

«2»

21%−50%


Қанағаттанарлық

«3»


51%−80%

Жақсы


«4»

81%−100%


Өте жақсы

«5»


Б қосымшасы

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалаудың қорытындысы туралы ата-аналарға арналған ақпарат (рубрикалар)

Білім алушының

_____________________

Пән

_______________________

аты-жөні

_____________________

Сынып

_______________________


224

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

Тоқсан ____

Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау «_______________________________»

Оқу жетістігі деңгейі

Бағалау критерийлері

Төмен

Орта

Жоғары

(бағалау


критерийлерінің

тұжырымдамасы)

(бағалау

критерийлері

(бағалау

(бағалау


бойынша

білім


критерийлері

критерийлері

алушылардың

оқу


бойынша

білім


бойынша

білім


жетістігінің

төмен


алушылардың

оқу


алушылардың оқу

деңгейінің сипаты)

жетістігінің

орта


жетістігінің

деңгейінің сипаты)

жоғары

деңгейінің



сипаты)

(бағалау


критерийлерінің

тұжырымдамасы)

(бағалау

критерийлері

(бағалау

(бағалау


бойынша

білім


критерийлері

критерийлері

алушылардың

оқу


бойынша

білім


бойынша

білім


жетістігінің

төмен


алушылардың

оқу


алушылардың оқу

деңгейінің сипаты)

жетістігінің

орта


жетістігінің

деңгейінің сипаты)

жоғары

деңгейінің



сипаты)

Мұғалімнің қосымша

(мұғалімнің пікірі)



пікірлері:

Мұғалімнің аты-жөні: _________________________________

Қолы:_______________

Күні_____________

225


Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

В қосымшасы

1-4-сыныптарда сынып журналын жүргізуге арналған НҰСҚАУ

Сынып журналы - мектептің әр мұғалімі үшін жүргізу міндетті болып табылтын мемлекеттік құжат.

Мектеп директоры мен оның оқу-тәрбие ісі бойынша орынбасары сынып журналдарын сақтауды және дұрыс жүргізілуін жүйелі тексеруді қаматамасыз етуге міндетті.

Сынып журналы бір оқу жылына арналған. Қатар сыныптардың журналы мына литерлермен нөмірленеді. Мысалы, 1 «А» сынып, 1 «Б» сынып, 1 «В» сынып және т.б.

Директордың оқу-тәрбие ісі бойынша орынбасары (директор) бастауыш сынып мұғалімдеріне журналдың беттерін бөлу туралы нұсқау

береді. Бір жылғы оқу жоспарындағы әр пәнге берілген сағат санына сәйкес оқушылардың үлгерімі мен сабаққа қатысының ағымдағы есебіне бөлінеді.

5. Мұғалім әр сабақта оқушылардың сабаққа қатысын жүйелі белгілеп отыруға міндетті. Мұғалім журналдың ашық бетінің сол жағына сабақ өткізген күнін жазуға, сабаққа қатыспаған оқушыларды «ж» әрпімен белгілеуге міндетті. Мұғалім журналдың ашық бетінің оң жағына сабақтың ең жоғарғы балдарын, тарау бойынша оқушылардың жиынтық бағаларының қорытындысын белгілеуге міндетті / ортақ тақырыптар, тоқсандық, тоқсан бойынша бағаларының есебінің нәтижесін шығару/, сондай-ақ, сабақта өтілген тақырыпты және үйге берілген тапсырманы жазуға міндетті. «Мұғалім ескертпесі» бағаны жекелеген оқушылардың тәртібі, оқу жұмысынан алға жылжуы немесе қалып қоюы туралы мұғалім ескертулерін жазуға қызмет етеді.

6. Оқушылардың тарау бойынша жиынтық бағалау қорытынды балдары / ортақ тақырыптар, тоқсандық , тоқсан бойынша бағаларының есебінің нәтижесін шығару/ екі күннің ішінде аталған жұмыстарды өткізген соң журналдың бағанына қойылады.

7. Өткізілген практикалық және зертханалық жұмыстар, экскурсия, бақылау, жазба жұмыстар бойынша олардың тақырыбын және қолданылған сағат санын нақты көрсету қажет.

«Үй тапсырмасы» бағанына тапсырма мазмұны және оны орындау сипаты жазылады (оқу, жатқа оқу және т.б.), беті, тапсырма нөмірі, есептер және жаттығулар, практикалық жұмыстар. Егер оқушыларға қайталауға тапсырма берілсе, онда оның көлемі нақты көрсетіледі.

Тоқсандағы пән бойынша соңғы сабақты өту мерзімі жазылғаннан кейін мұғалім әрбір оқу тоқсанының қорытынды бағасын қояды. Сонымен қатар, бір мезгілде тоқсандық баға электронды журналға қойылып сақталады.

Бастауыш сынып мұғалімі сынып журналына оқушылардың тегін және атын алфавит ретімен жазады; жеке ісіндегі мәліметтерді пайдаланып, «Оқушы туралы жалпы мәліметтер» бөлімін толтырады, ай сайын «Оқушының



226

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

сабаққа қатысы есебі» бөлімін толтырады, әр оқушының және сыныптың тоқсан және жыл бойынша босатқан сағаттары мен күндерінің барлық санын жазады.

«Физикалық дайындығының көрсеткіштері» бетін дене тәрбиесі мұғалімі жылына екі рет толтырады.

«Сынып журналын жүргізу бойынша ескертулер» бетін директордың оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары немесе мектеп директоры толтырады.


227


Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

12 ПИЛОТТЫҚ ОРТА БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА ЖАН БАСЫНА НОРМАТИВТІК ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың

2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында (бұдан әрі – БДМБ) 2019 жылы сынақтан өткізудің оң нәтижелері бойынша барлық қалалық мектептерде жан басына нормативтік қаржыландыруды енгізу процесін аяқтау көзделген.

Жан басына қаржыландырудың мақсаттары:

балалардың МЖМБС талаптарына сәйкес орта білім алуына базалық шығыстарды анықтауда бірыңғай тәсілдемені қалыптастыру;

шығыстардың көлеміне әсер ететін объективті факторларды есепке алу (орналасу орнына, білім беру бағдарламаларының түріне және білім беру деңгейіне байланысты);

мекемелерді емес, балаларды қолдаудың мекенжайлық жүйесіне көшу және мемлекеттік шығыстарды мектепке емес, оқушы басына жоспарлау;

педагогикалық әлеуеттің рөлін күшейту арқылы білім беру сапасын арттыру;

мектептерге қаржылық дербестік беру және менеджмент деңгейін арттыру, шешім қабылдауда ашықтық;

бюджет қаражатын ашық, әділ және мақсатты жұмсау.

Орта білім беруді жан басына нормативтік қаржыландыру білім беру процесіне (МЖМБС-ны іске асыруға) шығыстарды республикалық деңгейде орталықтандыруға және мектептерге бюджет қаражатын жылына 1 оқушыға шаққандағы есеппен бөлуге негізделеді.

Бөлінетін бюджеттік қаражаттың көлемі мектептерде білім алатын оқушылардың санына байланысты.

Білім беру процесіне шығыстар мектеп қызметкерлерінің жалақысымен, оқу шығыстарымен (қосымша оқулықтар, оқу-әдістемелік кешендер, оқу, көрнекі материалдар мен құралдар) байланысты шығындарды, сондай-ақ, мектептердің педагог қызметкерлерге олардың жұмыс іс-әрекеті нәтижелері мен көрсетілетін білім беру қызметтерінің сапасына қарай төленетін сыйлықақылар мен ынталандыру үстемеақыларын және білім беру процесін іске асырумен байланысты басқа қажеттіліктерге шығыстарды қамтиды.

Мектептердің білім беру ортасын (коммуналдық қызметтер, ағымдағы жөндеу, ғимаратты ұстау және күту, оқушыларды тасымалдау және тамақтандыру, басқалар) қамтамасыз ету атқарымдары өңірлердегі орта білім беру ұйымдары желісінің жай-күйіне және дамуына жауапкершілікті сақтау, мектептердің материалдық базасы мен инфрақұрылымын қолдау мақсатында жергілікті атқарушы органдарының құзыретінде қалады.

Жан басына қаржыландыру еңбекақы төлеудің жаңа үлгісі емес, бұл білім беру процесін іске асыру үшін мектептерге бюджет қаражатын бөлудің өзіндік механизмі болып табылады. Мектеп қызметкерлеріне еңбекақы төлеу

228

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы



саласындағы барлық кепілдіктер сақталады. Мектеп қызметкерлеріне еңбекақыны есептеу және төлеу «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына сәйкес жүргізіледі.

Білім беру процесін жан басына қаржыландыру нормативінің мөлшерін (яғни, 1 оқушыны оқыту құнын) ҚР Білім және ғылым министрлігі (бұдан әрі – ҚР БҒМ) ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 30 қазандағы №440 бұйрығымен бекітілген Орта білім беруді жан басына нормативтік қаржыландыру әдістемесі негізінде бір оқу жылына есептейді.

1 оқушыны оқыту құны білім беру бағдарламаларының түріне, деңгейіне және іске асырылу орнына қарай ерекшеленеді.

Жан басына шаққандағы нормативті және білім беру процесін қаржыландырудың жалпы көлемін есептеу кезінде ҚР БҒМ мыналарды ескереді:

мектеп қызметкерлерінің еңбек жағдайына төленетін барлық қосымша ақылар мен үстемақылар;

қалалық және ауылдық мектептердегі сыныптардың нормативтік толымдылығы (қалада – 24 адам, ауылда – 20 адам);

сыныптардың шекті толымдылығы (25 адам). Сыныптарындағы оқушылар саны шекті толымдылықтан асатын мектептер үшін оқушыларды оқыту құны азая түседі.

Жан басына шаққандағы нормативтің мөлшері мен жергілікті атқарушы органдарының сыныптар бойынша оқушылар саны туралы деректерінің негізінде ҚР БҒМ жан басына шаққандағы нормативті нақты мектептің оқушылар санына көбейту жолымен әр мектепте жан басына қаржыландыруды іске асыруға (білім беру процесін қаржыландыруға) республикалық бюджет қаражатының жалпы көлемін есептеуді жүргізеді (білім беру деңгейіне, білім беру бағдарламасының түріне және орналасу орнына байланысты).

Пилоттық орта білім беру ұйымдарында жан басына нормативтік қаржыландырудың енгізілуін сүйемелдеу және мониторингілеу қызметтерін мемлекеттік тапсырма аясында «Қаржы орталығы» АҚ көрсетеді.

2013 жылғы 1 қыркүйектен бастап орта білім беруді жан басына қаржыландыруды сынақтан өткізу республиканың 5 облысындағы (Ақмола, Алматы, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстары) 63 пилоттық мектепте іске асырылуда. 2015 жылға дейін апробация 1-11 сыныптарда өткізілді.

2015 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстан Республикасының Үкіметі жан басына қаржыландыруды апробациялауды республиканың 5 өңіріндегі 63 пилоттық мектептің 10-11 сыныптарында ғана әрі қарай жалғастыру туралы шешім қабылдады.

Орта білім беру ұйымдарында жан басына нормативтік қаржыландыруды апробациялаудың пилоттық 3 жылдағы нәтижелерін талдау қорытындысы берілген (38-кесте).



229

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет