Р. Әлмұханова, Е. Раушанов, Е. Омарханов Қазақ Әдебиеті
жүктеу/скачать 7,03 Mb. Pdf көрінісі
|
Kazak adabietijar (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Шығармашылығы.
| ЕРБОЛАТ ӘБІКЕНҰЛЫ
(1980 жылы туған) Ерболат Әбікенұлы 1980 жылы 10 наурызда Қытай Халық Республикасының Шыңжаң айма- ғындағы Санжы қаласына қарасты Мөргу ауы- лында дүниеге келген. 1998 жылы Мөргу ауыл- дық 8 жылдық мектепті, 2001 жылы Санжы қа- лалық 3-орта мектебінің қазақ бөлімін бітірген. 2002 жылы атажұртқа оралған. 2007 жылы Әл- Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің филология факультетін бітірген. Ол – бүгінде Қа- зақстан Жазушылар одағының мүшесі. Қазір Алматы қаласында тұрады. Шығармашылығы. Ең алғашқы әңгімесі «Өкініш жасы» деп аталған. Ол бұл дүниесін 7-сыныпта әдебиет пәні мұғалімінің тапсырмасы бойынша мек- теп аралық жарысқа қатысу үшін жазған. Ұстазы оның жазуын ұнатып, келесі жылы тағы да әңгіме жазуды тапсырған, сол кезде Ерболат Әбікенұлы «Арақ- кештің тағдырын» жазды. Балаларға арналған ғибратты әңгімелері топтастырылған «Бірінші бай- лық», «Алтын бұтақ» атты ертегі кітапшалары бар. Ал көркем прозада «Министр» (Алматы, «Таңбалы», 2014), «Желтоқсан ызғары» (Алматы, «Жалын», 2015) атты әңгіме жинақтары жарық көрген. Ол М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында қызмет еткен кезінде «Шетелдегі қазақ әдебиеті» атты ұжымдық монографияны (2014) жазуға қатысқан. Ерболат Әбікенұлы – қазіргі қазақ әдебиетінің өкілі. Ол әдебиетке өз үні- мен, әңгіме жазудағы өз шеберлігімен танылды. Филология ғылымдары- ның докторы, профессор Айгүл Ісімақова «Министр» деп аталған жинаққа жазған алғы сөзінде: «Қазіргі қазақ прозасы ХХІ ғасырға сай дамуда. Соц- реализм тұсындағы біржақтылық пен догмаға тірелуден айығып келеді. Постмодернистік эстетика талап ететін шарт бірегей: нақтылық пен сөзді мүмкіндігінше үнемдеп қолдану. Сондықтан қазір әлем әдебиетінде қысқа жанрлар: көркем әңгіме мен новеллалық эссенің қажеттілігі арта түсті. Қазақ прозасына жаңа мәтіндер келді. Бұлардың ерекшелігі – айна- ламыздағы шындықты жазу арқылы, қазіргі қазақтың басына, жаны мен тәніне түскен қасіретті айқындау...», – деп бағалаған. Расында да, кеңестік кездегі әдебиет пен қазіргі әдебиеттегі ерекшелік аз емес. Сол 89 ерекшеліктің бірі – қоғамдағы шындықты ықшам, нақты суреттеп, көлемі шағын туындыларды алға шығаруда. Жазушы шығармаларының тілі ащы сарказмды құрал етпейді, жылы юмормен әсер етеді. Тіршілік ету үшін әлдебіреулерге жалтақтап жүрген қарапайым жандардың ішкі психологиясын шынайы жеткізеді. Автор диа- логке шебер. Шығармаларынан өз бейнесі анық сезіліп тұрады. Сондықтан өз ұстанымы да айқын түрде туындысының арқауы болып өріліп жатады. Өйткені оның әңгімелерінде шынайы өмір суреті бар және автор оны еш әсірелеусіз жеткізе біледі. Мысалы, Ерболат Әбікенұлының «Елу теңге» атты жинағында: «– Онда былай, межелі жер әлі ұзақ. Бұл жерден жүз елу теңгеге такси ұстап тұрсақ, сәл ыңғайсыздау болады. Екі жүз теңгеге ғой ұялмай отырасың. Бірақ сумаң етіп жетіп барғанда, тамақ дайын тұр- маса, түнімен ішегіміз шұрқырайды ғой. Таңертең бірдеңе ішсек, бірсәрі, қып-қызыл ашпыз. Нәр татпағанымызға бір тәуліктен асып барады. Сол үшін, сөзсіз, елу теңге үнемдеуіміз керек. Оған буы бұрқыраған екі самса тиеді, жүрек жалғап аламыз. Ол үшін, кемінде, жарты сағат жаяу жүру- ге тура келеді. Сосын жүз елу теңгеге такси табам, қуана апармаса, арғы қолыңды бері әкел...», – деп, ағасының інісіне айтып жатқан сөзінің өзі- ақ шығарманың әлеуметтік тақырыпқа арналғанын сездіреді. Қалталарын- дағы соңғы екі жүз теңгені такси жүргізушісіне беріп, одан елу теңгесін қайтара алмаған бауырлар сол күні аш жатады. Жол бойы бауырмалдық танытып келген такси жүргізушісі қайтаруы тиіс елу теңгені қайтармай, қиянат жасады. Алашақ елу теңгеге бауыры екеуі тамақ алатынын ойлап келе жатқан аға төбелесуге де дайын. Оқиға ушығады. Жағдайды байқап отырған інісі ағасына жалынып, төбелестің алдын алады. Дегенмен, көңіл- де сыз қалады. Олар түнімен ұйықтай алмай шығады. Осылайша жазушы кейбір адамдар арасындағы алдау, әлімжеттік жасау, екіжүзділік, т.б. жат қылықтарды сынайды. Рас, соңғы кезде қоғам өзгерді, адамдардың ниеті бұзылды деу бар. Дегенмен, әр дәуірде де тоңмойындар мен алаяқтар, са- раңдар, арамтамақтар болған, сондықтан кең ауқымда ойлағанда, жазушы Ерболат Әбікенұлының «Елу теңге» әңгімесі жалпыадамзаттық құндылық- ты ұмытпау керектігін ойға салады. Жазушының әңгімелер жинағында «Елу теңгеден» басқа «Ақын», «Желтоқсан ызғары», «Ит», «Министр», «Сүмелектер», «Жұмыртқа», «Күйеубала», т.б. шығармалары кейіпкерлер әлемімен, сюжеттерімен әсерлі шыққан. Ал «Тасбатыр» әңгімесі қазіргі заманның әдеби ертегісі деуге лайық. |