С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| Статикалық сынақтар
. Ең жиі созылмалы сынақтар ды өткізеді (МОСТ 1497-84). Әдетте бес реттік дөңгелек қима үлгісі қолданылады (диаметрі 5 мм, есептік ұзындығы 25 мм). 2.25 суретте, диаграмманың созылуының екі түрі берілген: алаңы бар жəне алаңы жоқ жүктеме координаттардың, P жүктемесі – Д ұзарту/ (2.25, a, 2.25, б суреттеріне сəйкес). Диаграмма жай ғана кернеу координаттардағы диаграммаға айналдырылады, a - салыстырмалы 5 деформация болып табылады. Мұнда a = P/Ao; 5 = (Д/// о ) 100%, мұндағы А 0 , / 0 - тиісінше бастапқы сынақ аймағы жəне сынақ алдында сынама ұзындығы. Тартылу диаграммасы үш бөлімнен тұрады: OA серпімді деформациясы, АВ біртекті пластикалық деформация жəне ВС мойын шоғырланған деформациясы. Серпімді деформация аймағы тік сызықты нысаны бар жəне материалдың қаттылығын сипаттайды. Материал аз серпімді штамм жүктеменің əсерінен өтеді, оның икемділік модулі бойынша сипатталатын қаттылығы жоғары: E = a / 5. Сурет 2.25. Созылу диаграммалары: а — шығын алаңымен; б — шығын алаңысыз; в — нақты кернеулер диаграммасы £ т , £ к 72 Икемділік модулі – материал константасы болып табылатын атомдардың өзара əрекеттесу күштері анықтайтын құрылымдық тұрғыдан сезімтал емес сипат. Икемділік қасиеттері металдың температурасына байланысты. Температура төмендеген сайын атом аралық қашықтықтар азаяды, кристалдар қысылады, бұл икемділік модулінің ұлғаюына əкеледі. Икемділік модульдің негізгі өсуі 77 К температураға дейінгі температура диапазонында орын алады, сұйық азот температурасынан төмендеген кезде өсуі баяулайды, ал абсолюттік нөлге жақын икемділік модулі температурадан тəуелсіз болады. Үлгінің жүктемені («ағымдары») елеусіз жоғарылатуымен деформацияланған ең төменгі кернеу а т физикалық ақпа нүктесі деп аталады: . / 0 т т А Р Егер шығымдылық аймағы болмаса, бастапқы үлгідегі ұзындығының 0,2% -на тең қалдықты ұзындық алған кездегі шартты шығыс кернеуін a 02 анықтайды. Ағымдылық шегі - шағын иілгіштік деформацияларға төзімділікті сипаттайтын рұқсат етілген кернеулерді есептеудегі беріктігі. Кернеу алдындағы бұзылуына сəйкес келетін ең үлкен жүктеме, а в уақытқа төзімділік деп аталады: . / 0 В т А Р Кедергі сəтінде иілгіштік деформацияның мөлшері материалдың пластикалық қасиетін сипаттайды. Икемділіктің екі сипаты бар: салыстырмалы ұзарту 5,% жəне салыстырмалы тарылу y,%: мұнда І - үзілістен кейін үлгінің ұзындығы; 1 0 – үлгінің бастапқы ұзындығы; мұнда А - үзілген нүктеде үзілген үлгінің көлденең қимасы; A 0 - үлгінің бастапқы көлденең қимасының алаңы. Әдеттегідей, металлдың 5%> 15% ; y> 45% шартты деп есептеу қабылданған. Нақтырақ айтқанда, үлгінің кернеуі мен кернеу арасындағы байланыс шынайы кернеулердің диаграммаларын көрсетеді (2.25, сурет). Шынайы кернеу жүктемені сынақ уақытында үлгінің көлденең қимасы бойынша бөлу арқылы анықталады. Сипаттарды сынақтаудың қарапайым əдісі қаттылықты өлшеу болып табылады. Қаттылық жергілікті байланыс əсерінен жер үсті қабатындағы деформацияға қарсы тұру үшін материалдың қасиеті деп аталады. 73 , 100 / ) ( 0 0 l l l , 100 / ) ( 0 0 жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|