Электр заряды деп материяның заттық түрімен байланысқан электр және магнит өрістерін туғызатын оның айрықша қасиетін айтады.
Электр зарядтарының екі тегі бар: оң және теріс. Аттас зарядтар тебіледі, әр аттас зарядтар тартылады. Теріге (немесе жібекке) үйкелген шыны таяқшада пайда болатын электр зарядын оң, жүнге үйкелген янтарьда (немесе эбоните) пайда болатын электр зарядын теріс заряд деп атау қабылданған.
Зарядталған бөлшектерді (электрондар мен иондарды) өз бойларынан өткізе алатын да, алмайтын да денелер мен заттар бар.
Өткізгіштер деп электр тогын (бағытталған еркін зарядтарды)өз бойынан өткізе алатын заттарды айтады.
Диэлектриктер (немесе оқшаулағыштар) деп электр тогын өз бойларынан өткізбейтін заттарды айтады.
Сонымен қатар өткізгіштер мен диэлектриктердің аралық қасиеттерін иеленетін шала өткізгіштер де бар.
Кестені тәжірибелерден мысал келтіре отырып, толтырып орындаңыздар (3 тапсырма)
Денелер мен заттарды тірек-сызба бойынша ажыратыңдар (4 тапсырма)
Эксперименттік тапсырма (5 тапсырма)
Төмендегі үш тәжірибені жасаңдар.
1. Балалардың үрленген екі шарын алып, газетке үйкелеңдер. Оларды ұзын жібек жіпке байлап, қатарластыра іліп қойыңдар. Олардың бірбірінен тебілетініне көз жеткізіңдер.
2. Пластмассадан жасалған сызғышты немесе тарақты сукноға үйкелеп электрлендіріп алыңдар да, краннан немесе шәйнектен сызаттап аққан суға жақындатыңдар. Сызаттап аққан су сызғышқа (тараққа) қарай тартылатынын көріңдер.
3. Балалардың үрленген шарын алып, газетке үйкелеңдер де, бөлме төбесіне жақындатыңдар. Шардың төбеге жабысып, ұзақ тұратынын, одан кейін төмен түсетінін бақылаңыздар
|
|
Теориялық материалмен жұмыс
Кестемен жұмыс
Тірек-сызбамен жұмыс
Эксперименттік тапсырмамен жұмыс. Үй жағдайында тәжірибелерді мүмкіндігінше орындап, қорытынды ойларыңды жазыңдар
|
Ұпай
Ұпай
Ұпай
Ұпай
|
Оқулық, жұмыс дәптері
Оқулық, жұмыс дәптері, Кесте
Тірек-сызба
|