Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| Л И Н -Л И Н
актілері теориясы (Остин, Серя), прагматикалық пресуппозицияны анықтау (Урмсон) жэне қарым- қатынас ережелері (Грайс, ЭЛич) т.б . пайда болды. Л .ф .-ны ң идеялары мен ұғымдары қазіргі лингвистикалық прагматикада, әлеуметтік лингвистикада жэне риторикада қолданылып жүр. Практикалық ойлаудың логи- калық талдауын Л.ф.-да этика мәселесімен айналысқан Мур, Н оуэлл-С м ит, Хэар жасады . Тәжірибелік ойлаудың міндетіне - мақсатты айқындау, мақсатқа жету жолдарын табу жатады. Соңдықтан пракгикалық ойлаудың нәтижесінде шешім қабылдану тиіс. Мур этикалық натурализм- дегі негізгі құндылықтарды баға- лайтын предикаттар («жақсы», «жаман») о б ъ е ктін ің та б и ғи қасиеттеріне жатпайтындығын көрсете келіп, құндылықтарды таразылау үшін жаңа принцип- терді ұсынды: мыс., оң баға іс- әрекет жасауға итермелейді. Пракгикалық пайымдауды зерттеу т е кс т м ағы насы ны ң ерекш е бұзылу түрін анықтайды. Оны - Мур парадоксы деп атайды («жаңбыр жауып түр, бірақ мен олай деп есептемеймін»). Бүл сөйлемде Мур психологиялық қайшылықты көрсе, Витгенштейн пайымдау қисыннан ауытқуды аңғарады. Әңгіме болып отырған сөйлем де тікел ей қисы нд ы қ қайш ы лы қ ж о қ, ө й тке н і ол - шындықтанемес, нормадан ғана ауытқу болып есептеледі. Мур парадоксы сөйлеудегі ж үй е сіз- діктің көрінісі, өйткені сөйлеушінің пайымдауында негіздің болуы аса қажет. Практикалық пайымдау нәтижелерін талдау - т е кс т ің прагматикасына, сөз қызметіне, сө з м ағы насы мен с ө й л е м қызметі арасындағы байланысқа қатысты д е р е кте р д і ж и н а у ға м ү м кін ш іл ік б е р е д і. М үнд ай нәтижелер қазіргі текст семанти- касында, текст лингвистикасыңда қолданылып жүр. Л.ф. өмірдегі тілдерді бейнелейтін бірталай философиялық логикаларды ң жасалуына негіз болды, олар: эпистемиялық логика, бағалау логика, іс-әрекет логикасы, прес- крипция логикасы, иллокутивті логика т.б. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|