Салқынбай А., Абақан Е. с

РЕМ -РЕФ
тарихын танудағы негізгі әдіс. P.- 
да калданылагтын филологиялық 
тәсілде  көне  текстер  жүйелі 
түрде  зерттелу  нәтижесінде,  ең
көне  д еген  тіл д ік  формалар 
анықталады.  Р.-ның  негізгі  мәні 
тілдердің тарихи д аму кезеңдерін 
айқындау. Сондықтан ол бастағы 
тілді қайта қуру кезінде, мынадай 
жалпы лингвисти калық мэселелер 
де  шешілуі  тиіс:  тіл  дамуының 
эволюциялык, теориясын  жасау;
тіл деңгейлерін тарихи түрғыдан
бейнелеу; 
ж еке  тіл д ер д ің
конвергентті  және  дивергентті
дамуын  диахронды қ  турғыда
талдау  т.б.  Ф онологиялык  Р. 
тіл д е гі  д ы б ы сты қ  катарды ң 
тарихи  дамуының  заңдылык- 
тарына сүйенеді. Фонологиялык 
Р .-ны ң  н е гіз гі  мақсаты  ерте 
кеэеңде болтан тіл фонемаларын 
аны қтау.  М орф ологиялық  Р.
еж елгі  тіл д ің   морф емалы к
д е ң ге й ін .   қайта 
жасайды  
(сөзтүбір,  префикс,  суффикс, 
детерминатив т.б.).  Фонология­
лык жэне грамматикалык Р.-нын 
н ә ти ж е сін д е 
туы сқан 
тіл 
топтарының  тарихи-салыстыр- 
малы грамматикалары жасалады. 
Л е к с и к а - с е м а н т и к а л ы қ  
деңгейдегі  Р.-ның  ерекш елік-
те р ін е  
тіл д ің  
л е кси ка л ы к
жүйесінің  ашық  болуы,  әр  түрлі
тілдердің  лексикалык  жүйелері
арасында әлсіз байланыс болуы 
ыктималдығы  жатады.  Алыстан
туысатын тіпдердің лексикалык- 
семантикалық  Р.-сы  түбірлік  P., 
ал жакын туыстығы бар тілдерде 
лексем алы к  Р.  деп  аталады.
Л ексикалы қ-сем антикалы к  Р.
ның  маңызды  нәтижесі  -  туыс
тілдердің этимологиялык сөздік-
терінің жасалуы.
РЕМА 
(грек,  гһёта  -   сөз)  -  
с ө й л е м н ің   актуальді  б ө л ігі. 
Хабардағы бастапқы бөлік-тема 
жөнінде  айтылатын  және  ойдың 
аяқталмаған  көрінісін  жасаушы. 
Сөйлемнің  кез  келген  мүшесі 
(мүшелері) Р. болады. Сөйлемде 
Р.-ны негізгі (логикалық, «өзекті») 
екпін  не  соңғы  орны  арқылы 
аны қтайды .  Р .-н е гіз гі  (жаңа) 
хабар жеткізуші.  Бірақ хабардың 
толык болуы тек Р. мен теманың
үйлесуіне  байланысты  болады. 
Л .В .Щ е р б а ,  В .В .В иноград ов 
жэне  т.б.  ойынша,  Р.  пікірдің 
логикалық предикаты болады. P. 
ка з а қ  тілі  білімінде  зерттеле 
қойған жок-
РЕФЕРЕНЦИЯ 
-  сөйлемдегі 
есімдердің болмыс объектілеріне 
(референттерге,  денотаттарға) 
катысты  болуы.  Р.  н е гізгі  үш 
факторға  байланысты  болады: 
синтаксистік логика-семантикалық 
және прагматикалық. Синтаксис- 
т ік   қы зм е тін е   байланы сты  
есімдердің референтті не рефе- 
рентті  емес  қолданылуы  жеке 
қараспырылады: актант позиция-
сында  (бастауыш  жэне  толык-

жүктеу/скачать 13,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: