2. С6Н12 құрамындағы көміртегі және сутегінің массалық үлесін есептейміз:
6Аr(С) 6 . 12
w(С) = ------------- 100% = ------- 100 = 85,7%
Мr(C6Н12) 84
12Аr(Н) 12 . 1
w(Н) = ------------- 100% = ------- 100 = 14,2%
Мr(C6Н12) 84
Жауабы: С6Н12; 85,7% және 14,2%
Мысал 2.
Массасы 1,76 г тығыздығы 1,964 г/л органикалық А затын оттегінің артық мөлшерінде жаққанда (қ.ж.) 3,52 г көміртегі (IV) оксиді және 1,44 г су түзілді. А қосылысын анықтаңыз.
Есептің шығарылуы:
Жоғарыда көрсетілген мысал бойынша есептеулер жүргіземіз:
(СхНуZz )р + О2 → СО2 + Н2О
п(С) = п(СО2) = = = 0,08 mol
п(Н) = 2п(Н2О) == = = 0,16 mol
Бұл қосылыста көміртегі мен сутегінен басқа оттегі бар екендігін есептеу арқылы анықтаймыз:
т (О) = т (А) – (т С + т Н ) = т (А) – (п С М (С) – п Н М (Н) =
= 1,76 g – 0,08 mol . 12g/ mol – 0,16 mol . 1 g/ mol = 0,64 g
Онда: т(О) 0,64 г
п(О) = ------ = ---------- = 0,04 mol
М (О) 16 g/ mol
осыдан, х : у : z = 0,08 : 0,16 : 0.04 =2:4:1; А – (С2Н4О)р
М(А) р (А) . Vm 1,964 g/L . 22,4 L/ mol
р = ---------- = --------------- = --------------------------- = 1
М (С2Н4О) М (С2Н4О) 44 g/ mol
Жауабы: А – С2Н4О
Мысал 3. Өзгеріс тізбегінде көрсетілген реакция теңдеулерін жазыңыз
Шешуі:
1. Радикалды орынбасу. Пропанның бромдануында, сутектің орнын басу екінші көміртек атомында жеңілірек жүреді:
2. Бөліп алу. Сілтілердің спиртті ерітіндісі қатысында алкандардың моногалоген туындыларының дегидрогалогенденуі алкендердің пайда болуына әкеледі:
3. Қосылу. Гидрогалогендеу:
4. Вюрц реакциясы
(*Журналдағы номеріңізге сәйкес орындайтын тапсырма)
1*. Қосылыстардағы әр элементтің массалық үлесін есептеңіз, осы затты Вьюрц реакциясымен алыңыз:
1) 2-метилпентан
2) бромоктан
3) хлоргексан
4) 2,3-диметилгексан
5) 2-метилбутан
6) триметилметан
7) диэтилпентан
8) изобутан
9) 4-изопропилнонан
10) неопентан
11) изопентан
12) нитрометан
13) хлорметан
14) дихлорметан
15) трихлорметан
16) тетрахлорметан
17) метилизопропилметан
18) 2-метил-3-этилгексан
Төмендегі өзгерістерді іске асыратын реакция теңдеулерін жазып, реакцияның жүру шартын көрсетіңіз:
А14С3 → СН4 → СН3Вr → С 2Н6 → СО2 → СО → СН4
Массасы 14,2 г көмірсутекті жаққанда көміртегі (IV) оксиді және 19,8 г су түзілді. Жұмсалған оттегінің (қалыпты жағдайда) көлемін табу керек. (34,08 л)
Көлемі 112 л пропанды жаққанда түзілетін (қалыпты жағдайда) көміртегі (IV) оксидін жұтуға массалық үлесі 20% және тығыздығы 1,19 г/мл калий гидроксиді ертіндісінен қандай көлем қажет?
Ұсынылатын әдебиеттер
Нұрғазина Г.М. Бейорганикалық және органикалық химия. Нұр-Сұлтан: 2020
Шайқұтдінов Е.М., Төреханов Т.М., Шәріпханов А.Ш. Органикалық химия. Алматы: Білім, 1996.
Патсаев А., Жайлауов Е. Органикалық химия негіздері. Алматы: Білім, 1996.
Сейтқалиев Қ. Органикалық химия. Алматы: Қайнар, 1993.
5. Мұсағалиева Н.М., Әшірбекова А.Қ. Органикалық химия пәні бойынша студенттердің өздік жұмыстарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар. Астана, 2011.
6.Мұсағалиева Н.М. Органикалық химия пәні бойынша оқу-әдістемелік кешен (техникалық ғылымдар мен технологиялар бағытындағы мамандықтарға арналған). Астана, 2015.
7. Бруис П.Ю. Органикалық химия негіздері. 1 бөлім. Алматы, 2013
Достарыңызбен бөлісу: |