35. Есепті шешудің бірнеше нұсқалары бар.
І нұсқа. Шырпы қорабынан шыршпыларды шығарып, орнына қорапқа берілген жүкті саламыз. Динамометр көмегімен жүгі бар қораптың салмағын өлшейміз. Шырпылардың бастары жол жасайтында етіп оларды орналастырамыз одан кейін осы жолға жүгі бар қорапты қоямы. Динамометр көмегімен қораптың шырпы жолымен сырғанай бастайтын күұшті табамыз. Өлшенген күштер қатынасынан
үйкеліс коэффициентін анықтаймыз.
ІІ нұсқа. Қорапты шырпыдан жасалған жолға қоямыз және қаламның ұшымен немесе сызғышпен оның кең вертикаль қоабырғасынан итеріп оның аударуға тырысамыз. Қораптың төменгі жағынан қорап сырғанудан аударыла көшетін
арақашқытықты табамыз және үйкеліс коэффициентін мына қатынастан табамыз,
Мұндағы
-сіріңке қорабының ені.
ІІІ нұсқа. Екі шырпының бастары беттесетіндей етіп оларды байлаймыз. Оны шырпы қорабының күкіртті бетіне қоямыз және, қорапты
бұрышқа еңкейтеміз, сол сәтте шырпы сырғанай бастауы тиіс. Бұл жағдайда
Қорытынды
Бұл түлектік жұмыс мектеп оқушыларының шығармашылық қабілетін дамытуға бағытталған және әртүрлі деңдейдегі олимпиядаға оқушыларды дайындауға мүмкіндік беретін мынандай жұмыстар жасалынды:
Экспериментальды есептердің маңызыдылығы мен оның рөлін көрсетуге әдебиетті шолу жасалынды.
Экспериментальдық есептердің қойылуы мен классификациясы жасалынады.
Экспериментальды есептердің шешу тәсілдері көрсетілді.
Экспериментальдың тапсырмаларды дайындау технологиясы көрсетілді.
Мектеп олимпиадаларында дайындау кезінде қолдануға болатын 2 нұсқаудан тұратын 15 экспериментальдың тапсырмалар құрастырылды.
Күрделі жоғары экспериментальды тапсырмаларды орындау кезінде оқушылар өзінің білімін тексеріп, өлшеу қателерін бағалап, экспериментальды зерттеуді қорытындылайтын әдістемелер келтірілді.
Халықаралық олимпиадаларда болған 35 есеп іріктелініп және осы экспериментальдық тапсырмалардың шығаруының нұсқалары көрсетілді.
Әдебиеттер:
И.Г. Антипин, Экспериментальные задачи по физике в 6-7 классах. М.Просвещение 1974.
С.У.Каменчкий, В.П.Орехов. Методика решение задач по физике в средней школе, М.Провещения. 1987ж.
В.И. Луканшик. Физическая олимпиада. М. Просвецение 1987.
О.Ф.Кабардин, В.А. Орлов. Международные физические олимпиады школьников. М.Наука выпуск 43 1985.
А.И.Буздин, В.А.Ильин, И.В.Кривченков и др. Задачи московских физических олимпиад. М.Наука выпуск 60.
С.С. Машков. Экспериментальные задачи по физике. Л.Учпедгиз 1955.
В.Г. Размовский. Творческие задачи по физике в средней школе. М.Просвещение 1966.
Луканина В.И. Физическая олимпиада М.Просвещение 1976.
Областная олимпиада 1999 год. Репититор. Мектеп оқушыларына арналған математика және жаратылыстану журналы. А.1999.2.
В.П. Орехов, А.В.Усов. Методика преподавание физики в 6-7 классах средней школы. М.Просвещение. 1972.
П.Л. Капиза. Эксперимент – основ преподавания физики в школе. Физика в школе. 1967.2.
В.А. Буров. Физический эксперимент в VII классе. Физика в школе. 1969.3.
Имамбеков О. Физикадан республикалық олимпиада. И.Ф.М. 2000. 4.
А.В. Засов. Опыты по оптике с использованием маленьких отверстий. Физика в школе. 1982.1.
Машевский Н.В. Экспериментальные задачи по физике. М.Просвещение. 1972.
О.Ф. Кабардин, В.А.Орлов. Международные физические олипиады школьников. М. Наука. 1995. выпуск 50.
С.С. Кротов, Н.А. Свешников и. др. Задачи Московских физических олимпиад. М.Наука 1992. выпуск 64.
Имамбекова О. Физикадан XXXI халықаралық олимпиада. ИФМ. 2000.6.
О.Ф.Кабардин, В.А.Орлов “Сборник экспериментальных заданий и практических работ по физике” 9-11 кл. Астрель. 2005.