Үй жұмысын күштіі настроймен орындаймыз ☺️ 1 - ТАРАУ. ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ТАРИХИ ТИПТЕРІ : ӨЗГЕРІС ПЕН САБАҚТАСТЫҚ §1-2. ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ТИПТЕРІ
1) ЭКОНОМИКА ТЕРМИНІ ЕЖЕЛГІ ГРЕКИЯДАН ШЫҚҚАН, OIKOS - …… ЖӘНЕ NOMOS- …………… …………, ЯҒНИ, «ҮЙДІ ЖҮРГІЗУ» НЕМЕСЕ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУ ТӘРТІБІ ДЕГЕН МАҒЫНАНЫ БІЛДІРЕТІН ЕКІ СӨЗДЕН ҚҰРАЛҒАН.
2)Экономика ғылымының бастауы ежелгі дүние ойшылдарының ілімінде көрініс тапты:
1)ЕЖЕЛГІ ҮНДІЛІК «………………….» БИЛІК ПЕН БАҒЫНЫШТЫЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫҢ, ҚОҒАМДЫҚ ЕҢБЕК БӨЛІНІСІНІҢ БОЛҒАНЫҢ АЙТҚАН.
2) ЕЖЕЛГІ ГРЕКИЯ ОЙШЫЛЫ …………….. (Б.З.Б. 430-354 ( 356 ) ЖӘНЕ …………… ( Б.З.Б. 384-322 ) ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУ ӨНЕРІ ДЕГЕНДІ БIЛДIРЕТIН ЭКОНОМИЯ ТЕРМИНІН АЛҒАШ БОЛЫП ҒЫЛЫМҒА ЕНГIЗДI. АРИСТОТЕЛЬ ЭКОНОМИКА СӨЗІН ЕКІ ТЕРМИНГЕ, ЯҒНИ «……………..» (ӨНІМ ӨНДІРУМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ТАБИҒИ ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТ) ЖАНЕ «……………..» (БАЙЛЫК ЖИНАУ ӨНЕРІ, АҚША ЖАСАУ) ДЕП БӨЛIП КӨРСЕТТІ.
3)ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМНЫҢ ӘРІ ҚАРАЙ ДАМУЫ АДАМ СМИТТІҢ ( 1729-1790 ) ЖӘНЕ ДАВИД РИКАРДОНЫҢ (1772-1783 ) ЕҢБЕКТЕРІНДЕ ОРЫН АЛДЫ. А. СМИТ «……………………………………………….» КІТАБЫНДА СОЛ КЕЗГЕ ДЕЙІНГІ ЖИНАҚТАЛҒАН ЭКОНОМИКА IЛIМIН БІР ЖҮЙЕГЕ КЕЛТІРІП, ҚОҒАМДЫҚ ЕҢБЕК БӨЛІНІСІ ТУРАЛЫ ІЛІМ ЖАСАДЫ. ОЛ КӨРІНБЕЙТІН КОЛ ДЕП АТАҒАН БОС НАРЫҚ ТЕТІГІН АШТЫ. ДАВИД РИКАРДО «……………………………………….»АТТЫ ЕҢБЕГІНДЕ А. СМИТ ТЕОРИЯСЫН ЖАЛҒАСТЫРДЫ. ОЛ ТАУАРДЫҢ ҚҰНЫ (ЖАЛАҚЫ, КІРІC, ПАЙЫЗ, РЕНТА ) НЕГІЗІНДЕ ЖҰМЫСШЫНЫҢ ЕҢБЕГІ БАР ЕКЕНІН КӨРСЕТТІ. А.СМИТ ПЕН Д.РИКАРДОНЫҢ ЕҢБЕКТЕРІНЕ СҮЙЕНЕ ОТЫРЫП, …………….( 1818-1883 ) КАПИТАЛИЗМНІҢ ДАМУ ЗАҢДАРЫН, ТАУАРҒА САЛЫНҒАН ЕҢБЕКТІҢ СИПАТЫ ЖӘНЕ ҚОСАЛҚЫ ҚҰН ТУРАЛЫ IЛIМДI, КАПИТАЛИЗМНІҢ ФОРМАЦИЯ РЕТІНДЕ ТАРИХҚА КЕЛУ СИПАТЫН КӨРСЕТТІ.
3)ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕ ……………….. (АГРАРЛЫҚ), ……………….. , ………………. (СОЦИАЛИСТІК) ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАНЫҢ ……………. ТҮРІ БОЛЫП ТӨРТ ТҮРГЕ БӨЛІНЕДІ.
4)……………. ЖҮЙЕ ТАБИҒАТ ПЕН ТАБИҒАТ ЖАҒДАЙЛАРЫНА ЖӘНЕ ШАРУАШЫЛЫҚТЫҢ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНАЛАСУЫ МЕН КЛИМАТЫНА ТӘУЕЛДІ.
ОСЫДАН …………… ЖҮЙЕНІҢ БІРНЕШЕ ЕРЕКШЕЛІГІН БӨЛІП КӨРСЕТУГЕ БОЛАДЫ:
• ЭКОНОМИКА АЛГАШҚЫ КОЛЕНЕР МЕН АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ ДАМУ САТЫСЫНДА БОЛДЫ;
• ЕҢБЕК ҚҰРАЛДАРЫНАН ЕҢ ҚАРАПАЙЫМЫ ҚОЛДАНЫЛДЫ;
• ИНДУСТРИЯ МҮЛДЕМ БОЛМАДЫ.
5) Экономикалық жүйе атауын жаз:
ДАРА МЕНШІК ИЕСІ БОЛУДЫ, НАРЫҚТАҒЫ ЕРКІН КӘСІПКЕРЛІК, ТАҢДАУ ЕРКІНДІГІ МЕН БӘСЕКЕЛЕСТІК, СҰРАНЫС ПЕН ТАПСЫРЫСҚА БАЙЛАНЫСТЫ ӨНIМГЕ ЕРКІН БАҒА КОЮДЫ КАРАСТЫРАДЫ. НАРЫҚТАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ БИЛІК ШАШЫРАНДЫ БОЛЫП КЕЛЕДІ, НАРЫҚТАҒЫ СУБЪЕКТІЛЕРДІҢ ЕШҚАЙСЫСЫ БІР - БІРІНІҢ МҮДДЕСІНЕ НҰҚСАН КЕЛТІРМЕЙДІ. ТЕК ҚАНА РЕСУРСТАР ШЕКТЕУЛІГІ ЖӘНЕ ӨНДІРУШІЛЕР МЕН ТҰТЫНУШЫЛАРДЫҢ БӘСЕКЕЛЕСТІГІ НАРЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР СУБЪЕКТІЛЕРІНІҢ САНАСУЫНА ТУРА КЕЛЕТІН ШЫНАЙЫ ФАКТОРЛАР БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.
РЕСУРСТАР, НЕГІЗІНЕН, ДИРЕКТИВТІ ЖОСПАРЛАУ ЖОЛЫМЕН ОРТАЛЫҚТАН БӨЛІНІП ОТЫРАТЫН, НЕГIARI ӨНДІРІС ҚҰРАЛДАРЫ МЕМЛЕКЕТ МЕНШІГІНДЕ БОЛАТЫН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨМІРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ӘДІСІ. МҰНДАЙ ЖҮЙЕНІҢ БАСТЫ БАСЫМДЫЛЫҒЫ - ЕҢБЕКШІЛЕРДІҢ ЕҢ АЗ МӨЛШЕРДЕГІ ӘЛЕУМЕТТІК КЕПІЛДІКТЕРІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ. КЕМШІЛІКТЕРІ - ЭКОНОМИКАНЫ МОНОПОЛИЯЛАНДЫРУДЫҢ ЕҢ ЖОҒАРЫ ДЕҢГЕЙІ, БӘСЕКЕЛЕСТІКТІҢ БОЛМАУЫ ЖӘНЕ РЕСУРСТАРДЫ ТИIМСIЗ ПАЙДАЛАНУ, ЭКОНОМИКАНЫ ӘЛЕМДІК ТЕХНИКАЛЫҚ ПРОГРЕСТЕН ШЕТТЕТУ.
ЖЕКЕ ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІК СЕКТОРДЫ, НАРЫКТЫК - БӘСЕКЕЛЕСТІК, КОРПОРАТИВТІК ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІ ҮЙЛЕСТІРІП, ЖЕКЕМЕНШІКТІҢ АЛУАНТҮРЛІЛІГІНЕ СҮЙЕНЕДІ. БҰЛ КӨПТЕГЕН МЕМЛЕКЕТТЕРГЕ ТӘН . БІРАҚ ДАМЫҒАН ЖӘНЕ ДАМУ ҮСТІНДЕГІ ЕЛДЕРДЕГІ АРАЛАС ЭКОНОМИКАНЫҢ ҰЛТТЫҚ ҮЛГІЛЕРІ ӘРТҮРЛІ.
ЖАЛПЫ ( ҚАУЫМДЫҚ ) МЕНШІККЕ, НАТУРАЛДЫ ШАРУАШЫЛЫҚҚА, ҰСАҚ ТАУАР ӨНДIРIСIНЕ НЕГІЗДЕЛЕДІ. БҰЛ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗІ ЕГІНШАРУАШЫЛЫҒЫН, МАЛШАРУАШЫЛЫҒЫН ЖӘНЕ БАЛЫҚШАРУАШЫЛЫҒЫН ҚАМТИТЫН АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.