№ 15 дәріс. Құрастыру тәсілі, басып шығаруға дайындық және басып шығару.
Картаны құру редактрлы –дайындық жұмыстарынан басталады. Редактордың алдында редакциалық карта планында картаның мазмұны мен безендіруін және барлық жұмыстардың технологиялық орындалуы.
Редактор карта бойынша картаның бағытын картографиаланатын аумақ бойынша тапсырма алады. Редактордың шешуі бойынша карта масштабы бойынша печатьқа бергенде неше түсті бояу, карта форматы неше парақты болу керектігін шешеді.
Редактордың дайындық процесінде ең маңыздысы ауданның географиясына және картаның типына байланысты толық және жаңа картографиялық бастауынан бастауы қажет.
Редакциалық дайындық кезінде карта мазмұны, барлық мазмұн элементтерімен және дәрежесімен толық бекітіледі. Картографиялық бастаудын қолданылуы формалар және тәртібі бойынша анықталады. Жұмыстын орындалу технологиясы өнделеді.
Картаны құру жұмысы біткеннен кейін карта шығару процессі басталады.
Шығару карталарын дайындап картаны безендіру жасайды. Картаның тиражын көбейтіп жасау үшін негізгі шығарылатын карта өте жоғарғы сапада безендірілуі қажет.
Бастапқы шығатын оригиналдардың дайындығы әр түрлі болады:
чертуждық қағазда тушпен сызу
пластикте тушпен сызу
пластикте гравирлеу
картаны цифрлау
Басылып шығарылатын оригиналдардың жалпы талаптары:
басылып шығарылатын оригиналдар құрылған оригиналдардың мағынасын және контурлар мен белгілердің бейнеленуі нақты қайталануы қажет.
барлық контурлар мен белгілер бекітілген картаның шартты бойынша қатал жоғарғы дәрежеде қатал тәртіпте орындалу қажет.
шығарылатын карталарда географиялық атаулар және басқа да жазулар фотонабор түрімен алынған ын клейлелейді. Осы тәсілмен кейбір стандарттық шартты белгілер жасалынады.
шығарылатын карталарды сақтағанда размерлері өзгермеу үшін қатты подлошкада жасалынады.
Картаны көбейту əдістері жəне баспа түрлері.
Картаны тираждау үшін печатты формалар жасалады. Оригиналдардың суреттерін металдық, резенкелі, пласмасты пластинаға немесе цилиндр бетіне
өткізеді. Басатын формаларда қағазда оттиск жəне баспайтын элементтер беретін басатын элементтер бар. Баспаның əр түрлі əдістері бар:
- терең баспа: картографиялық суретті баспа формасына тереңдетеді, ал тереңділікті краскамен толтырады. Ол картаның ең жоғары полиграфиялық сапасын қамтамасыз етеді.
Жоғары баспа: баспа формасында суретті рельефті дөңес қылады жəне красканы жағып артық красканы уландырады.
Жоғары баспа: басылатын жəне ақ элементтер печатты форманың бірдей дəрежесінде болады, бірақ химиялық өңдеу нəтижесінен краска тек қана басылатын элементтерге еңгізіледі, ал жолақтар оны қабылдамайды. Мұндай əдіс жоғары аспалы баспаны бермейді, оны жəй тексті карталарда қолданады.
56-сурет. Баспа түрлерінің схемасы: а) жоғарғы, б) терең, в) жазық
Баспа формасының беті өңдеудің көмегімен гидрофильді бөлімге пробелды элементтерге қатысты бөлінеді жəне гидрофобты болып басылатын элементтерге қатысты болып бөлінеді. Форма бетінің гидрофильді бөліктері суды өзіне жақсы сіңіру қасиеті бар, содан кейін олар майлы басатын краскаларды өзіне сіңірмейді. Гидрофобты бөліктер керісінше ылғалды қабылдамайды ал басатын красканы қабылдайды. Соған байланысты беттің бəрін сумен ылғалдағанда суды өзіне тек қана гидрофильді форма элементтері сіңіреді, ал енді артынша беттің формасына басатын майлы красканы салатын болса, онда ол тек қана ылғанданбаған суреттерді ғана жабады. Мұндай басу форма қасиетін таңдалған ылғалдау қасиеті деп атайды. Баспаның жазықығына офсетті баспа кіреді – баспаның негізгі əдісі, карташығаруда қолданылады.
Әдебиеттер:
Нег.:1[110-148] , 2 [120-148]
Бақылау сұрақтары
Карта құру процессі қандай этаптардан басталады?
Картаны көбейту қандай тәсілмен орындалады ?
Басып шығарылатын оригиналдарды құруда қандай әдістер қолданады?
Гидрофильді форма элементтері деген не?
Гидрофобты форма элементтер3 деген не?
Достарыңызбен бөлісу: |