№2 тақырып. Ақпарат ағып кетуінің техникалық арналары

№ 2 тақырып. Ақпарат ағып кетуінің техникалық арналары

Ақпарат көзі болып тікелей адамның дыбыстық аппараты, дыбыскүшейту жүйелерінің шағылдырғыштары, терілген мәтін, радиоберу аспаптары және т.б. болуы мүмкін.

Қабылдау, өңдеу, сақтау және ақпаратты беру техникалық құралдарымен өңделетін, ақпараттың таралу арналары.

Ақпаратты қабылдау, сонымен қатар оны өңдеу, сақтау және беру техникалық құралдарына, тікелей конфиденциальды ақпаратты өңдейтін техникалық құралдар жатады. Олардың санына электронды-есептеуіш техника, құпия келіссөздерді жүргізу үшін АТС, оперативті-топты және дауысзорайтқыш байланыс жүйелері, дыбыс күшейту жүйелері, дыбысты алып жүру және дыбыс жазу және т.б. кіреді.

Ақпараттың таралуының техникалық арналарын анықтау кезінде ТСПИ негізгі аспапты, соңғы аспап, байланыс сызықтары (жекелеген ТСПИ арасында енгізілген сымдар мен өткізгіштердің және олардың элементтерінің жимынтығы), тарату және коммутациялық аспап, электрқоректену жүйелері, жергеқосу жүйелерін қосатын жүйе сияқты қарастыру керек. Мұндай техникалық құралдарды сонымен қатар негізгі техникалық құралдар деп те атайды.

ТСПИ-мен қатар баспаналарда, конфиденциальді ақпаратты өңдеуге тікелей қатыспайтын, алайда ТСПИ-мен бірге қолданылатын және ТСПИ-мен құрылған электромагнитті өріс аумағында болатын, техникалық құралдар мен жүйелер орнатылады. Осындай техникалық құралдар мен жүйелерді көмекші техникалық құралдар мен жүйелер (КТҚЖ) деп атайды. Осы техникалық құрал телефондық, дауысзорайтқыш байланыстармен, өрт және күзет дабылдарының жүйелеріне, кондиционерлеу жүйелері мен құралдары, электрификация, радиофикация, сағатфикцасия, электротұрмыс аспаптары және т.б. ашық.

Ақпараттың ақпарат таралу арнасы сапасында біршама қызығушылықты, бақыланатын аумақ (БА) шегіндегі шығысы бар, КТҚҚ ұсынады.

Бақыланатын аумақ – тұрақты немесе бір рұқсатқа ие емес, көлік құралдарының және жақтарыныа бақыланбайтын мекендеуінсіз, аумақ (кез келген ғимарат, баспаналар тобы, баспана).

Бақыланатын аумақта техникалық және тәртіптік іс-шараларды жүргізудің құралы дерек көзінен конфиденциальді ақпараттың таралу мүмкіндігін алатын, шартпен құрылу керек. Бақыланатын аумақ, қамтудың техникалық құралдарын пайдалану мүмкіндігі мен объектісінің орналасу орынындағы нақты жағыдайдан шыға, ұйымның басшылығымен анықталады.

ТСПИ және КТҚЖ байланыс сызбаларынан басқа бақыланатын аумақтың шегіне оларға қатысты месе, бірақ техникалық құралдар орнатылған, баспана арқылы өтетін, сымдар мен өткізгіштер, сонымен қатар сумен жабдықтау, жылыту жүйелерінің металл құбырлары және басқа да ток өткізіетін металлқұрылымдар кіруі мүмкін. Осындпй сымдар, өткізгіштер және ток өткізгіш элементтер бөгде өткізгіштер деп аталады.

Ақпараттық дабылдардың туындауының физикалық табиғатынан, сонымен қатар олардың таралу және алу әдістеріне тәуелді, ақпараттың таралуының техникалық арналарын электромгнитті, электрлік, параметрлік және дірілдік деп бөлуге болады.

Электромагниттілірге, ТСПИ электромагниттік сәулеленудің әртүрлі түрінінң есебінен туындайтын, ақпарат таралуының арналары қатысты:

- ТСПИ элементтерінің сәулеленуі;

- ТСПИ генераторлардың ВЧ жиіліктік жұмысына сәулелену;

- ТСПИ төмен жиілікті күшейткішпен өздігінен қозу жиіліктеріне сәулелену.

Электрлік арналар

- ВТСС жалғау сызықтарына ТСПИ электромагнитті сәулеленудің енгізілуі және бақыланатын аумақтың шегіне шығатын өтпелерді құру;

- ТСПИ жерге жалғау байланысы және электроқорек сызығындағы ақпараттық дабылдарды оқу;

- қаттама аспаптарды пайдалану

ТСПИ электромагнитті сәулеленуді нысанға алу ақпаратты дабылдардың ТСПИ элементтерінің сәулеленуі кезінде, сонымен қатар ВТСС сызықтарындағы немесе өткізгіштеріндегі және ТСРИ жалғама сызықтарының гальваникалық байланысы болу кезінде туындайды. Нысандалатын дабылдардың деңгейін белгілі дәрежеде сәулеленетін дабылдардың, өткізгіштерге дейінгі қашықтықтан, сонымен қатар тыс өткізгіштерден және ТСПИ жалғама байланыстарының бірлескен жүрмесінің ұзындығынан тәуелді.

Кездейсоқ толқынжима болып қосымша электромагнитті сәулені қабылдауға қабілетті, құрылған жалғамалар немесе ВТСС байланыстары табылады.

Кездейсоқ толқынжималар топталған және таралған болуы мүмкін. Топталған кездейсоқ толқынжима жинақы техникалық құралды (мысалы, телефонды аппарат) ұсынады. Таралған кездейсоқ толқынжимаға сымдар, таратқыштар, металлқұбырлары және басқа да ток өткізгіш коммуникациялар қатысты.

Электроқорек сызығындағы ақпаратты дабылдардың іркілуі қорек көзі трансформаторы және шығыс трансформаторлы күшейткіш (мысалы, УНЧ) арасындағы магнитті байланыстың болуы кезінде мүмкін. Одан басқа, күшейтілген ақпаратты дабылдардың токтары электркөзі арқылы тұйықталады, және онда электроқоректену сызығында анықталуы мүмкін, ішкі кедергінің қосымша кернеуін құрады.

Ақпаратты дабыл электрқоектену сызығына енуі мүмкін, оның пайдаланатын тогының орта мәні, соңғы каскадтың күшейткішінің ампилтудалы ақпаратынан тәуелді болады, ол түзеткіште тегіс емес жүктемені туғызады және ақпаратты дабылдың өзгерісі заңы бойынша тұтынатын токтің өзгеруіне алып келеді.

Жергежалғау байланысындағы ақпаратты дабылдардың іркілуі. Жерге жалғаудың контурымен ТСПИ тікелей құру үшін, жерге қосу өткізгіштерінен басқа, гальваникалық байланыс жермен бақыланатын аумақтың шегіне кіретін, әртүрлі өткізгіштерге ие болуы мүмкін. Оларға электроқоректену желілері, жалғау таратпаларының экрандары, сумен және жылумен жабдықтаудың жүйелерінің мателл құбырлапы, темір бетонды құрылымды және т.б. металл арматура қатысты. Барлық осы өткізгіштер жерге жалғау аспаптарымен бірге, ақпаратты дабылдар оқылатын, жерге қосудың тармақталған жүйесін түзеді.

Ақпараттық дабылдардың қамтылу ВТСС жалғау сызықтарына тікелей қосу және ТСПИ орнатылған, баспана арқылы өтетін, тыс өткізгіштерді, сонымен қатар олардың электр қоректену және жерге қосу жолымен мүмкін.

Келісімді аспаптарды қолданымен ақпаратты орымдау. ТСПИ-дағы өңделетін ақпаратты орымдау, оларға қамтудың электронды аспаптапые орнату жолымен мүмкін – келісімді аспап (ЗУ). Осы аспаптар өздігінен, сәулеленуі ақпараттық дабылдармен үлгіленетін сәулеленудің миниберудатчигін ұсынады. ТСПИ-ға орнатылған, ақпаратты қамтудың электронды аспаптары,

Параметрлік арналар

Ақпаратты қамту ТСПИ «жоғары жиілікті сәулелену» жолымен мүмкін. ТСПИ элементімен сәулеленетін электромагнитті өрістің өзара әрекеті кезінде электромагнитті өрістің асқын сәулеленуі өтеді. Жағыдайлардың қатарынжа бұл екінші сәулелену, ақпаратты дабылдың әрекетіне негізделген, модуляцияға мие. Алайда асқын сәулеленген электромагнитті өріс, сәулеленген өрістен жақсы параметрлерге ие, ақпараттың таралауының аталған арнасы бойынша оны параметрлік деп атайды. Аталған арна бойынша ақпаратты алу үшін, бағытталудың тар диаграммасына ие, арнайы жоғары жиілікті генераторлар және арнайы радиоқабылдау аспаптары қажетті.

Діріл (вибрационные) арналары.

Кейбір ТСПИ өзінің құрамында, терілетін белгілер мен оның акустикалық образы арасында сәйкестікті табуға болатын теру аспаптарына ие. Аталған мақсат діріл бойынша ақпаратты тарату арнасының негізіне жатады.

Ақпаратты таратудың техникалық арналарының түрлері:

-радиоарналар (радиодиапазонның электромагнитті сәулеленуі);

- акустикалық арналар (кез келген дыбыс беру материалдарындағы дыбыстық толқындардың таралуы);

- электрлік арналар (әртүрлі ток өткізгіш коммуникациялардағы қауіпті кернеу және ток);

-оптикалық арналар (спектрдің инфрақызыл, көрінетін және ультракүлгін бөліктеріндегі электромагнитті сәулелену);

- материальді-заттық арналар (қағаз, сурет, магнитті тасымалдағыштар, қалдықтар және т.б.);

Арнаның негізгі ақпараттық сипаттамасы:

- арнаның басы және соңының орналасуы;

- арнаның буындарындағы берілетін ақпараттың құрылымы (дискретті, үздіксіз);

- беру арнасының құрылымы (датчик, кодер, модулятор, демодулятор, декодер, тіркеу аспаптары және т.б.);

- арна түрлері (телефонды, телеграфты және т.б.);

- берілетін ақпараттың көлемі және беру жылдамдығы;

- беру арналаырның буындарындағы (модуляция әдістері, кодтау және т.б.) ақпаратты түрлендіру әдістері;

- арнаның өткізу қабілеті;

- арна сыйымдылығы. Одан басқа, беру арналарының сыныптамасы келесі белгілер бойынша мүмкін:

- дабыл түрі және беру әдісі бойынша;

- орындалуы бойынша: сымды, өткізбелі, жарықты, радио және басқа;

-әрекет мақсаты бойынша: электромагнитті, оптикалық, акустикалық.

Негізгі әдебиет 1[38:45], 3[43:50].

Қосымша әдебиет 5[47:52].

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Қандай техникалық құралдарды және жүйелерді ТСПИ және ВТСС (КТҚЖ) деп атайды?
   
2. 
   Кездейсоқ толқынжима деген не және олар қандай болады?
   
3. 
   Ақпараттың таралуының техникалық арналарымен не түсіндіріледі?
   
4. 
   Ақпараттың таралуының техникалық арналарының түрлерін атаңыз?
   
5. 
   Арнаның негізгі ақпараттық сипаттамасын атаңыз?
   

жүктеу/скачать 50,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: