Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі
жүктеу/скачать 11,55 Kb.
|
Топырақтың мине-WPS Office
Топырақтың мине-WPS Office
|
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті КЕАҚ Тапсырма 9 апта Орындаған Мурат.Е Тобы-ЭЛ001 Топырақтың минералогиялық құрамының қалыптасуы. Қазіргі топырақтың қатты бөлігінің 90-95 пайызын минералдық заттар құрайды. Сондықтан да топырақтың массасына кіретін минералдардың айырмашылығына байланысты бөлінетін төмендегі екі тобын ажырата білу қажет. а) алғашқысы құрлықтағы жер қойнауында жаралған және массивті — кристалды тау жыныстарынан топырақ құрамына көшкен (тотықтар, сили- каттар, алюмосили каттар, сульфиттер мен фосфаттарға жататын)магмалық және метаморфтық бастапқы біріншілік минералдар тобы. б) екінші топты солардан бұзылу (гидраттану, тотығу, гидролиз үрдістері) арқылы жаралған екіншілік(балшықты) минералдар (лимонит, бейделит, каоли- нит, монтмориллонит) түзеді. 2 Алғашқы минералдар және олардың маңызы. Алғашқы жəне екіншілік минералдардың топырақ түзілуіндегі жəне топырақ құнарлығын қалыптастырудағы маңызы Үгітілу кұбылыстары жəне екінші минералдардың түзілуі. Со- нымен жоғарғы сипатталған алғашкы минералдардың көп жыл- дар бойы əрі қарай үгілулерінің нəтижесінде майда ұнтақталған, яғни екінші минералдар пайда болады. 5 Екінші минералдардың тұрақтылығы деген не? Екінші минералдардың тұрақтылығы. М. Джексон (Глазовская М. А.. 1981) екінші минералдардың үгілуге және еруге шыдамдылығы жөнінен төмендегідей бөлген. Саны өскен сайын шыдамдылығы артады. 1. Гипс, галит, мирабилит т.б. тұздар, 2. кальцит, арагонит, доломит, 3. хлорит, нонтронит, 4. иллит, мускавит, серицит, 5. вермикулит, 6. монтмориллонит, бейделлит, 7. екінші диоктаэрикалық хлорйт, 8. аллофаны, каолинит, галлуазит, 9. бемит, гиббсит, 10. гематит, гетит, лимонит. 6 Тау жыныстарындағы және топырақтағы хмиялық элементтердің мөлшері. Топырақтың химиялық құрамы өзін түзген тау жыныстарының химиялық құрамынан айырмашылығы көрінеді. Мұнда органикалық элементтердің мөлшерлері көп: көміртегі 20 есе, азот 10 есе артық. Сонымен қатар оттегі және сутегі мөлшерінің көп, ал алюминий, темір, калий, кальций, магнийдің аз екені байқалады. 7 Топырақтың макро және микроэлементтері Макроэлементтердің биологиялық рөлі Элемент Биологиялық рөлі Көміртек , оттек , Нәруыз , май және көмірсу сияқты органикалық заттардың сутек , азот құрамына кіреді . Фосфор Күкірт Калий , натрий ( ка тиондар түрінде ) Temip Хлор Магний Кальций 1 - кесте Нуклеин қышқылдары - ДНҚ , РНҚ ; АТФ энергетика лық заттар ; сүйек ұлпаларының тіс эмалі құрамына кіреді . Нәруыздар құрамына кіреді . - Мембраналарды , жасушаларды электр зарядымен қам тамасыз етеді . электрондарды та гемоглобиннің , - Ферменттердің , митохондриялардағы сымалдаушылардың , қан пигменті миоглобиннің ( оттек тасымалдаушы ) құрамына кіреді . Натриймен бірге жасушаға тән қысым түзеді . Хлорофилл құрамына кіреді ( фотосинтезді қамтамасыз етеді ) Өсімдіктердегі жасушалар қабырғасының , сүйек ұлпасының құрамына кіреді , қанның ұюына қатысады , бұлшықет талшықтарының . қамтамасыз етеді . Биогенді элементтер Макроэлементтер микроэлемент Ултрамикроэлемент 10 Ауыр металдар. Ауыр металдар Ауыр металдар кестесiндегi Д.И.Менделеев темiрдiң ТЫҒЫЗДЫҒЫ тығыздығынан ( 7,874 г / см3 ) артық болатын , атомдық массасы 50 атом бірлігінен асатын , ванадийден басталатын түсті металдар тобы . Оларға мырыш , қорғасын , қалайы , марганец , висмут , мыс , сынап , сүрме , никель , кадмий және тағы басқа элементтер жатады .. 12 Экологиялық факторлардың топырақтың химиялық құрамына әсері. Топырактын химиялық құрамы - Топырақтың химиялық ластануы - топырақта тірі организмдерге қауіп туғызатын химиялық заттектердің жиналуы . Топырақтың химиялық ластануының көздеріне өнеркәсіптік кәсіп орындардың шығарындылары , көлік , ауыл шаруашылығында қолданылатын шөп жойғылар мен минерал тыңайтқыштар жатады . Өнеркәсіптік кәсіпорындардың құбырлары арқылы атмосфераға шығарылатын ластағыштар жел аркылы 50 км өңірге таралады . Бірақ ластағыштардың негізгі массасы 8—10 км жердегі топыраққа түседі . Мұнай - химиялық завод кешендерінің төңірегіндегі аумақтар қатты ластанады . Көп жағдайда бұл жерлер ауыл шаруашылығына немесе бак өсіруге пайдалануға жарамайды . 3 км - ге дейінгі қашықтыққа Топырақтың химиялық ластануы мұнай - химия кәсіп орындарының тұған - тұндырғыштары маңында көмірсутек бұларының тұнуынан болады 13 Топырақтың сіңіру кешені және топырақтың сіңіру қабілеті. Топырақтың сіңіру қабілеті – оның ерітіндідегі түрлі заттардың молекулалары мен иондарын өз бойына сіңіріп және оларды ұстап қалу қабілеті.. 14 Топырақтың қышқылдылығымен сілтілігі. Табиғатта түрлі топырақтардың реакциясы түрліше келеді. Мысалы батпақ, күлгін және қызыл топырақтар – қышқыл, сортаңдар – сілтілі, ал каратопырақ – орташа реакциялы болады. Өсімдіктер қалыпты өсу үшін топырақта: 1. Өсімдік бойына сіңіре алатын формадағы қорек элементтер; 2. Өсімдік сіңіре алатын формада су; 3. Өсімдік тіршілігі үшін қажетті мөлшерде оттегімен қамтамасыз ету 16 Сілтілі топырақтарды жақсарту жолдары. Топырақтың сілтілігі оның теріс қасиеттерінің бірі болып саналады, ол өсімдіктер мен микроорганизмдердің дамуын тежейді, коллоидтардың пептизациялануын арттырады және топырақтың қасиеттерін нашарлатады.Сілтізденген топырақтарға кебірлер, қара қоңыр топырақтар, боз немесе құба топырақтар, тақырлап, шөлейттің қоңыр топырақтары жатады 17 Қ жер кабаттарын құраушы минералдық бір тектес зат қатарына, яғни тау жынысы қатарына су, мұнай, көмір, топырақ, сияқты заттар да жатады. Бірақ бұларды тас деуге болмайдытопырақтарды жақсарту жолдары. 18 Жер қыртысының минералдары және тау жыныстарын атаныз. жер кабаттарын құраушы минералдық бір тектес зат қатарына, яғни тау жынысы қатарына су, мұнай, көмір, топырақ, сияқты заттар да жатады. Бірақ бұларды тас деуге болмайды 19 Тау жыныстарының үгітілуі деген не? Мұндай үгітілудің ең негізгі себебі – жер бетіндегі температуралардың тәуліктік және маусымдық өзгеруі. Күн сәулесінің әсерінен тау жыныстарының жоғарғы қабаттары өздерінің бұрынғы қабаттары қатты қызады, ал төменгі қабаттары көлемін ұлғайтады, осының әсерінен кернеу пайда болып жарықшақтар мен параллель беттерге бөлінуге әкеп соғады. 20 Физикалық, Химиялық, Биологиялық Шөгінді жыныстардың үгітілуі Физикалық үгітілу – тау жыныстарының химиялық құрамын өзгертпей, тек қана механикалық жолмен өлшемдері әртүрлі бөлшектерге бөлінуін айтады. Химиялық үгітілу кезінде тау жыныстарының құрамы өзгеріп жаңа минералдар түзіледі, көп жағдайда, алғашқы минералдарға қарағанда, олардың химиялық құрамы қарапайымдау болады. .Биологиялық үгітілу – тау жыныстарының тірі организмдердің әсерінен өздерінің химиялық құрамын өзгерте отырып, мүжіліп ұсақтануы жүктеу/скачать 11,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|