Ең кіші ортақ еселік
Екі немесе бірнеше санның әрқайсысына бөлінетін ең кіші оң сан.Мысалы 30,18,15 сандарының Ең кіші ортақ еселігі 90 болады. Ең кіші ортақ еселігі бөлшектерді қосу және алу кездерінде пайдаланылады. Бұл ретте екі не бірнеше бөлшектің ең кіші ортақ бөлімі ең кіші ортақ еселігі болып саналады. Егер берілген сандардың жай көбейткішерге жіктелуі белгілі болса,онда ол сандардың ең кіші ортақ еселігін табу үшін,барлық жіктелуде кездесетін әрбір көбейткішті ең көп рет алып көбейту керек. Мысалы, 15, 20, 25 сандарының Ең кіші ортақ еселігі былай анықталады: Ең кіші ортақ еселігі ұғымы сандарға ғана емес, екі не бірнеше көпмүшелікке де қолданылады. Бұл жағдайда екі не бірнеше көпмүшеліктің Ең кіші ортақ еселігі олардың әрқайсысына бөлінетін, дәрежесі ең кіші көпмүшелік болады. Айталық, M саны a және b сандарының ортақ бөлгіш болсын.Яғни, , мұндағы, . саны санына бөлінетін болғандықтан ,онда , , , мұндағы: . Онда саны -ді бөлді бұдан
Егер немесе
Қасиеттері:
1.Кез келген натурал сандарының ең кіші ортақ еселігі әрқашан бар және ол жалғыз болады.
2. сандарының ең кіші ортақ еселігі сол сандардың үлкенінен кем болмайды, яғни,егер болса, онда .
3. сандарының ортақ еселіктерінің кез келгені ең кіші ортақ еселікке бөлінеді. Мысалы: 12 және 8 сандарының ең кіші ортақ еселігі – 24 саны: 448:24,72:24 және т.б.
Теорема:
1.Екі санның ортақ еселігі олардың ЕКОЕ мен сәйкес келеді.
2.2 санның ЕКОЕ, сол 2 санды көбейтіп,олардың ЕҮОБ-не бөлгенге тең болады.
3.Жай сандардың ЕКОЕ –і олардың көбейтіндісіне тең.
Белгілеу: сандарының ЕҮОБ санның ЕКОЕ.
Мысалы: (ЕҮОБ):
2-лік жүйе де жазылған сандардың ЕҮОБ-?
Шешуі:10-дық жүйеге көшеміз:
.
.
Онда
Мысалы:ЕКОЕ табу ? ;
Шешуі: сандардың канондық жіктелуін жазамыз.
;
;