Қоғам бұл адамдар мен оларға тән қоғамдық қатынастардың тарихи қалыптасқан нысандарының жиынтығы
жүктеу/скачать 15,37 Kb.
|
Қоғам және мәдениет (копия)
|
Қоғам – бұл адамдар мен оларға тән қоғамдық қатынастардың тарихи қалыптасқан нысандарының жиынтығы. Қоғамды зерттеу кезінде оның көптеген қарым-қатынастары мен интерпретациясы бар деп санауға тура келеді. Әртүрлі, көбінесе қарама-қайшы және бір-бірімен үйлеспейтін қоғамның теориясы мен модельдері, оның құрылымы, элементтері, ерекшеліктері бар. Қоғамның философиялық ұғымы екі басты белгіні қамтиды: - қоғам табиғаттың оқшауланған бөлігі; - тұтас байланысты бола отырып, бұл бөлік өзінің ерекше заңдары бойынша дамиды. 2 Қоғам құрылымы. «Қоғамдық сана» ұғымы. Қоғамдық сананың түрлері. Кең мағынада, қоғам жиынтығы барлық тәсілдердің өзара іс-қимыл және нысандары бірлестіктер, адамдардың белгілі бір аумақтың аясында біртұтас ел, біртұтас мемлекет. Қоғам – белгілі бір аумақта тарихи қалыптасқан қарым-қатынас жүйесі және адамдардың тіршілік әрекеті. Қоғам жеке индивидтерден тұрады, бірақ олардың сомасына кірмейді. Бұл біртұтас, өзін-өзі дамытатын әлеуметтік организм. Қоғамның жүйелілігі оның бөліктерінің – әлеуметтік институттардың, әлеуметтік топтардың және жеке индивидтердің өзара байланысы мен өзара тәуелділігінің ерекше тәсілімен қамтамасыз етіледі. Кез-келген басқа күрделі жүйе сияқты қоғам кіші жүйелерден, адам қоғамының ірі элементтерінен тұрады, олардың ішіндегі ең маңыздысы қоғамдық өмірдің салалары деп аталады. Қоғамның өмір сүру саласы-әлеуметтік субъектілер арасындағы тұрақты қатынастардың белгілі бір жиынтығы. Қоғамдық өмір салалары адам қызметінің ірі, тұрақты, салыстырмалы түрде дербес кіші жүйелері болып табылады. Дәстүрлі түрде қоғамдық өмірдің төрт негізгі саласын бөледі: - әлеуметтік (халықтар, ұлттар, сыныптар, жыныстық-жастық топтар және т. б.).); - экономикалық (өндірістік күштер, өндірістік қатынастар); - саяси (мемлекет, партиялар, қоғамдық-саяси қозғалыстар); - рухани (дін, мораль, ғылым, өнер, білім). Қоғам өмірінің рухани саласының құрылымы неғұрлым жалпы сипаттарда мынадай: дін – табиғаттан тыс күштерге сенуге негізделген дүниетаным нысаны; мораль – адамгершілік нормалар, идеалдар, бағалау, әрекеттер жүйесі; өнер – бейбітшілікті көркем игеру; ғылым – әлемнің өмір сүру және даму заңдылықтары туралы білім жүйесі; құқық – мемлекет қолдайтын нормалар жиынтығы; білім – тәрбие мен оқытудың мақсатты процесі. Қоғамдық сана – қоғамның рухани өмірінің, адам ойында шындықтың бейнеленуінің барлық түрлерін қамтитын философиялық категория; әртүрлі әлеуметтік қауымдастықтардың өмір сүруі процесінде пайда болатын адамдардың әлемге және өздеріне деген қатынастарының рухани тәсілдерінің жүйесі. Оған қоғамдық идеялар, теориялар, саяси, құқықтық, адамгершілік, эстетика, философия және діни қозғалыстар, ғылыми білімдер, т.б. жатады. Қоғамдық сана әлеуметтік сезімдер мен көңіл-күйлерді, әдет-ғұрыптар мен мінез-құлықтарды, қалыптасқан дәстүрлерді, ұлттар мен халықтардың психикалық кейіп ерекшеліктерін де қамтиды. Қоғамдық сана қоғамдық болмыстан туып, соның бейнесі мен туындысы болып табылады. Қоғамдық сана болмысты бейнелеп қана қоймайды, ол бейнеленген нысанды қозғайды, оны өзгертіп, дамытады. Оның күрделі ішкі құрылымдарының деңгейі мен түрлерін ашып көрсетуге болады. Қоғамдық сананың деңгейлеріне тікелей бүқараның, жекелеген әлеуметтік топтар өмірінің күнделікті жағдайларынан туатын қарапайым, эмпирикалық сана және қоғамдық топтардың түпкілікті мүдделерінің рухани көрінісі ретінде ғылыми-теориялық сана жатады. Қоғамдық сананың түрлері объективтік дүние мен қоғамдық болмыстың адам санасында бейнеленуін көрсетіп, адамның тәжірибелік іс-әрекеттерінен байқалып, қоғамның рухани мәдениетінің құрамдас бөлігіне айналады. Қоғамдық сананың тарихи қалыптасқан түрлері: саясат, құқық, философия, мораль, өнер қоғамдық болмысты бейнелей отырып, оған белсенді түрде ықпал етеді. Оның әрқайсысының өз нысанасы мен бейнелеу тәсілінің болуына қарамастан, болмыс пен адам санасына өзіндік әсерін тигізіп, идеялық-саяси күресте ерекше рөл атқаруымен сипатталады. Қазіргі қоғамда қоғамдық еңбек бөлінісі, жекеменшік қатынастары, басқа да факторларға сай әлеуметтік жіктелу және ықпалдасу проңесіне орай араларында әріптестік, бәсекелестік немесе қақтығыс туындайтын, дегенмен, демократиялық принциптер негізінде реттелетін әртүрлі жіктер мен топтар қалыптасады. Мәдениет – адамның өз қолымен, ақыл-ойымен жасағандары және жасап жатқандарының бәрін түгел қамтиды. Жай ғана сауат ашудан және тазалық ережелерін сақтаудан бастап, өмірдің асқан үлгілі шығармаларын жасағанға дейінгі ұғымды қамтып жатқан – мәдениет саласының өрісі кең. Мәдениет – тарихи құбылыс. Оның дәрежесі мен сипаты қоғамдық өмірдің жағдайларына байланысты өзгеріп отырады. Тарихи дәуірлердің алмасуы мәдениеттің мазмұны мен формаларына сөзсіз терең өзгерістер енгізеді. Мәдение - қоғамның өмір сүру салтын және ойлауын көрсететін нормалар мен құндылықтардың жиынтығы. жүктеу/скачать 15,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|