Өлім жазасы ерекше жазалау шарасы ретінде Қазақстан Республикасы Конституциясының 15-бабында бекітілген

2003 жылы ҚР Президентінің Жарлығымен елдегі өлім жазасын толық жою туралы мәселені шешкенге дейін уақытша шара ретінде өлім жазасына мораторий енгізілді. Мерзімсіз мораторий енгізу мемлекеттің қылмыстық заңнаманы ізгілендіруге және халықаралық нормаларға сәйкестендіруге ұмтылуы шеңберінде жүзеге асырылды.

Қазақстандағы өлім жазасы әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру және, ең алдымен, сотталушының өзі және басқа да сенімсіз адамдардың жаңа қылмыс жасауының алдын алу міндетін орындауды көздейді.

2014 жылғы 3 шілдедегі Республиканың Қылмыстық кодексінде (бұдан әрі-Кодекс) өлім жазасын қолдану аясы қысқартылды және тек қана адамдардың қаза болуымен және соғыс уақытында жасалған аса ауыр қылмыстармен ұштасқан террористік қылмыстармен шектелген, бұл Қазақстанда өлім жазасының нақты күшін жоюын білдіреді. Бұл ретте өлім жазасы 18 жасқа дейінгі қылмыс жасаған адамдарға, 63 жастан асқан ер адамдарға және әйелдерге тағайындалмайды.

Сонымен қатар, Кодекске өмір бойы қамауда ұстау ретінде бас бостандығынан айыру түрі енгізілді, бұл өлім жазасына балама болып табылады.

Өлім жазасы Таяу Шығыс пен Азияның бірқатар елдерінде: Израиль, Иран, Ирак, Ауғанстан, Жапония, Қытай, Моңғолия, Корея, Үндістан, Малайзия, Сингапур, Сауд Арабиясы, Таиландта жаза ретінде белсенді пайдаланылатынын атап өткен жөн. Бұл ретте бұл жаза соғыс өршітуі, Отанға опасыздық, әскери және сыбайлас жемқорлық қылмыстар, жезөкшелікпен айналысуға тарту сияқты қылмыстар, сондай-ақ есірткі құралдары айналымымен жасалған қылмыстар үшін қолданылады.

АҚШ-та өлім жазасы электр орындығын пайдалану, дарға асу, ату және өлім инъекциясын енгізу арқылы қолданылады.

Беларусь ТМД-дағы жазаның бұл түрі кең тараған жалғыз ел болып табылады. Мемлекет заңнамасында аталған жазаға жататын қылмыстардың 12 түрі қарастырылған: халықаралық терроризм, соғыс бастау немесе жүргізу, диверсия және т. б.