Орындаған: Мухамбетсайл Айгерім Тексерген: Джакупова Чинара Абдусаматовна

Ұлтаралық қарым -қатынас әлеуметтік-
псиологиялық құбылыс ретінде
Орындаған:Мухамбетсайл Айгерім
Тексерген: Джакупова Чинара Абдусаматовна

•
Қарым қатынас түрлері
•
Қоғамда адамдар арасындағы ең үлкен құбылыс бұл қарым-қатынас. Қарым-қатынас
болмай адамдар бір-бірімен араласа алмайды. Ал қарым-қатынасты орнату үшін ең
алдымен мәдениетті игеру керек. Қалай болса солай сөйлеу бұл өзара қатынасты бұзуға
алып келеді.
•
1. Маскiлi қарым-қатынастар– бiр күннiң iшiнде бiрнеше маска кию.Формалды қарым-
қатынас, яғни мұнда маскiлердi пайдаланып сұхбаттасушылардың тұлғалық ерекшелiгiн
түсiнiп ескеруге талпынамыз (сыпайлық, қаталдық, тұйықтық). Шынайы
сұхбаттасушыға деген сезiмдерiн, эмоцияларын қарым-қатынас барысында көрсетпейдi.
Мысалы,жағымпаздану,өз жұмысын істетіп алу мақсатында өтірік қошеметтеуді
жатқызуға болады.
•
2. Формалды рөлдiк қарым-қатынас – мұнда сұхбаттасушының тұлғасы мен әлеуметтiк
рөлi маңызды болып табылады.
•
3. Iскерлiк қарым-қатынас – мұнда сұхбаттасушының iске деген тұлғалық ерекшелiгi,
мiнезi, жасы, көңiл-күйi ескерiледi. Сонымен бiрге оның iске деген қызығушылығы
мәндiк маңызды орын алады.
•
4. Достардың рухани және тұлғалық қарым-қатынасы – мұнда кез келген тақырыпқа
әңгiме қозғауға болады, тек сөз арқылы ғана емес жест, мимика арқылы бiрiн-бiрi
жақсы түсiнедi.

•
Көшбасшылық және жетекшілік. Көшбасшылық
(ағылшын тілінен lead – басқару, ал leadership –
басқара алу қабілеті деген мағынаны білдіреді) – бұл
адамдарды өз-өзін белгілі бір мәнерде ұстауына
мәжбүр ету арқылы олардың мінез-қылықтарына
әсер ету үшін басқарушының қолданатын құралы.
Көшбасшы (ағылшынша leader – басқарушы деген
мағына білдіреді) – бұл басқа адамдарды, олардың
алғашқы ниеті қандай болғанына қарамастан, өзі
қалаған нәрсені жасауға көндіре алатын адам болып
табылады, сонымен қатар топтағы адамдардың
қасиеттері мен қабілеттерін қолдана отырып, оларды
көшбасшы мақсатын іске асыруға бағыттай алады.
Көшбасшылықты әдетте ақыл, сауаттылық деңгейі,
сенімділік пенәлеуметтік қатысу, әлеуметтік-
экономикалық статус түсініктерімен
байланыстырады.Көшбасшы мен Басшы деген
ұғымдардың мағынасы ажырата білу керек.
•
Басшы –бұл жұмысты беруші және сол жұмыстардың
орындалуына жауап беруші адам. Бұл адамның
лауазымы. Жақсы басшы қызметкерлері орындаған
жұмысты реттеп қабылдапотырады.
•
Көшбасшы адамдарды жандандырады, мақсатқа
жетуде болашақты көру қасиеті арқылы адамдарды
ортақ мақсатқа бағыттайды.

•
Қарым-қатынастың коммуникативті, интерактивті және перцептивті делінетін
үш жағы болады. Қарым-қатынастың коммуникативті жағы (латын. communicatio
– біріктіру, байланыстыру) адамдардың танымдық-еңбек үрдісіндегі өзара
әрекеттесуінің және ой, ақпарат, идеялар алмасуының өзіндік жүзеге асырылу
формасы.
•
Қарым-қатынастың интерактивті жағы (ағылш. interaction – өзара әрекеттесу,
бір-біріне әсер ету) – адамдардың бір-біріне әсер ете әрекеттесуінің, тұлғааралық
қатынастардың пайда болуы мен дамуы мәнінің әлеуметтік-психологиялық
үрдістер мен құбылыстардан туындайды және олардың өзара әрекеттесудің ортақ
стратегиясын жасауынан көрініс береді.
•
Қарым-қатынастың перцептивті жағы (латын. perceptio – қабылдау) – адамның
әлеуметтік объектілерді (өзгелерді, топты т.б.) қабылдау, түсіну және бағалауын,
өзге адамның бейнесін қалыптастыру үрдісін көрсетеді. Егер сөз сахнадағы
әртістің перцепциялық қабілеті туралы болса, онда оның залда отырған
көрермендердің талғамынан шығу мүмкіндігі туралы деп түсіну керек.
•
Қарым-қатынастың түрлері. Қарым-қатынастың көптеген түрі болады.
Адамдарды бір-бірімен кездестіріп, пікірлесуге алып келетін қозғаушы күштердің
(себептердің) сипатына қарай қарым-қатынас ресми және бейресми деп бөлінеді.
•
Адамдардың өмірлік қызметінің екі аясы бар:
•
қоғамдық орындардағы өндірістік қызмет аясы;
•
тұрмыстағы өндірістен тыс қызмет аясы.

•
Ұлттық қатынастар- бұл тең құқықты азаматтар мен халықтардың
өзара сеніміне негізделген ұлт ішіндегі және ұлттар арасындағы
қатынастар жүйесі болып табылатын әлеуметтік қатынастардың
нақты нысаны. Жүйеге ұлттардың экономикалық, әлеуметтік-саяси,
мемлекеттік-құқықтық, идеологиялық, адамгершілік-
психологиялық, мәдени-тұрмыстық және басқа да қатынастары
кіреді. Ұлттық қатынастардың ерекшелігі олардың субъектісі
әлеуметтік-этникалық қауымдастық болып табылатындығымен
анықталады: ұлттар, ұлттық және этникалық топтар. Бұл дегеніміз,
ұлттар ішіндегі және арасындағы экономикалық, саяси, рухани
қатынастарға ұлттық тікелей және жанама әсер етеді. Мұның бәрі,
өз кезегінде, ұлттық қатынастардың салыстырмалы тәуелсіздігін
және оларға тән заңдылықтарды анықтайды.

•
Ұлтаралық қатынас мәдениеті- ұлттық саясат саласындағы
мәдениет. Бұл белгілі бір жүйелік сапа, халықтардың әлеуметтік
өмірі мен қызметінің тәсілі, ұлттық және интернационалистік
идеялардың, нормалардың, нанымдардың және т.б. олардың бірлігі
мен өзара байланысында дамуы мен сабақтастығын қамтамасыз ету
нысаны. "Халықаралық қарым-қатынас мәдениеті" ұғымы әлеуметтік
топтардың, топтардың, таптардың, халықтардың да, жеке тұлғаның
да мәдени деңгейін сипаттауға қолданылады. Ұлтаралық қарым-
қатынас мәдениеті көбінесе халықтың жалпы қарым-қатынас
мәдениетімен байланысты.

•
Сонымен, ұлтаралық қарым-қатынас- бұл барлық халықтар үшін
пайдалы, сондықтан еріктілік пен өзара түсіністік негізінде жүзеге
асырылатын табиғи, объективті диалектикалық процесс. Бұл
адамдар мәдениетін дамытудың нәтижесі, әр адамның өмір сүруінің
және жетілуінің негізгі шарты, тәсілі. Адамдардың ұлтаралық қарым
— қатынасын ұлттық процестердің формасы және халықтар өмірінің
барлық салаларын-экономика, саясат, ғылым, мәдениет және т. б.
қамтитын ұлттық қатынастарды дамытудың жалпы процесінің бөлігі
ретінде анықтауға болады. Олардың әрқайсысында өзара
әрекеттесетін және бірін-бірі толықтыратын адамдардың ұлтаралық
қарым-қатынасының нақты формалары мен әдістері қалыптасады.
Ұлтаралық қарым-қатынастың нақты ішкі "механизмдері" әлеуметтік
құрылымдармен және қарым-қатынас жасаушылардың жеке
сипаттамаларымен анықталады.

Назарларыңызға Рахметт!!!