Оқушылармен амандасу. Өткен тақырыпты қайталау мақсатында сәйкестендіру, сипаттау және жіктеу тапсырмалары беріледі. Мұғалім сырттарынан бақылап,бағалап жүреді. Уақыт аяқталған соң оқушылар металдар мен бейметалдар, жәй және күрделі заттар таныстырылып, қасиеттеріне дәлелді пікірлер ұсынылады. Кейбір оқушыларға элементтердің таңбалары беріледі. Оны ағылшын тіліндегі атауымен сәйкестендіріп, түсіндіреді.
Оқушылармен өткенсабақты қайталап алған соң, жаңа тақырып пен оқу мақсатын анықтау үшін оқушыларға интерактивті тақта арқылы төмендегі әңгіме көрсетіліп, екі жиде таныстырылады. Бір жиде далада кепкен, екінші жиде ылғал ауада кепкен. Оқушылар ойланып, дәлелді пікірлерін ұсынады.
Б.з.д І ғасырда белгілі философ Лукреций өз шығармасында жазған екен: теңіз жағасында желді жерде киімдер дұрыс кеппейді, ал күнде тұрса жақсы кебеді деген. Неліктен? Оқушылар тақырыпты ашып, бірге мақсатын анықтаймыз
На морском берегу, разбивающем волны,
Платье сыреет всегда, а на солнце, вися, высыхает,
Значит, дробится вода на такие мельчайшие части,
Что недоступны они совершенно для нашего взора.”
Ещё 2500 лет назад древнегреческий философ Демокрит полагал, что любой предмет состоит из мельчайших частиц – атомов.
Группу греческих философов, придерживающихся того взгляда, что существуют подобные крошечные неделимые частицы, называли атомистами.
Бұдан соң оқушылар бүгінгі күннің жадысы мен жаңа тақырыпты дәптерлеріне жазып, оқу мақсаттарымен таныс болады.
Мұғалім сабақтың мақсаты мен мазмұнымен, орындалатын жұмыстармен таныстырады.
Сабақ мақсаты/the purpose of the lesson:
Атом құрылысы мен құрамын білу
know compositions and structure of the atom
Элементар бөлшектердің массасы мен зарядын білу
know mass and charge of the particles
Бұл сабақта меңгеретініңіз:
Атомның ішкі құрылысы;
атом саны мен массалық санды анықтау және қолдана білу;
субатомдық бөлшектердің қасиеттерін салыстыру;
атомдық нөмірі арқылы нені табуға болады;
атомдық нөмірі арқылы атомдағы жалпы протондар және электрондар санын анықтау;
атомдық нөмірі мен массалық сан бойынша атом ядросының құрылысын анықтау.
In this lesson you will learn:
the inner structure of the atom;
to define and use atomic number and mass number;
to compare the properties of subatomic particles;
what information can be obtained from the atomic number;
how to determine the number of protons and the total number of electrons in an atom on the basis of the atomic number;
how to determine the composition of atomic nuclei, given the atomic number and the mass number
Сабаққа қажетті терминдер:
|
Қазақша атауы
|
На русском языке
|
На английском языке
|
1
|
атом
|
атом
|
atom
|
2
|
ядро
|
ядро
|
nukleus
|
3
|
протон
|
протон
|
proton
|
4
|
нейтрон
|
нейтрон
|
neutron
|
5
|
электрон
|
электрон
|
electron
|
6
|
атомдық масса
|
атомная масса
|
atomic mass
|
7
|
атомдық нөмір
|
атомный номер
|
atomic number
|
8
|
атом құрылысы
|
строение атома
|
atomic structure
|
9
|
заряды
|
заряд
|
charge
|
10
|
электр заряды
|
электрический заряд
|
electrical charge
|
11
|
бөлшек
|
частица
|
particle
|
|
|
|
|
Видео №1. Материяның күрделі қосылысы
Бізге белгілі барлық заттар молекулалар мен атомдардан тұрады. Ең алдымен күнделікті қолданатын қантты қарастырсақ: ол С,Н, О атомдарынан тұрады. Ядрода протон мен нейтрон болады, оны айналып электрон жүреді.
Атомның ішкі құрылысы:
Атом үш негізді субатомдық бөлшектен құралады; олар: электрондар, протондар және нейтрондар. Тығыз жинақталған протондар мен нейтрондар атом ядросын түзеді, ал электрондар оның айналасында жеке траектория бойымен қозғалады.(Атомның құрамын түрлі түсті қағаздардан жасау)
Атомның планетарлық моделін 1910 жылдары ағылшын ғалымы Эрнест Резерфорд ұсынған.
Видео №2.Атомның планетарлық моделі. The Planetary Model of the Atom. Атомның өлшемі. Size of the Atom. Атомдар — өте кішкентай. Әдетте, атомның диаметрішамамен 10−10 м, яғни 100 пм.Субатомдық бөлшектердің негізгі қасиеттерімен анысыңыз.
Бөлшек
|
Масса (кг)
|
Салыстырма-лы масса
|
Салыстырмалы заряд
|
Таңба
|
Электрон
|
9.109 × 10−31
|
5.45 × 10−4
|
−1
|
e
|
Протон
|
1.673 × 10−27
|
1
|
+1
|
p
|
Нейтрон
|
1.675 × 10−27
|
1
|
0
|
n
|
Субатомдық бөлшектердің қасиеттерін зерттеп, сөйлемдерді аяқтаңыз.
Атом электрлік бейтарап болғандықтан, атомдағы электрондар саны ядродағы протондар санынан болуы керек. Электрон протон мен нейтронға қарағанда есежеңіл. Электронның массасы атом массасының бөлігін құрайды. Атомның массасы .
Сутек екі сутегі атомынан тұратын H2 молекуласы түрінде кездеседі. Сутекті ңәр атомы бір протон мен бір электроннан құралған. Сутек молекуласының салыстырмалы массасын және килограммен өрнектелген массасын есептеңіз.
Электрондардың молекула массасындағы үлесі болғандығы сонша, оны ескермеуге . H2 молекуласының салыстырмалы массасы сутек атомдарының салыстырмалы массаларының тең:
1 1 = . Килограмменөлшенетін H2 молекуласының массасы бірдей өлшем бірліктегі сутек атомдарының массаларының тең:
× 10−27 кг × 10−27 кг =
= × 10−27 кг.
Атомдық нөмір (Z) – бұл атом ядросындағы протондар саны. Еркін атомдардың электр заряды бейтарап болғандықтан, ядроның айналасындағы электрон сандары протондар санына тең болуы керек.
Видео №3. Атомдық нөмір. Сутек атомы ең қарапайым атом болып табылады.
Оның атомы бір протон мен бір электроннан тұрады.
AZX
A – массалық сан
Z – атомдық нөмір
X – элементтің таңбасы
нейтрондар саны = массалық сан (A) – атомдықнөмірі (Z)
A – протондар мен нейтрондардың жалпы саны
Z – протондар саны
Элементтің атомдық нөмірі мен массалық саны
Қысқартылған түрде, элемент таңбасының сол жағында жазылады.
Видеоларды көріп болған соң мұғалім тақырыпты тақтаға түсіндіреді. Жаңа тақырып бойынша оқушылар жұмыстарын көрсетеді.
Видео №4. Атом- бейтарап бөлшек. Atoms Are Electrically Neutral
Үйге тапсырма:
А деңгейі (орташа) 20 элементтің біреуінің атом құрылысын жасау
В деңгейі (шығармашылық) 20 элементтің 5 элементінің атом құрылысының моделін жасау
С креативті (креативный) 20 элементтің біреуінің атом құрылысына видео даярлау
Тақтамен және оқулықпен жұмыс.
50-бет, №2,3,4 тапсырмалар
Элемент
|
Таң-ба-сы
|
Атом-дық нө-мірі
|
Масса-сы
|
Про-тон
|
Нейтрон
|
Электрон
|
Нуклон саны
|
Натрий
|
|
|
|
|
|
11
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
Бериллий
|
|
4
|
|
|
|
|
|
Кальций
|
|
|
|
|
|
20
|
|
Жаңа тақырыпты бекіту:
Жұптық тапсырма орындау.Оқушылар білім лэнд сайты арқылы тапсырма орындайды. Тапсырма соңында пайызбен бағаланады.
Формативті бақылау тапсырмасы.
Тапсырма 1.
Берілген суретті зерделей отырып, қандай элементтердің атом құрылысы көрсетілгенін анықтап, химиялық элементтердің таңбаларын және бөлшектердің атын және белгіленуін жазыңыз.
А ____ (химиялық элементтің таңбасы)
В ____ (химиялық элементтің таңбасы)
Оқушыларға элементтердің атом ядросының суреттері беріледі, қай элемент екенін анықтап, дәлелдейді.
2. Элементтердің атомдарындағы электрон, протон, нейтрон сандарын, салыстырмалы атомдық массасын, аталуын анықтаңыз: а) B b) F c) Al d) S.
Рефлексия «Бес бармақ»
1.Атомның құрылысын білемін.
2.Атом саны протон мен электронға тең екенін білемін.
3.Нейтрон санын табуды білемін.
4.Әр элементтің протон, нейтрон және электрон саны белгілі болғанда оның қай элемент екенін таба аламын.
5.Ядросының құрылысына қарап, элементтің протон, нейтрон және электрон сандарын таба аламын.
| 
