Реферат тақырыбы: Жүрек гликозидтерінің препараттары Орындаған: Иса Данагүл Тобы: тфп-43 Қабылдаған: Мукушева Г. К
жүктеу/скачать 33,53 Kb.
|
жүрек гликозидтерінің препараттары
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
|
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Академик Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті Химия факультеті РЕФЕРАТ Тақырыбы: Жүрек гликозидтерінің препараттары Орындаған: Иса Данагүл Тобы: ТФП-43 Қабылдаған: Мукушева Г.К. Қарағанды 2020 ЖОСПАР Кіріспе......................................................................................................................3 1.Дәрілердің әсер ету механизмі.........................................................................4-6 2.Классификация және дәрілік препараттардың атауы....................................7-8 3.Көрсеткіштер және қарсы көрсеткіштер.......................................................9-10 3.1. Емдеу ерекшеліктері.......................................................................................10 3.2.Жанама әсері және қайта дозалау симптомдары...........................................11 3.3.Дозалануы...................................................................................................11-13 4.Гликозидтермен уланған жағдайдағы емделу шаралары...............................14 Қорытынды............................................................................................................15 Пайдаланылған әдебиеттер..................................................................................16 Кіріспе
Созылмалы жүрек жеткіліксіздігінің (СЖЖ) дамуының негізгі себептері жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА), артериялық гипертензия, кардиомиопатия, клапандық ақаулар, миокардит және т.б. миофибриллалардың жиырылу қабілетінің жетіспеушілігіне, жүрек бұлшықетінің қаттылығының жоғарылауына, релаксацияның жеткіліксіздігіне негізделген, бұл диастола кезінде оның қан толтырылуын төмендетеді.
1.Дәрілердің әсер ету механизмі Жүрек гликозидтері-бұл алқаптың лалагүлі, строфант, Digitalis сияқты өсімдік тектес кардиотоникалық дәрі-дәрмектер тобы. Барлық өсімдіктерде миокардқа ынталандырушы әсер ететін агликон бар.[1] Жүрек гликозидтері-бұл селективті кардиотоникалық әсері бар өсімдік тектес күрделі азотсыз қосылыстар (олар миокардтың жиырылуын, оттегінің тұтынылуын арттырмай, соққы мен минуттық қан көлемін арттыра алады). Гликозид молекуласы екі бөліктен тұрады: Гликон — қант, ол препараттың фармакокинетикасын анықтайды (суда, майларда, қышқылдарда еру қабілеті, жасуша мембранасынан өту, ас қорыту жолындағы сіңу жылдамдығы, плазма ақуыздарымен байланыс күші, рецепторлармен байланыс). Агликон-әсер ету механизмі мен фармакодинамикасына жауап беретін құрылым (затты қабылдаудан тікелей клиникалық әсерлер).[3] Жүрек гликозидтерін қабылдау арқылы олар миокардта, қаңқа бұлшықетінде, тегіс бұлшықет талшықтарында, бауырда, бүйректе, қанның формалы элементтерінде орналасқан эндодигиндер деп аталатын рецепторлармен өзара әрекеттеседі.[2] Өнеркәсіптік масштабтағы агликон синтезі екі топтың дәрі-дәрмектерін жасауға мүмкіндік берді: полярлы (Строфантин, Коргликон) және салыстырмалы полярлы (Дигоксин, Целанид). Бұл синтезделген өнімдер жүрек ырғағын баяулатады, бірақ сонымен бірге миокардтың қатты, ырғақты, өнімді жиырылуына әкеледі, бұл қан айналымын жақсартады, тоқырауды басады және жүрекке демалуға уақыт береді. Бүгінгі таңда кардиотоника жүрек жеткіліксіздігін емдеуге арналған ең тиімді дәрілердің бірі болып табылады. Жүрек гликозидтерінің әсер ету механизмі иондық, энергия алмасуын, метаболизмді теңдестіру қабілетіне негізделген. Сонымен қатар, агликон негізіндегі препараттар инсульт көлемін, диастоланың уақытын арттырады, қан қысымын, жүрек соғу жылдамдығын арттырады, жүрек өткізгіштігін қалыпқа келтіреді, гемодинамиканы тұрақтандырады. Кейбір тигізуі седативті әсері ОЖЖ. Алайда, кардиотониктердің қауіпті қасиеті бар: артық дозаланғанда гиперкалиемия, гипокальциемия, гипонатриемия пайда болады, бұл миокардтың қозғыштығын арттырады, аритмияны, жүрек жеткіліксіздігінің дамуын тудырады. Сонымен қатар, жүрек гликозидтерімен улану мүмкін, көбінесе өлімге әкеледі. Жүрек гликозидтерінің кардиотоникалық әсер ету механизмі: -жасушаның реполяризациясын төмендететін Na-K-АТФ негіздерінің (натрий-калий сорғысының жұмысына жауап беретін фермент) белсенділігін бәсеңдету; -Са2+ иондары бар кешендер қалыптастыру, оларды кардиомиоцит ішіне тасымалдау; -иондардың саркоплазмалық ретикулумнан бос цитоплазмаға шығуын ынталандыру. Осы процестерге байланысты кардиомиоцит ішіндегі функционалды Белсенді Ca2+ концентрациясы артады. Бұл ион тропонин-тропомиозин кешенін бейтараптандыруды және миозинмен әрекеттесетін актин ақуызын босатуды қамтамасыз етеді, бұл жүрек жиырылуының негізін құрайды. Сонымен қатар, Са2+ иондары жиырылу процесін қажетті энергиямен қамтамасыз ететін миозин АТФ-азасын белсендіреді. Са2 + иондарының жүрек қызметіне әсері: -Жүрек жиырылу күшінің артуы; -Пульс жиілігінің үдеуі; -Миокардтың қозғыштығын және ырғақ жүргізушісінің автоматизмін арттыру. Демек, жүрек гликозидтерінің әсерінен жүректің жұмысы үнемді болады, өйткені олар АТФ қолдануды және оттегінің қажеттілігін оңтайландырады. Гликозидтерді қабылдаудың фармакологиялық әсері: 1. Оң инотропты әсер. Миокардтың жиырылу күші артады, систолалар қысқарады, нәтижесінде қанның әсер ету мөлшері мен жүректің шығуы қалпына келеді. Ішінара катехоламиндердің шығарылуына және симпатикалық жүйке жүйесінің тонусының жоғарылауына байланысты. 2. Теріс хронотропты әсер. Диастоланың ұзаруы (миокардтың демалу және коронарлық тамырларды қанмен толтыру уақыты) және жүрек соғу жиілігінің төмендеуі. 3. Теріс дромотропты әсер. Жүректің өткізгіш жүйесі арқылы импульстің өтуін баяулату (синустан атриовентрикулярлық түйінге дейін). 4. Диуретикалық әсер. Декомпенсацияланған жүрек жеткіліксіздігі және ағзадағы сұйықтықтың сақталуы бар науқастарда бүйрек қан айналымының жақсаруы және дистальды түтіктердегі Na+ иондарының реабсорбциясының тежелуі салдарынан күнделікті диурез жоғарылайды. 5. Седативті әсер. 6. Ішек моторикасының, өт қабының тонусының жоғарылауы.[2] Жүрек гликозидтерін қабылдаудың гемодинамикалық әсері: -систола ұзақтығының артуы және қысқаруы; -қанның минуттық көлемінің, сол жақ қарыншаның шығарылу фракциясының ұлғаюы; -диастоланың ұзаруы; -ЖЖЖ сиретуі (вагус нервіне әсер ету); -жүректің қалыпты мөлшеріне жақындау; веноздық қысымның төмендеуі; -жүрек бұлшықетіне қанмен қамтамасыз етуді оңтайландыру (субендокардиальды қан ағынын, қанның реологиялық қасиеттерін жақсарту); айналымдағы қан көлемінің төмендеуі, миокардтың оттегін тұтынуы; -Кіші шеңбердегі тамырлардағы қысымды қалыпқа келтіру, өкпенің ісіну қаупін азайту, газ алмасуды жақсарту, қанды оттегімен қанықтыру; -ісінуді жою.[1] 2.Классификация және дәрілік препараттардың атауы Жүрек гликозидтері (ЖГ) кардиотоникалық (жиырылу белсенділігін арттыратын және жүректің тиімділігін арттыратын) дәрілер тобына жатады. Барлық ЖГ-өсімдік тектес заттар. Қазір кардиотоникалық белсенділігі бар өнімдердің 350-ге жуық түрі бөлінді, бірақ медицинада бірнеше ондаған ғана қолданылады. Синтетикалық гликозидтер тек кейбір елдерде шектеулі қолданылады. ЖГ шығу тегі бойынша жіктелуі: 1.Оймақгүл тобының препараттары (Digitalis): күлгін – Дигитоксин (соңғы жылдары қолданылмайды); жүнді – Дигоксин, Целанид; 2.Строфантин тобы (Strophanthus): Строфантин К; Этрофантин G; 3.Алқаптың лалагүлінің препараттары (Convallaria majalis): Коргликон; алқаптың лалагүлінің тұнбалары; көктемгі адонис тобы (Adonis vernalis): 4.Адонис шөптерінің инфузиясы.[1] Олардың фармакокинетикалық қасиеттері бойынша ЖГ сипаттамасы: 1.Полярлы емес-липофильді (Дигитоксин). Асқазан-ішек жолында толығымен адсорбцияланады, қан плазмасының альбуминдерімен тығыз байланысады, энтерогепатикалық айналымға жатады. Олар өте айқын кумулятивтік әсерге ие. Олар 1,5-2 сағаттан кейін әрекет ете бастайды, денеден 14-21 күн ішінде 2.Орташа полярлы (Дигоксин, Целанид) шығарылады. Олар жақсы сіңеді, ақуыздармен 20-30% байланысады, ішінара биотрансформацияланады, нәжіспен және несеппен шығарылады. Олар денеде жиналуы мүмкін. Әрекеттің басталуы-30-120 минуттан кейін (парентеральды енгізу кезінде – 5-30 минут), толық жою 5-7 күннен кейін байқалады. 3.Поляр (Строфантин, Коргликон). Асқазан-ішек жолында нашар сіңіріледі (негізінен көктамыр ішіне енгізуге арналған), метаболизденбейді және бүйрекпен өзгермеген күйінде шығарылады. Олардың кумулятивтік (жинақтау) қабілеттері бар. Әрекеттің басталуы 5-10 минуттан кейін, жою 1-3 күнде болады. Фармакогнозиядағы заманауи зерттеулер табиғи гликозидтерді фармакотерапиялық қасиеттері жақсартылған препараттарға айналдырудың химиялық әдістерін жасауға, агротехникалық әдістермен құрамында ЖГ мөлшері жоғары өсімдіктерді өсіруге және дәрі-дәрмекке шикізат алудың жаңа әдістерін іздеуге бағытталған. Өсімдік тектес жүрек гликозидтерінен алынған препараттардың тізімі: Строфантин; Дигоксин; Дигитоксин; Коргликон; Целанид; Адонизид. Сондай – ақ клиникалық тәжірибеде жартылай синтетикалық ЖГ-Метилазид, Ацетилдигоксин қолданылады. Препараттар таблетка түрінде немесе көктамыр ішіне енгізуге арналған ампулаларда болады.[4] 3.Көрсеткіштер және қарсы көрсеткіштер ЖГ қолдану көрсеткіштері: -жиырылу белсенділігінің бұзылуынан болатын жедел және созылмалы жүрек жеткіліксіздігі. (Көбінесе гликозидтер II, III немесе IV функционалды класы бар науқастарға тағайындалады). -Атриальды фибрилляция (тахисистолалық форма); -Пароксизмальды, суправентрикулярлы, атриальды тахикардия; -Вегетативті-тамырлы кардионевроз. Жүрек гликозидтерін қолдануға қарсы көрсетілімдер тізбесі: айқын брадикардия; ІІ-ІІІ дәрежелі атриовентрикулярлық блокада; Морганьи-Адамс-Стокс синдромы, WPW; Политоптық экстрасистолия; диастолалық дисфункциясы бар жүрек жеткіліксіздігі; Жедел коронарлық синдром; синус түйінінің әлсіздік синдромы (белгіленген ырғақ жүргізушісіз); инфекциялық миокардит; Констриктивті перикардит; қарыншалық тахикардия; электролиттік теңгерімнің бұзылуы: гипокалиемия, гиперкальциемия; митральды қақпақшаның стенозы; гипертрофиялық кардиомиопатия (обструктивті түрі); Аортаның кеуде бөлігінің аневризмасы; гипертрофиялық субаорталық стеноз; жүрек тампонадасы; каротидті синус синдромы; шектеуші кардиомиопатия; анамнезде гликозидті интоксикациядан туындаған аритмиялар; бағдарламалық гемодиализі бар созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі; кез келген жүрек гликозидтеріне жоғары сезімталдық. Бұл препараттар дозаны жеке таңдауды (ұзақ мерзімді терапия үшін оны 7-10 күн бойы титрлейді) және науқастың клиникалық жағдайын тұрақты бақылауды (ЭКГ, қан электролиттері – K, Ca, Mg) талап етеді. Егер көктамыр ішіне енгізу қажет болса, препарат дозасын 2-3 қабылдауға бөледі. Қалқанша безінің аурулары бар науқастарға дозаны түзету қажет. Гипотиреоз кезінде жүрек гликозидтерінің дозасын төмендету керек. Тиротоксикоз жағдайында ЖГ-ға салыстырмалы төзімділік байқалады. Мальабсорбция синдромы, қысқа ішек. Препараттың сіңуінің бұзылуына байланысты дозаны арттыру қажет. Ауыр тыныс алу патологиясы (гликозидтерге сезімталдық жоғарылайды). Электролиттік теңгерімсіздік. Дигитальды интоксикация мен аритмияның жоғары қаупі. Егде жастағы пациенттерде және әлсіреген пациенттерде препаратты шығару кезеңі ұзартылады, бұл жанама әсерлер мен артық дозалану қаупін арттырады. Дозаны түзетуді талап ететін гликозидтердің басқа дәрілік заттармен өзара әрекеттесуі: Адреномиметиктер – Эпинефрин, селективті β-агонистер (үйлесімсіз, аритмия қаупі бар); Аминазин СГ тиімділігін төмендетеді; Антихолинэстеразды препараттар – Прозерин, Физиостигмин (брадикардияны күшейтеді); глюкокортикостероидтар – Гидрокортизон, Преднизолон (жағымсыз құбылыстардың жиілігін арттырады); диуретиктер – Фуросемид, Трифас (СГ әсерін күшейтеді); Парацетамол (бүйрекпен гликозидтер экскрециясының төмендеуі); β-блокаторлар және Са2+ каналдарының антагонистері (брадикардиялар мен жүректің толық блокадасының пайда болуы).[2] 3.1. Емдеу ерекшеліктері Жылдам әсер ететін жүрек гликозидтері белгілі бір емдеу схемаларынсыз қолданылады, өйткені олар организмнен тез шығарылады, кумулятивті әсерге ие емес және есірткінің артық дозалануын іс жүзінде жоққа шығарады (Коргликон, Строфантин). Орташа әсер ету ұзақтығы бар жүрек гликозидтері (Дигоксин) жүрек тіндерінде жинақталу қабілетін көрсетеді, бұл артық дозалануды тудыруы мүмкін. Оның үстіне-ұзартылған қаражат. Артық дозалануды болдырмау үшін терапияның екі кезеңі байқалады. Бірінші кезең-гликозидтермен қанықтыру кезеңі. Ол пациенттің жай-күйінің жақсаруы айқын болғанға дейін препарат дозасының біртіндеп артуымен сипатталады. Бұл жағдайда дәрігердің артық дозалану белгілерін бақылауы міндетті болып табылады. Екіншісі-демеуші дозалар кезеңі. Осы уақытта жүрек гликозидтерінің дозасын біртіндеп барлық қол жеткізілген әсерлер сақталған кезде ең төменгі деңгейге дейін төмендетіңіз. Бұл доза пациенттің қабылдауы үшін тұрақты болады. Өзін-өзі емдеуге жол берілмейді.[4] 3.2.Жанама әсері және қайта дозалау симптомдары Жүрек гликозидтерімен емдеу кезінде, кез – келген басқа дәрі – дәрмектер сияқты, жағымсыз реакциялардың пайда болу қаупі бар: ырғақ пен өткізгіштіктің бұзылуы (синустық брадикардия, блокадалар, қарыншалық фибрилляция); қан жүйесінің бұзылуы-эозинофилия, тромбоцитопения, агранулоцитоз; аллергиялық көріністер-терінің қышуы, гиперемия, бөртпелер (эритематозды, папулярлы), уртикария, Квинке ісінуі. Эстрогендік белсенділігі салдарынан ерлердегі Гинекомастия (кеуде бездерінің ұлғаюы); психикалық бұзылулар-депрессия, есту және көру галлюцинациялары, есте сақтау қабілетінің бұзылуы, сананың шатасуы; Неврологиялық белгілер-мигрен, астения, вертиго, ұйқының бұзылуы, түнгі ұйқылар, апатия немесе жүйке қозуы, миалгия; бұлыңғыр көру (ретробульбар невритінің нәтижесі), фотофобия, заттардың айналасындағы жарқыл әсері, түс қабылдаудың бұзылуы (барлығын сары-жасыл немесе сұр-көк диапазонда көру); тәбеттің болмауы, іштің ауыруы, жүрек айну, висцеральды қан ағымының жеткіліксіздігі, ішек ишемиясы. Ұсынылған дозалардан асқан жағдайда ЖГ өзінің уыттылығын көрсетеді және метаболизм процестерін бұзуға, цитоплазмада Са2+ кідірісін тудыруы мүмкін, себебі оның жасушадан шығарылуына байланысты. Бұл жағдайда АТФ, гликоген, ақуыздар, калий, магний мөлшері азаяды және метаболизм анаэробты жаққа ауысады. Миокардтың диастоладағы релаксациясы бұзылады, қанның әсер ету көлемі төмендейді, алдын - ала және кейінгі жүктеме артады. Гликозидтермен емдеу ережелерін сақтамау (дозаның өздігінен жоғарылауы немесе қабылдау арасындағы аралықтың қысқаруы) артық дозалану симптомдарының дамуына әкелуі мүмкін: -Аритмия, брадикардия, AV-блокада, экстрасистолия, қарыншалық фибрилляция; -Жүрек айну, диарея, тәбеттің болмауы, асқазанның толып кету сезімі; -Бас ауруы, вертиго, психомоторлық қозу; көру өткірлігінің төмендеуі, түсті қабылдаудың бұзылуы, скотомалар (соқыр дақтар), зат мөлшерінің бұрмалануы; сананың бұзылуы, синкопальды жағдайлар.[4] 3.3. Дозалануы Ауыр жағдайларда визуалды аппаратқа әсер етеді: түс сезімі бұзылады, заттардың мөлшері сәйкес келмейді. Жедел зәр шығару дамуы мүмкін. Галлюцинация. Дигиталис интоксикациясының алғашқы белгілерінде жүрек гликозидтері жойылады. Артық дозалануды тудыратын жүрек патологиясын емдеуде қолданылатын негізгі препараттар кестеде келтірілген.[3]
4.Гликозидтермен уланған жағдайдағы емделу шаралары Артық дозалану симптомдары дамыған жағдайда мынадай шаралар қабылдау қажет: гликозидтерді қабылдауды дереу тоқтату; құсу шақыру, асқазанды шаю; белсендірілген көмірді (10 кг салмаққа 1 таблетка есебінен) немесе басқа сорбентті қабылдау; дереу медициналық көмекке жүгіну. Стационарда жүрек гликозидтерінің артық дозалануы бар пациентке: Унитиолды (антидотты) тәулігіне 4 рет 10 кг салмаққа 0,05 г тері астына енгізу, холестирамин; калий ерітіндісінің инфузиясы (инсулинсіз) немесе аралас препараттар – Аспаркам, Панангин; тұзды алып жүретін препараттарды пайдалану; Брадикардия кезінде – атропин енгізу; аритмия жағдайында – көктамыр ішіне Лидокаин, Дифенин, Фентоин, Амиодарон; айқын блокада кезінде – ырғақтың жасанды жүргізушісін қою; витаминдік препараттар – Никотинамид, Тиамин, Токоферол, Пиридоксин; зат алмасуды арттыратын дәрілер-Рибоксин, Цитохром с, метилурацил; оттегі терапиясы. Унитиолдың әсер ету механизмі (әмбебап антидот) гликозидтердің АТФ негіздерінің функционалды белсенділігіне уытты әсерін азайту және миокардтағы энергия алмасуын қалыпқа келтіру қасиетімен байланысты. Гликозидтердің өмірге қауіпті артық дозалануы кезінде (уыттану кезіндегі өлім-жітім 40% - ға жетеді) ЖГ байланыстыратын антидигоксинді сарысуды, Дигибиндті, иммуноглобулиндерді енгізу көрсетілген. Диализ және қан алмасу тиімсіз. Жанама әсерлердің пайда болу жиілігін, артық дозалануды және олардың жүрек гликозидтерін қолдану схемасының бұзылуымен байланысын ескере отырып, дәрігер науқастың назарын тағайындауларды қатаң сақтауға аударуы керек, ал пациент оны қолданар алдында препараттың нұсқауларын міндетті түрде оқып шығуы керек. Гликозидті емдеуші дәрігердің алдын ала келісімінсіз аналогпен өз бетінше ауыстыруға қатаң тыйым салынады.[1] Қорытынды Жүрек гликозидтері-заттар жаңа емес, бірақ бүгінгі күні өзектілігін жоғалтқан жоқ. Табысқа жетудің негізі-пайда ықтимал зияннан бірнеше есе асып кетуі үшін маманның бақылауымен емдеу. Гликозидтер-созылмалы жүрек жеткіліксіздігін контрактілі дисфункциямен емдеуге арналған дәрілер. СЖЖ және атриальды фибрилляция комбинациясы бар пациенттерде әсіресе жақсы әсер байқалады. Бұл жағдайда баяу дигитализация схемасы көрсетілген. Науқастарға жүрек гликозидтерін (көбінесе дигоксинді) тағайындау аурудың ағымын, өмір сүру сапасын жақсартады, миокардтың оттегіне деген қажеттілігін өзгертпестен физикалық белсенділікке төзімділікті арттырады. Науқастарда ЖГ қабылдау аясында әлсіздік, ентігу азаяды, ұйқы жақсарады, ісіну жоғалады, цианоз, тахикардия қалыпты ырғаққа ауысады, диурез жоғарылайды, ЭКГ көрсеткіштері тұрақтанады.[4] Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 1. Справочник по ботанической микротехнике. Основы и методы / Р.П. Барыкина, Т.Д. Веселова. - М.: Изд-во МГУ. - 2004. - 321 с. 2. Проблемы введения монографий на лекарственное растительное сырье в Государственную Фармакопею Украины / А.И. Гризодуб, Г.В. Георгиевский, Т.М. Тихоненко, В.П. Георгиевский // Фармаком. - 2004. - № 4 . - С . 3- 17. 3. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Фармакопеясы I том, «Жибек жолы», - 2008. - Б. 557-564. 4. «Сердечные гликозиды: название препаратов и их свойства» Мақала авторы: Рандин Александр Анатолиевич жүктеу/скачать 33,53 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||