Сабақтың жоспары: Глобустың градустық торы. Географиялық глобус масштабын анықтау
жүктеу/скачать 161,97 Kb.
|
72081798 — копия
|
№ 2 зертханалық сабақ. Тақырыбы: Географиялық глобус бойынша өлшеу жұмыстары. Сабақтың жоспары: 1. Глобустың градустық торы. 2. Географиялық глобус масштабын анықтау. 3. Жер Географиялық шарындағы қашықтықты өлшеңіз. 4. Жер шарындағы географиялық координаттарды анықтау. 5. Ұшақтың ұшу бағытын анықтаңыз. ТАПСЫРМА 1. Жер шарының градустық торын зерттеу: а) Меридиандар мен параллельдер қанша градусқа созылғанын анықтаңыз; б) экватордың қалай бейнеленгенін анықтаңыз және оған қанша градус бөлінгенін орнатыңыз; в) 0о және 180° меридиандары Жер шарының қандай географиялық объектілері арқылы өтетінін анықтау; г) Жер шарының Шығыс және Батыс жарты шарларын атластағы жарты шарлар картасымен салыстыру. Жер шарының бүкіл Шығыс жарты шарының Шығыс жарты шар картасында бейнеленгендігін анықтаңыз; д) жер шарындағы тропиктік және полярлық шеңберлерді табу, олардың ендігі мен атауын анықтау. ТАПСЫРМА 2. Жер шарының масштабын анықтаңыз. Өлшенген экватордың (меридианның) кесіндісін және оған сәйкес қашықтықты (меридианның немесе экватордың доғасының ұзындығын) Красовский эллипсоидының бетімен салыстырсақ, глобустың масштабын анықтау оңай (кестені қараңыз) , бірдей бірліктерде көрсетілген: M =Жер шарының бетіндегі сегменттің ұзындығы тығыз, төмен созылған жіптің көмегімен немесе қалың қағаз жолағының көмегімен өлшенеді. ТАПСЫРМА 3. Белгіленген нүктелер арасындағы жер шарының арақашықтығын өлшеңіз. Бұл қашықтықты атласты пайдаланып өлшеңіз. А). Алматы – Лондон; Астана – Каир; Шымкент – Гавана; Орал – Токио. Б) Көрсетілген бағыттарды атласқа сәйкес өлшеңіз. Нәтижелерді салыстырыңыз. Салыстыру негізінде қорытынды жасаңыз. Жер шарының бетіндегі ең қысқа қашықтық - ортодром бойымен - үлкен шеңбер доғасы. Белгіленген нүктелерді алдымен инемен шаншу арқылы белгілеу керек. Содан кейін сіз осы нүктелерден өтетін етіп тығыз, созылмайтын жіпті бекітуіңіз керек. Жіп тым тығыз болмауы керек, бірақ ол салбырап қалмауы керек. Жіптің нүктелермен қиылысу нүктелері бір нәрсемен белгіленуі керек. Өлшеуді сондай-ақ жіңішке металл сызғышпен, қағаз жолағымен немесе үйдегі арнайы санау сақинасымен жасауға болады. Сызғыштың көмегімен алынған қашықтықты (см-мен) анықтап, масштабты пайдаланып, оны Жер бетіндегі қашықтыққа сәйкес айналдыр. ТАПСЫРМА 4. Жер шарының географиялық координаттарын анықтаңыз. Келесі нүктелердің географиялық координаттарын анықтаңыз: Астана, Алматы, Челюскин мүйісі (Еуразияның ең солтүстік нүктесі), Рока мүйісі (Еуразияның ең батыс нүктесі) Жер шарындағы географиялық координаттарды анықтау әдісі географиялық карталармен жұмыс істеу әдісіне ұқсас болып келеді. Нүктенің енін (ϕn) анықтау үшін параллельдің(ϕю), нүктесінен оңтүстікке жақын ендікті анықтау керек, содан кейін осы параллельден берілген нүктеге(∆ϕ) дейін градус пен минуттың өсуін анықтап, алынған мәнді параллельдің еніне қосу керек: ϕn = ϕю + ∆ϕ Өсуді анықтау үшін өлшенген сызықтық мәндер мен сәйкес дәреже мәндері өзара байланысты болатын пропорцияны құру керек. Мысалы: 10° — 22 мм, ∆ϕ — 14 мм; Δφ = (10 · 14) / 22 ≈ 6,36 ≈ 6º 22' ϕn = ϕю + ∆ϕ = 50°+6°22′ = 56°22′ Нүктенің бойлығы ұқсас жолмен алынады: λn= λз + ∆λ. Біріншіден, осы нүктенің батысында жатқан меридианның бойлығы анықталады. Оған бойлықтағы өсім (∆λ) қосылады. Оның мәнін білу үшін екі меридианның арақашықтығы (мм-мен), осы қашықтыққа сәйкес дәрежелік мәнмен (15 °) өзара байланысатын пропорция көмектеседі. және осы нүкте мен батысқа қарай жатқан меридиан арасындағы қашықтық. Бұл қашықтық, градуспен көрсетілген, бойлық бойынша өсім. 15° — 19 мм, ∆λ — 7 мм; ∆λ = (15 · 7) / 19 ≈ 5,53 ≈ 5°32′ λn= λз + ∆λ = 30° + 5°32′ = 35°32′ . ТАПСЫРМА 5. Ұшақтың ұшу маршрутын анықтаңыз. Бағыттар индексін қолдана отырып, глобусты қадағалаңыз, Кольцово әуежайынан солтүстік-шығысқа, оңтүстік-батысқа ұшатын ұшақ қалай және қайда ұшады? Бірнеше аралық және соңғы келу пункттерін көрсетіңіз. Ұшақтың бағыты салынған сызық қалай аталады? Ж ер шарының бетінде көрсетілген бағытты құру үшін алдымен бағыт көрсеткішін салу пайдалы: бақылау қағазында (өлшемі 4х4 см) өзара перпендикуляр бағыттарды — солтүстік-оңтүстік және батыс-шығыс бағытта жүргізу керек. Қиылысу нүктесінен берілген бағытты сызыңыз, мысалы – Солтүстік-Шығыс (суретті қараңыз.). Бағыт көрсеткіші курстың бастапқы нүктесіне Солтүстік-Оңтүстік сызығы осы нүкте арқылы өтетін меридианмен сәйкес келетіндей етіп орналастырылады. Батыс-шығыс бағыты осы нүктеден өтетін параллельмен сәйкес келетін болуы керек. Осыдан кейін, жер шарының борымен берілген бағыттың көрші меридианмен қиылысу нүктесін белгілеу қажет. Содан кейін бағыт көрсеткіші алынған нүктеге ауысады және сол әрекеттер бірнеше рет қатарынан қайталанады. Ақыр соңында, берілген бағыт пен меридиандардың қиылысу нүктелерін тегіс қисық сызықпен байланыстырып, ұшақтың бағыты қалай өтетінін білу қалады. Кольцово әуежайынан (қозғалудың бастапқы нүктесі) солтүстікке қарай бағыт алған ұшақ 500 км ұшты, содан кейін шығысқа қарай 500 км ұшып, оңтүстікке қарай 500 км ұшты. Бастапқы нүктеге жету үшін әуе кемесінің ұшу бағытын және қажетті ұшу қашықтығын анықтаңыз. жүктеу/скачать 161,97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|