Саяси элита

Саяси элита және саяси көшбасшылық

Жоспар:

• Саяси элита түсінігі
• Саяси элита туралы теориялар
• Саяси элитаны іріктеу жүйесі

Элита - термині француз тілінен elite – іріктелген, таңдалған деп аударылады.

Элита - термині француз тілінен elite – іріктелген, таңдалған деп аударылады.

Саяси элита - бұл қоғамды басқаруда билеуші қызметін атқаратын және мемлекеттік билікті қолына шоғырландырған, маңызды саяси шешімдер қабылдауға қатысатын мамандандырылған әлеуметтік жеңілдігі бар топ.

Саяси элита - бұл қоғамды басқаруда билеуші қызметін атқаратын және мемлекеттік билікті қолына шоғырландырған, маңызды саяси шешімдер қабылдауға қатысатын мамандандырылған әлеуметтік жеңілдігі бар топ.

Саяси теориялар (XIX-XX) - ол бойынша элита билік басына алдыңғы қатарлы идеяны ұсынуның арқасында келеді. Ол идея жүзеге асқанда олардың энергиясы азайып, ізденісі баяулай бастайды. Олардың орнына жаңа идеямен жаңа элита билік басына келеді. Мұндай алмасу қоғамда әрқашан болмақ. Яғни, бір элита екіншіні алмастырып, жаңарып, қоғамды алға жылжытып отырады.

Саяси теориялар (XIX-XX) - ол бойынша элита билік басына алдыңғы қатарлы идеяны ұсынуның арқасында келеді. Ол идея жүзеге асқанда олардың энергиясы азайып, ізденісі баяулай бастайды. Олардың орнына жаңа идеямен жаңа элита билік басына келеді. Мұндай алмасу қоғамда әрқашан болмақ. Яғни, бір элита екіншіні алмастырып, жаңарып, қоғамды алға жылжытып отырады.

Элитаның түрлері:

Алдау шеберлігімен ерекшеленеді. Сондықтан саяси айла, әдіс-тәсілдерді жақсы қолдана біледі. “Түлкі” элитасы динамикасымен ерекшеленеді.
Арыстан элитасы консерватизм мінезімен сипатталады. Басқаруда күш қолданумен жүзеге асырады. Ол көбінде тоқырауға алып келеді.
Контрэлита

Г.Моска бойынша, элитаның жаңаруының екі әдісі бар:

Демократиялық	Аристократиялық
Ашық түрде	Жабық түрде
Жаңа элита мүшелерін қабылдауға дайын	Өз қатарынан ғана құралады
Дамуға алып келеді	Тоқырауға алып келеді

Роберт Михельс (1876-1936) теориясы

Олигархтардың темір заңы:

• Кез келген әлеуметтік ұйым олигархтың басқаруымен ұйымдастырылады.
• Басқару ядросы мен бағынушы аппарат болып екіге бөлінеді. Сондықтан демократия болуы мүмкін емес, демократияның көрінісі − екі олигархтық топтың бәсекелестігі.

Саяси элита\лидер

• Саяси лидер (дәстүрлі, рационалды-легалды, харизмасы жоғары)
• Саяси элитаның қызметі (стратегиялық жоспарлау, үйымдастыру, жоспарды орындау,қоғамды дамыту, қоғамды интеграциаландыру).
• Лидер ісіне қарай (консерватор, реформатор, революционер)
• Саяси лидердің басқару түрі (авторитарлық, либералдық, демократиялық)
• Лидер (формалды\формалды емес)

Қазіргі саяси теориялар:

Макиавеллистік мектеп бойынша

• Қоғам басқарушы және бағынушы топқа бөлінеді;
• Элитаға ерекше психологиялық қасиеттер тән;
• Элитаның легитимділігі;
• Элиталардың жаңаруы билік үшін күресте ғана болады.

Құндылықтар теориясы бойынша:

• Элита қоғамның ең басты, ең маңызды бөлшегі.
• Элитаның мүддесі бүкіл қоғамның мүддесімен тоғысады.
• Қоғамның ең өнімді бөлігі.

Плюралистік концепция

• Қоғамда элиталардың түрі мен саны көп (культурная, военная, экономическая и т.д.).
• Элиталар арасында бәсекелестік болады.
• Элиталар арасындағы бәсекелестік оны бақылауға жағдай жасайды.

Саяси элитаны анықтаудың 3 жолы:

• Позициялық жағынын: саяси құрылымда алатын позициясы, лауазымы, қызметі бойынша.
• Репутациялық жағынан: алып жатқан лауазымына қарамастан, саяси үдеріске әсер ете алатын рөлі бойынша.
• Шешім қабылдау жағынан: саяси маңызды шешімдерді қабылдауы бойынша.

жүктеу/скачать 1,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: