Ұстаным , норма және кәсіби этика , кәсіби моралдық норма ұғымдарының мәні
Ұстаным латын тілінен аударатын болсақ адамның шынайлығын , заң , ережелер немесе тудыратын куш деген мағынаны білдіреді . Практикадық философияда этикада ұстаным мірез – қылықтар нормасы мен қағидалары болады . Осы мінез – қылықтар нормасы барлығы және жекеше болып табылады . Ұстаным сөзін жалпы айтатын болсақ адамдардың әнгіме барысында бгрыс , жаман слздерге жол бермеуі болып табылады .
Этикеттің басты ұстанымдарына үлкенді сыйлау , арадарға және қыз юалдарына сыпайы қарау гигиенадық және эстетикалық ұстанымдарына жатқызамыз . Ол кәсіби іскерліктін басты талабы болып табылады . Іскерлік ангиме барысында ең маныздысы ұстаным болып табылады . Әнгімелесушіні тыңдау басты күшті талап етеді және назар салып тыңдау нәтижесіне өзін қалаған мақсатына жетесін . Екі жақтың бір – бірімен пікір алмасканы олардың ұстанымдарын анықтайды . Адамдардың өзара сөйлесу әдептіліктері ұстаныммен байланысты болуы тиіс.
Норма дегеніміз биік кәсіпкерліктің қабылдаушысы болып табылады . Норма баскада адамдармен жұмыс барысында мінез – қылықтарын сипаттайтын қағтдаларды айтады. Ең басты ой бұл жерде байланысты жақсартып жағымды болуы .
Этикалық нормамалар адамдар ұстанатын құндылық пен ережелер болып табылады . Сіз әнгімелесушіге сыпайлық көрсету арқылы өзінізгеде құрметпен көрсетесіз . Бұл жағдайларды толық айтатын болсақ әдептіліқ , жауапкершілік сізге кез келген адамды өзінізге қаратуға көмектеседі . Этика нормалары тәрбиелі адам ретінде өз ортанызға көрсетеді.
Қарым – қатынастың этикалық нормаларына келетін болсақ екіге бөлінеді : міндетті және ұсынылатын . Біріншісіне моральді нормалар олар адамға күш келтіруді болдырмайдыь. Адамдар өзара сөйлесу барысында қарсы әрекет жасамауы және теріс энергия тудыртпау . Бір - бірымен сөзге келгенде жаман эмоцияларға әкелмеуі , әр адамның өз ойын қабылдауы болып табылады . Эмоцияларға келуі көбіне жас балдарда көптеп кездеседі оны болдырмау ушін тусіндіру жұмысын жасаған қажет.
Этикада адамдарға орындауға келетін кедесідей сипаттамалар ;
Өзін бағалау туралы есінде сақтау.
Қарапайым адам болуды ұмытпау.
Адамдарды әрқашан сыйлау және жақсы қарау.
Кәсіби этика – адамның кәсіби және қызметтін жұмыстарында нақты бір адамға бағытталған кәсіби іс – әрекеттердің нақты адамгершілік нормаларының ерекшелігі.
Кәсіби этиканы алты бөлікке бөліп қарастыруға болады .
1 Халықтың жұмысына деген талпынысы . Олардың кәсіпке байласынысты ойын жұмыс барысында білуге ( адамгершілігін , жауаптылығын тагы басқа ) болады.
2 Кәсіби жұмыстың мотивтері ( Отанға деген адалдық , материалдық талаптандыру , жұмыста қызметінің жоғарлауы тағы басқа ).
3 Кәсіби ойдың жұмысқа асуы ( оқу , білім алу тағы басқа ).
4 Жұмысшыларды бірге жинау , жақсы қызметкерлердің айлығын көтеруі болып табылады
5 Кәсіби қызметтін нақты баға беру ( ақша , заттай )
6 Ортаның құрылуы және басқа кәсіптердін пайда болу нәтижесі теориялық түрде және әдіснамалық дамуы.
Кәсіби этика және жеке этиканың айырмашылығын білу міндетті түрде қатет . Жеке этика отбасы білімі , діндер және мәдениет сияқты бөліктерден тұрады . Адамдар кәсіби және жеке этика кезінде екеуінің байланыстарына тап болуы мүмкін . Бұл сәтте адам өз ойына шолу жасап өзіне ыңгайлы этикаға сүйене білуі керек . Кәсіби этика кез – келген теорияларға ұқсайды барлық сұраққа нақты жауап бере алмайды . Кәсіби этика тарихи даму үстінде оған дәлел қоғамда болып жатқан қарым қатынастарды айтамыз .
Кәсіби моралдық норма дегеніміз адам өзін – өзі ұстап сабырлы болып табылады . Әлеуметтік және туризм саласында жұмыс атқарғанда адамдармен қандай қызмет атқарған кезде белгілі бір нормаларды сақтаған жөн . Іскерлік қарым – қатынас кезінде этиканың адалдық нормалары және ережелерінің жиынтығы . Олар кәсіпорын және әлеуметтік орта арасындағы басшылар , қызметкерлер арасындағы бір денгейдегі адамжар болуы ықтимал . Іскерлік қарым – қатынастын өзі адамдардың байланыстыратын куш . Оның өзіне тән ерекшеліктері болады оны этикалық ұғым арқылы білуге болады . Іскерлік қарым қатынас екіге бөлінеді монолог және диалог . Жазбаша түрлеріне іскерлік жат , хаттама , есеп , анықтама , өтініш , ереже , нұсқаулық , келісім хат , тағы басқалар жатады