Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

232
тер адамның мінез-құлқындағы тір-
шілік жағдайы мен өмір тәжірибесін-
де қалыптасатын сипаттар. Ондай 
сипаттар белгілі жағдайлар мен адам-
дар арасындағы қарым-қатынаста әр-
қилы мән-мағынада қабылданып, 
түрліше бағалануы мүмкін. Дегенмен 
мінездегі Ж. көпшілік жағдайда 
ұнамсыз қасиет деп бағаланады.
ЖІКШІЛДІК
– елді екі бөліп бүл-
дірушілік. Ж. – ел мен жұртты, 
адамдардың ұжымы мен тобын бірі-
не-бірін қарсы қойып, елдің береке-
тін кетіретін аздырушылық әрекет. 
Ж. халықтың, елдің ынтымағы мен 
бірлігін ыдыратады, жікке бөліп 
өзара шатастыруға әкеп соқтырады. 
Ж-ті ұйымдастырушы адам мансап 
іздеп, өз басының мүддесін ойлайтын, 
менмен әрі азғын, залым адам деп 
саналады. Ондайлар ел ішінде бүлік, 
дау-жанжал да тудырады. Ж. халық-
ты, елді жақ-жақ болып бөлектеніп 
істеген істері мен мақсат-мүдделерін 
жүзеге асыруда бей-берекет жағдай-
ға душар етеді. Ж.-тің әлеуметтік өмір-
дегі көріністері түрліше. Рушылдық 
пен жерлестік, жүзге бөлініп ыдырау.
зАЛЫМДЫҚ
– мінездегі рақым-
сыздық, мейірімсіздік, жауыздық, 
арамниеттілік, қарапейілділік, қас-
көйлік дейтін ерекшеліктер. Мұндай 
ерекшеліктердің кез келген түрі адам-
ға қастандық әрекеті арқылы көрініс 
беріп, адал ниетті қарапайым көпші-
ліктің жек көруі мен қарғыс айту 
сезімін оятады. З-тағы рақымсыздық, 
мейірімсіздік пен қаталдықты, 
тасбауырлық пен қайырымсыздықты 
білдіретін мінездегі жексұрын қы-
лықтар. «Абай Алшынбайға да іш-
тей, көңілі жылы тартқандай болды. 
Түсі суық рақымсыз жаулықтың енді
беті ашылып татулыққа айналғанын 
Абай «Үһ» деп, күрсіне сүйсініп қа-
былдап еді (Әуезов)». З-тағы мейі-
рімсіздік тірі жанға жаны ашымай-
тын қатыгездік.
«Арман қып жырламай ма махаббат-
ты. Өзі ұзақ тойдырмайтын болса тәт-
ті. Жалғыз-ақ махаббатты танымай-
тын, Мейірімсіз жандар жоқ па тас-
тан қатты (Байзақов)». Жауыздық та –
З. Жауыздық қастық. Қаныпезерлік 
пен зиянкестік. «Отанға опасыздық 
ету... – барып тұрған жауыздық». 
Арамниеттілік – залымдықтың бір 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: