Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

421
шшік қажет. Жеке адамдық қасиеттер 
жасөспірімдік жаста едәуір дәрежеде 
қалыптасқан. Ө.-ө.т. жеткіншекалды 
жасқа қарағанда мақсатты және са-
палы түрде болады. Ө.-ө.т. – адамның 
моральдық қасиетінің бір түрі. Адам 
өзінің іс-әрекетін, ақыл-санасын іштей 
бақылап, бағыттап отыруы, өзін-өзі 
бақылау арқылы жаман әдеттерден 
тыйылып, жақсы әдеттерін, жағымды 
мінез-құлқын дамытып жетілдіреді. 
Өзін-өзі бақылау, тәрбиелеп жетілдіру
үшін еркін берік ұстауы, ұстамдылы-
ғы, саналы әрекеті қажет.
өзІН-өзІ
ҰСТАУ 
– адамның өз іс-
әрекетінің шырқын бұзатын, эмоция-
лық саласына ықпалы болатын жағ-
даяттарда өз қарекетін жүзеге асыру-
ға қабілеттілігі. Өзін-өзі ұстауда іс-
әрекетгі реттейтін психикалық про-
цестерді ерік-жігер арқылы ұйым-
дастыру көрінеді. Өзін-өзі ұстай білу –
тұлғаның эмоциялық және әлеуметтік 
кемелділігінің көрсеткіші.
өКІНУ 
– істелген әрекеттің қателі-
гін, адамгершілікке жат немесе қыл-
мысты болу салдарын сезініп, ар-
ождандық күйзеліс күйін білдіретін 
ой нәтижесі. Ө. – адамның өзінің кі-
нәсін мойындап, жағымсыз қылығы 
мен қылмысына опынуы. Ар-ұяттың, 
ұжданның байқалуымен тығыз байла-
нысты және тұлғаның өзін-өзі адам-
гершілік жағынан бағалаушылық рө-
лін атқарады.
өМІР САЛТЫ
– индивидтердің, әлеу-
меттік топтың, тұтас алғанда қоғам-
ның өмірлік қарекетіне тән жиынтық 
ұғым. Адамның тіршілік салты оны 
тұстастай кешенді түрде зерделеуге 
мүмкіндік береді. Бұған адамдардың 
еңбегі, күнделікті тұрмысы, мәдениеті, 
әлеуметтену жағдайлары мен белсен-
ділігі, көбінесе девианттық мінез-құ-
лықтары кіреді. Әлеуметтік-тарихи 
Ө.с.(балалар, жастар, әйелдер, ер 
адамдар, әскерилер, зейнеткерлер т.б.)
болып сараланады. Ө.с. санаты алуан
түрлі салыстырмалы талдауларда көп
пайдаланады. Ол – белгілі бір адам-
ның, қоғамға байланысты тіршілік іс-
әрекетінің амалдары мен түрлерінің 
жиынтығы. Жас ұрпақты салауатты
өмір салтына тәрбиелеу – әрбір тә-
лімгер мен ата-ананың, тәлімдік білім 
беру мекемелерінің басты міндеті бо-
лып табылады.
өМІР ТІРШІЛІГІ
. Өмір салтына жа-
қын келесі бір психологиялық ұғым 
өмір тіршілігі деп аталады. Бұл тірі
материяның бәріне тән және өмір сү-
ру, тіршілік ету дегенге саяды. 
өМІРЛІК ҰСТАНЫМ
– адамның 
дүниетанымдық, моральдық-психо-
логияық қасиеттері және оның қо-
ғамға қарым-қатынасын білдіру ар-
қылы көрінетін ішкі қағидасы. Ө.ұ. 
адам іс-әрекетінде белсенді (айнала-
дағы шындықты өзгертуге үнемі ұм-
тылу) немесе бәсең (қалыптасқан дәс-
түр
 
мен норманы сақтау) түрінде кө-
рініс береді. Ө.ұ. – жеке адамның іс-
әрекетінің белгілі бір бағыттылығы. 
Адамгершілік бағытта Ө.ұ. жеке адам-
ның мінез-құлық жүйесінен көрініс
табады, адамдардың сенімінен, ар-
ожданынан, идеялық бір бағыттылы-
ғынан байқалады. Адамның өмірлік
ұстанымының шындығын және дұ-
рыстығын айқыңдау қоғамның про-
гресті бағытта дамуына сай келуімен 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: