Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

586
ІзЕТТІЛІК 
– адамның әдептілігін, 
сыпайылығын, өнегелілігін, қарапай-
ымдылығын білдіреді. Жақсы тәрбие 
алып, оны іс жүзіне қолданатын 
адамды ізетті адам дейді. I. белгілі 
бір тапсырманы саналы атқарудан да 
көрінеді. I. иманды, инабатты адам-
ның қадірлі қасиеті. I. – халқымыз-
дың ұлттық қасиеті. Үлкенді сыйлау,
кішіге ілтипат білдіру – ізеттілікке 
жатады. Әр нәрсеге ықылас қою, үл-
кеннің сөзін тыңдай біліп, құрмет 
көрсету, жақсы-лық жасаған адамға 
ризашылық, әдептілік көрсету. Хал-
қымыз өз ұрпағын ілтипатты, ізетті 
болуға қаршадайынан баулыған. Қа-
зіргі жас ұрпақтың бойында осы-
нау тамаша адами қасиетті дарыту 
тәрбиешілердің асыл парызы.
ІРГЕЛЕСТІК АССОЦИАЦИЯСЫ 
–
Аристотель енгізген ассоциацияның 
бір түрі. Бір нәрсе жөніндегі емес, 
өзімен бірге оған іргелес жатқан ерік-
ті ойға елес қосуды туғызады. Мәсе-
лен, Мәскеудегі Кремльде орналасқан 
Қызыл алаң туралы елесті туғызады. 
ІС-ӘРЕКЕТ
– Саналы І.-ә тек адамға 
ғана тән, оның үш негізгі түрі бар.
Олар: ойын, оқу және еңбек. І.ә. –
сыртқы дүниені танып-білуінде адам-
дармен қарым-қатынасқа түсуінде
ерекше орын алатын, көп мәнді кате-
гория. Мұның психологиялық аспек-
тілері де сан алуан. Ол алдымен мақсат 
қоюдан басталып, операцияны орын-
дау мен шешумен аяқталады. Оның 
құрамында мотивтер (түрткілер), 
оның сан алуан түрлері, операция т.б.
жатады. Адам іс-әрекетінің жануар-
лар іс-әрекетінен түбегейлі айыр-
машылықтар бар. Олар формасы жа-
ғынан ұқсас болғанмен, мағынасы, 
мазмұны жағынан жер мен көктей.
Адам іс-әрекетінің басты белгілері:
1) адамның іс-әрекеті негізінен, са-
налы іс-әрекет, әрине, онда бейсана-
ның, сансыздықтың элементтері де 
кездеседі, ал жануарлардың іс-әреке-
ті негізіне, биологиялық инстинткі 
іс-әрекет;
2) адамның іс-әрекеті әркез жоспар-
лы, белгілі бір мақсатты көздейтін, 
әрекет болса, жануарларда бұл жағы 
көрінбейді, тіпті, жоғары сатыдағы 
жануарлардың бірі болып санала-
тын маймылдарда да осындай жағ-
дай Келердің эксперименттік тәжі-
рибелерінде анықталған;
3) адамның і.ә. әркез шығармашы-
лық сипатта болады, мәселен, тіпті 1-
сынып оқышысының х-тің шешімін 
табуының өзі шығармашылықтың 
элементі екені хақ. Ал лабиринттегі
тышқандардың шытырман жолды
тауып сыртқа шығуында ешқандай
шығармашылықтың иісі байқал-
майды;
4) адамның і.ә. келшекке, алдағы 
жағдайда бюолжауға бағытталған. 
Халқымыздың «Үш жылдығын ой-
ламаған еркектен без, үш күндігін 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: