• санау жүйесі дегеніміз не? • санау жүйесінің қандай түрлері бар?

• ондық санау жүйесінен екілікке ауыстыру ережесі қандай?

Меңгерілетін білім:

Меңгерілетін білім:

• логика;

• логикалық операция түрлері;

• логикалық операциялардың ақиқат кестесі;

• ақиқат кестесін құру

Терминдер:

Терминдер:

• дизъюнкция

• конъюнкция

• инверция

Логика – адам ойлауының түрлері мен заңдары туралы, оның ішін де дәлелдеуге болатын пікірлердің заңдылықтары туралы ғылым. Ғылыми пән ретінде логиканың формальды, математикалық ықтималдықты логика және т.б. түрлері қалыптасқан. https://youtu.be/-7EJDAxBaac
Формальды логика – сөйлеу тілімен білдіретін біздің мазмұнды пікірімізді талдауға байланысты логика.
Ықтималдық логика – кездейсоқ параметрлер мен жасалатын сынақтың бірнеше сериясын қолдануға негізделген логика.
Математикалық логика – формальды логиканың бөлігі. Оның дәлме-дәл анықталған нысандары мен пікірлері бар. Олардың ақиқаттығын немесе жалғандығын шешуге болатын ойларды ғана зерттейді.
Пікір – жалған немесе ақиқат болуы мүмкін қандай да бір пайымдау.
Мысалы, «Қазақстан Республикасының астанасы – Нұр-Сұлтан», «2*3 = 6» деген ақиқат, ал «тау тегіс», «2*2 = 5» де ген – жалған пікірлер.
Математикадағы логикалық жалғаулықтар – күрделі айтылымдарды сипаттайтын логикалық операциялар.
Логикалық айтылымдар мен жұмыс істеу үшін оларға атау қояды. «Алуа жазда теңізге барады» айтылымы A арқылы белгіленсін, ал B арқылы «Алуа жазда тауға барады» айтылымы белгіленсін. Сонда «Алуа жазда теңізге де, тауға да барады» құрамды айтылымын A және B түрінде қысқаша жазуға болады. Мұндағы «және» – логикалық жалғаулық, A, B – логикалық айнымалылар, олар тек екі мәнде болады: «ақиқат» немесе «жалған», сәйкесінше олар «0» не «1» арқылы белгіленеді. Математикалық логикада ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС логикалық операциялары бар және олар ақиқат кестесі мен анықталады.
Ақиқат кестесі – логикалық операцияның кестелік түрде ұсынылуы, онда кірістік операндалардың (айтылымдардың) ақиқаттың мәндерінің барлық мүмкін терулері осы терулердің әр қайсысына арналған операцияның шығыстық нәтижесінің ақиқаттық мәнімен бірге аталған.
Ʌогикалық көбейту (конъюнкция)
ЖӘНЕ жалғауының көмегімен қарапайым екі A және B айтылымдарының бір құрамдасқа бірігуі логикалық көбейту немесе конъюнкция, ал операцияның нәтижесі – логикалық көбейтінді деп аталады.
ЖӘНЕ операциясы үшін «^», «•» немесе «&» белгілерінің бірі пайдаланылады.
ЖӘНЕ логикалық операциясының ақиқат кестесі.
Мұндағы A мен В – иә немесе жоқ мәндерін қабылдай алатын екі айтылым. Пікірлердің екеуі де ақиқат болғанда, A жә не B конъюнкциясы ақиқат. A немесе B пікірлерінің біреуі немесе екеуі де жалған болса, онда A және B конъюнкциясы жалған.
Ʌогикалық қосу (дизъюнкция)
Біріктіруші мағынада қолданылатын НЕМЕСЕ жалғауының көмегімен қарапайым A және B айтылымдарының бір құрамдасқа бірігуі логикалық қосу немесе дизъюнкция, ал операцияның нәтижесі логикалық қосынды деп аталады.
НЕМЕСЕ операциясы үшін «І», «˅» немесе «+» белгілерінің бірі пайдаланылады.
НЕМЕСЕ логикалық операциясының ақиқат кестесі.
A немесе B пікірлерінің біреуі ақиқат болғанда, A немесе B дизъюнкциясы ақиқат болады. Ал A және B пікірлерінің екеуі де жалған болғанда, A немесе B дизъюнкциясы жалған болады.
Ʌогикалық терістеу (инверсия)
Қарапайым A айтылымына ЕМЕС шылауын қосу – логикалық терістеу немесе инверсия операциясы деп аталады, операцияның орындалу нәтижесінде жаңа айтылым пайда болады.
ЕМЕС операциясы айтылымның үстіне сызықша салу арқылы Ā немесе (¬) белгісі арқылы белгіленеді.
ЕМЕС операциясының ақиқат кестесі.
Егер бастапқы айтылым жалған болса, онда терістеу ақиқат және керісінше, бастапқы айтылым ақиқат болса, онда терістеу жалған болады. Кейбір айтылымдарды терістегенде емес сөзінің орнына жалған сөзі қолданылады.

Сұрақтарға жауап беру
1. Логика қандай ғылым?
2. Логиканың күнделікті өмірдегі маңызы қандай?
3. Ықтималдық логиканың формальды логикадан қандай айырмашылығы бар?
4. Логикалық операциялардың қолданылу себебі?
5. Логикалық операциялардың орындалу тәртібі қандай?
6. Пікірдің қажеттілігі неде?
Ойланайық талқылайық
1. Формальды логика неге байланысты?
2. Ықтималдық логика не үшін қажет?
3. Математикалық логика мен формальды логиканың арасында қандай байланыс бар?
4. ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС логикалық операциялары информатикаға не үшін керек?
Талдап салыстырайық
1. ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС логикалық операцияларын салыстырып, қорытынды жасаңдар.
2. Кестеде берілген терминдерді сипаттамаларымен сәйкестендіріңдер.

Дәптерге орындайық
Компьютерде орындайық
Ой бөлісейік
1. Қалай ойлайсыңдар, біз қоршаған ортада логикалық операцияларды қолданып жүрміз бе? Өзара пікірталас жасаңдар.
2. Осы тақырып информатика ғылымындағы өзекті тақырыптардың бірі деп ойлайсыңдар ма?

жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: