Зат құрамының массалық үлесін есептеу

Қосылыстың формуласы және оның құрамындағы элементтердің салыстырмалы атомдық массалары белгілі болса, онда ол элементтердің осы қосылыстағы массалық үлестерін есептеп табуға болады.

Салыстырмалы атомдық массалар: Cu 63; S 32; O 16 және H 1.

Молярлық масса = 63,5+32+(4∙16)+(5∙18) = 249,5 г∙моль^-1.

Судың массалық үлесі = (90/249,5) ∙100 = 36,1%.

Химиялық реакция теңдеулерінен қандай заттар және олар қандай зат мөлшерлік қатынаста әрекеттесетінін анықтауға болады. Натрий гидрокарбонатын қыздырғанда жүретін химиялық реакцияның теңдеуі:

Бұл теңдеуден зат мөлшері 2,0 моль натрий гидрокарбонаты ыдырағанда зат мөлшері 1,0 моль натрий карбонаты түзілетіні анықталады.

Егер әрекеттесуші заттар реакция теңдеуінде көрсетілгендей мөлшерде алынып әрекеттестірілсе, онда бұл мөлшер стехиометриялы деп аталады. Химиялық реакция теңдеуіндегі өнім мен реагенттердің зат мөлшерлерінің қатынасы – стехиометрия деп аталады. Егер реакция барысында реагенттің біреуі стехиометриялық мөлшерден артық алынған болса, онда осы артық мөлшер реакцияның соңында әрекеттеспеген күйінде қалады.

Мысалы. Массасы 10,00 т мырыш оксидін 10,00 т көмірмен өңдегенде мырыштың қандай мөлшері түзіледі?

Шешуі. Реакция теңдеуі:
ZnO (қатты) + C (қатты) → Zn (қатты) + CO (газ)
ZnO зат мөлшері = 10,00∙10⁶/(65,4+16,00) = 1,23∙10⁵ моль

С зат мөлшері = 10,00∙10⁶/12,00 = 8,33∙10⁵ моль

Zn зат мөлшері = 1,23∙10⁵ моль

Zn массасы = 1,23∙10⁵ ∙65,4∙10^-6 т

Zn массасы = 8,04 т