1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

170 

 

103 - кесте 

 

АДАМ ӨМІРІН ЗЕРТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ 

__________________________________________________________________ 

 

 

АДАМ ӨМІРІН ЗЕРТТЕУДІҢ 

НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ 

 

БИОЛОГИЗАТОРЛЫҚ 

(НАТУРАЛИСТІК) ӘДІС 

 

СОЦИО-КОСМОСТЫҚ 

ӘДІС 

 

 

 

Адам өмірі табиғат 

бастауларына әкеледі – 

биологиялық дене 

Чарвак мектебі, Ламетри, 

Гоббс, Фейербах 

 

АДАМ ӨМІРІ  

үш аспектіден тұрады: 



 

      космостық 



 

      әлеуметтік 



 

      биологиялық 

(материалдық) 

                            Теософия, 

Тірі Этика Ілімі 

 



 

      космостық 

 



 

      әлеуметтік 

 



 

 биологиялық      

(материалдық) 



 

Теософия,  



 

Тірі Этика Ілімі 

 

171 

 

103 - кестенің жалғасы 

 

АДАМ ӨМІРІН ЗЕРТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ 

__________________________________________________________________ 

 

 

АДАМ ӨМІРІН ЗЕРТТЕУДІҢ 

НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ 

 

СОЦИОЛОГИЗАТОРЛЫҚ 

  ӘДІС 

 

 

ТЕОЛОГИЯЛЫҚ 

  ӘДІС 

 

 

 

Адам өмірі әлеуметтік 

қатынастарға әкеледі 

 

 

 

Адам өмірі рухани 

бастауларға (Құдай, Рух) 

жеткізеді 

 

 

      

 

 

Христиан философиясы, 

Индуистік философия, 

Ислам философиясы 

 

 

 

Маркс және оның 

ізбасарлары 

 

 

 

172 

 

104 - кесте 

 

АДАМ САНАСЫНЫҢ ДАМУЫ МЕН ҚАЛЫПТАСУЫНА 

ЫҚПАЛ ЖАСАЙТЫН ФАКТОРЛАР 

_____________________________________________________________ 

 

 

         АДАМ CАНАСЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР  

 

Тірі Этика философиясы 

 мен теософиясына сәйкес 

 

БИОЛОГИЯЛЫҚ 

ТҰҚЫМҚУАЛАУШЫЛЫҚ 

 

 

БИОЛОГИЯЛЫҚ 

ӨЗГЕРІСТЕР (МУТАЦИЯ) 

         

          

ТАБИҒИ ОРТА 

ӘЛЕУМЕТТІК-

МӘДЕНИ ОРТА 

          Өткен трансперальдық       

      (тәжірибе) рухани ядроның      

                      жиналымы 

            (атма-буддхи-манас) 

         

Ғарыштық денелер мен       

   үрдістердің психо-физикалық       

                              әсері 

                Биологиялық                   

          тұқымқуалаушылық 

 

          

Психо-физикалық және         

        биологиялық өзгерістер      

                    (мутациялар) 

 

                

Табиғи орта 

       Әлеуметтік-мәдени орта 

ХІХ-ХХ ғғ. позитивтік 

ғылыми парадигмаға 

сәйкес 

 

173 

 

105 - кесте 

 

ӨЛІМНЕН КЕЙІНГІ ӨМІР МӘСЕЛЕСІН КӨРСЕТУДІҢ 

БАСТЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ 

______________________________________________________________ 

 

 

 

ФИЛОСОФИЯЛЫҚ 

АЙҚЫНДАМАНЫҢ 

БАСТЫ ИДЕЯСЫ 

 

 

ФИЛОСОФИЯДАҒЫ 

БАҒЫТ-АҒЫМДАР 

 

 

 

ӨКІЛДЕРІ 

 

 

Өлімнен соң  

(денеден жан 

кеткеннен 

кейін) адам өмірі 

тоқтайды 

 

 

Материализм: 

эпикуреизм, чарвака, 

стоицизм, 

механикалық және 

диалектикалық 

материализм, 

позитивизм, дарвинизм 

және т.б. 

 

 

 

Эпикур,  

Ж.О.Ламетри,  

Людвиг Фейербах,  

К.Маркс, Ф.Энгельс,

 

О.Конт,

 

Ч.Дарвин, 

В.Ульянов-Ленин  

және т.б.

 

 

Биологиялық дененің 

өлімінен соң 

адамның жаны 

рухани әлемде мәңгі 

өмір сүреді 

 

 

     

Діни және идеалистік 

философия 

 

Аристотель,  

Аврелий Августин,  

Фома Аквинский, 

Р.Декарт, И.Кант, 

В.Соловьев, Н.Бердяев 

және т.б.

 

 

 

 

Адамның рухани 

ядросы мәңгілік  

өмір сүреді және  

бір денеден екінші 

денеге ауысып 

жалғаса береді 

 

 

Эзотериялық 

философия және оған 

идеялық жағынан 

жақын діни және 

философиялық 

ілімдер: йога, санкхья, 

буддизм, веданта, 

гностицизм, 

теософия және т.б. 

 

 

 

 

 

Кришна, Капила, 

Патанджали, Будда, 

Пифагор, Платон,  

Ориген, Шанкара, 

Рамакришна,  

Вивекананда Свами, 

Блаватская, Н.Рерих, 

Андреев 

және т.б.

 

 

 

 

174 

 

106 - кесте 

 

АНТРОПОЛОГИЯЛЫҚ БИОЭТИКАНЫҢ  

ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ 

__________________________________________________________________ 

 

 

ЖАСАНДЫ 

ТҮСІК 

 

  ЭВТАНАЗИЯ 

 

ҚОЛДАН ҰРЫҚТАНДЫРУ 

ДЕНЕ МҮШЕЛЕРІН БІРЕУДЕН 

БІРЕУГЕ САЛУ 

 

           АДАМ ӨМІРІН ҰЗАРТУ 

 

      СУРРАГАТТЫҚ АНАЛЫҚ 

 

           ГЕНДІК ИНЖЕНЕРИЯ 

 

   БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖЫНЫСЫН АУЫСТЫРУ 

 

БИОЭТИКА МӘСЕЛЕЛЕРІ 

 

175 

 

Қосымша сұрақтар: 

 



 

Адам – дегеніміз не? 



 

Адамның қоғаммен байланысын қалай түсінесің? 



 

Жеке адамның құрылымына нелер жатады? 



 

Антропосоциологиялық проблематикаға қызығушылықтың себептері 

неде? 



 

Антропосоциогенез ұғымының мағынасы қандай? 



 

Адамның мүдделері мен қажеттіліктері дегеніміз не? Олардың түрлері 

қандай? 



 

Адамның әлеуметтік тәртібін қалай түсінесің, ол қалай қалыптасады? 



 

Әлеуметтік бақылау дегеніміз не? 



 

Адам статусы – дегеніміз не? 



 

Индивид, жеке тұлға (личность) дегенді қалай түсінесің? 



 

Тұлғаның негізгі қандай типтері бар? 



 

Адамның адамгершілігін қалай түсінесің, оның категориялары неден 

тұрады? 



 

Студенттік ұжым (коллектив) құндылықтарын бағалау. 



 

Адам өміріндегі құндылықтар. 



 

Еңбек құндылық ретінде. 



 

Жеке адамның дамуындағы табиғылық пен қоғамдық. 



 

Қазіргі кезеңдегі адам мен табиғаттың арақатынасының мәні неде? 



 

Не себептен көптеген философтар адамды құпия деп есептейді? 



 

Шоқан адамның құқығын қорғау және қоғамдық құрылысты өзгерту, 

оның негізгі бағыттары туралы не айтты? 



 

Абай, Ыбырай шығармаларында адам тақырыбы қалай сөз болған? 



 

Шәкәрім, Сұлтанмахмұт, Жүсіпбек және т.б. адамның адамдық 

мәртебесі туралы пікірлері қандай? 



 

Адамның сана-сезімі қалай пайда болды (немесе қалыптасты)? 



 

Өзіндік сана қалай қоғамдық санаға ауысады? 

 

 

Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз! 

 



 

Адам баласы керуен сияқты: тоқтады, көшті де кетті (Қорқыт-Ата). 



 

Адамдар адамзаттыққа жататындықтан өзара тату болуы керек  



 

(әл-Фараби).  



 

Күллі  адам  баласын  қор  қылатын  үш  нәрсе  бар:  олар  –  надандық, 

еріншектік, залымдық (Абай). 



 

Адам  –  таңғажайып  құбылыс!  Оның  жан-дүниесі,  ақыл-ойы,  жан-

жақты  талант-қабілеті  –  құдыреттілік  табиғатының,  мүлдем  беймәлім 

әрі  ешқашан  да  танып-білу  мүмкін  емес  мәңгілік  құпияның  нақты 

көрінісі осы емес пе!? (Ш.Уәлиханов). 

176 

 



 

Адам ізденсе ғана өмір сүреді (Р.Вальзер). 



 

Адам  мәселесі  –  адам  танымы  алдында  тұрған  көне  де,  ең  тұрақты 

проблема емес (М.Фуко). 



 

Адам  –  қос  мағыналылық  сырын  ашу  арқылы  алатын  хабар  иесі 

(М.Хайдеггер). 



 

Адам  –  мәңгі  шешіліп  келе  жатқан  және  ешқашан  шешілмейтін 

мәңгілік проблема (А.Лосев). 



 

Адам  табиғатының  ерекшелігі  сол:  кісі  теріс  пиғылды  бағдарлама 

негізінде тез тіл табысады (Ф.А.фон Хайек). 



 

Адамның  бойындағы  тұлғалық  қасиеті  –  тәңірлік  рухтың  таңғажайып 

оқшаулануы (М.Шелер). 



 

Философиялық тұрғыдан негізделген дүниетанымға ұмтылушы  адам –

өз ақылына сүйенуге ерлігі жететін адам болуға тиісті (М.Шелер). 



 

Адам  –  тіршілік  тәсілінің  өзі  әлі  айқындала  қоймаған,  не  болғысы 

келетіні  жөнінде  де  өнді  шешім  қабылдана  қоймаған  жан  иесі 

(М.Шелер). 



 

Адам кешіре алмайтын нәрселер бар, яғни ұмытуға болмайтын 

өкініштер де болғаны ғой (Л.Шестов).

  

 

 

жүктеу/скачать 6,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: