1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

216 

 

134 - кесте 

 

АДАМЗАТ БАЛАСЫНЫҢ ТІРШІЛІК ЕТУ ТӘСІЛІ 

__________________________________________________ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

АДАМЗАТ БАЛАСЫНЫҢ  

ТАРИХИ ҒҰМЫР КЕШУ 

КЕЗЕҢДЕРІНІҢ ҮШ БАСПАЛДАҒЫ

 

 

ОТЫРЫҚШЫ  

- ЕГІНШІЛІК 

 

КӨШПЕЛІ –  

                              МАЛШЫЛЫҚ 

 

АҢШЫЛЫҚ –  

БАЛЫҚШЫЛЫҚ 

217 

 

135 - кесте 

 

ТАРИХ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ БАСТЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ 

__________________________________________________________________ 

 

ТАРИХ ФИЛОСОФИЯСЫ 

 

ТАРИХТЫҢ МӘН-МАҢЫЗЫ 

 

ТАРИХТЫҢ БАҒЫТ-БАҒДАРЫ 

 

ТАРИХИ ДАМУДЫҢ ТҮПКІЛІКТІ ЗАҢДАРЫ 

 

ТАРИХИ ҮРДІСТЕРДІҢ КРИТЕРИЙЛЕРІ 

 

ТАРИХИ ДЕТЕРМИНИЗМ 

 

ТАРИХТЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШТЕРІ 

 

АДАМЗАТТЫҢ ТАРИХИ ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ 

 

218 

 

136 - кесте 

 

ТАРИХТЫҢ МАҢЫЗЫДЫЛЫҒЫ ЖӨНІНДЕГІ  

БАСТЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ТҰЖЫРЫМДАМАЛАР 

__________________________________________________ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«ЖАНДЫ ТАЗАРТУ» ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ: 

Үнді классикалық философиясы, Платон, неоплатонизм 

 

ПРОВИДЕНЦИАЛИЗМ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ:  

Христиан теологиясы және философия 

ИДЕАЛИСТІК ТҰЖЫРЫМДАМА: 

 

Г.Лейбниц, И.Фихте, Г.Гегель және т.б. 

МАРКСИСТІК ТҰЖЫРЫМДАМА: 

 

К.Маркс және оның жақтастары 

РУХАНИ-ҒАРЫШТЫҚ ЭВОЛЮЦИЯ 

ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ: 

Махатма, Е.Блаватская,  

Н. және Е.Рерихтар 

БАСТЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ 

ТҰЖЫРЫМДАМАЛАР 

 

 

219 

 

137 - кесте 

ТАРИХИ ҮРДІСТІҢ БАҒЫТТАРЫ МӘСЕЛЕЛЕРІН  

ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ТҰРҒЫДА ШЕШУ 

__________________________________________________________________ 

 

 

 

ТАРИХИ 

ҮРДІСТІҢ

 

БАҒЫТТЫ 

-ЛЫҒЫ 

БОЛМАЙДЫ 

 

 

ТАБИҒИ ЖӘНЕ 

ҚОҒАМДЫҚ 

ҮРДІСТЕРДІҢ

 

АЙНАЛЫМЫ 

 

ТАРИХИ ҮРДІСТІҢ  

 

БАҒЫТТЫЛЫҒЫ 

 

 

ТАРИХТЫҢ 

РЕГРЕССИВТІ 

ДАМУЫ 

ДЕГЕН 

БОЛАДЫ 

 

 

ТАРИХТЫҢ 

ПРОГРЕССИВ 

-ТІ ДАМУЫ 

ДЕГЕН 

БОЛАДЫ

 

 

 

220 

 

 

138 - кесте 

 

 

ТАРИХТЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШТЕРІ 

______________________________________ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ОБЬЕКТИВТІ 

 

СУБЬЕКТИВТІ 

Тарихи- табиғи 

заңдылықтары 

Жағрапиялық    

жағдайлар 

Ғарыштық ықпал 

  (жер шары, жұлдыздар  

және т.б.) 

               Белгілі тарихи 

                тұлғалар                          

Әлеуметтік топтар  мен 

таптар 

Бұқара халық 

 

Тарих субъектілері 

ОБЬЕКТИВТІ 

 

 

СУБЬЕКТИВТІ 

 

 

ТАРИХТЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШТЕРІ 

 

 

Жер шарындағы 

психосфералардың   

ықпалы 

 (шағын әлемдер) 

 

221 

 

139 - кесте 

 

ТАРИХИ ҮРДІСТІҢ БАСТЫ КРИТЕРИЙЛЕРІ 

_____________________________________________________ 

 

 

 

АДАМНЫҢ РУХАНИ ӨСУІ 

 

 

АДАМ БОСТАНДЫҒЫНЫҢ КЕҢЕЮІ 

 

 

ТАБИҒАТ КҮШТЕРІН ИЕЛЕНУ 

 

 

ҚОҒАМНЫҢ ӨНДІРІСТІК КҮШТЕРІНІҢ  

ДАМУЫ 

 

 

ҒЫЛЫМ МЕН ТЕХНИКАНЫҢ ДАМУЫ 

 

 

АДАМЗАТТЫҢ БІРЛЕСУ ЖОЛЫНА БАСТАУЫ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

222 

 

Қосымша сұрақтар: 

 



 

Тарих философиясы дегенді қалай түсінесің? Оның негізгі 

мәселелеріне не жатады? 



 

Тарих философиясын зерттеудегі О.Шпенглер, А.Тойнби және 

К.Ясперс сияқты ғалымдардың еңбектерінің мәні неде? 



 

Тарихтың қозғаушы күштері деген ұғымды қалай түсінесің? 



 

Қазақтың немесе Қазақ Елінің тарихтағы алар орны қандай? 



 

Тарихи сана – дегеніміз не? Қазақтың ұлт ретінде әрі қарай 

қалыптасуына тарихи сананың қандай әсер-ықпалы бар? 



 

Этнос және оның белгілері қандай? 



 

Қоғамда ұлтаралық қатынастарды реттеудегі тарихтың рөлі қандай? 

 

 

Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз! 

 



 

Жеті  атасын  білмеген  ер  –  жетесіз,  жеті  ғасыр  тарихын  білмеген  ел  – 

жетесіз! (қазақ даналығы).  



 

Тарихи  шындықта  идеалға  орын  жоқ.  Онда  тек  деректер  ғана  болуы 

тиіс. Ешқандай ақиқат деген жоқ, деректер ғана бар (О.Шпенглер). 



 

Қазір  біз  дүниеге  тұтас  жер  шары  тұрғысында  емес,  оның  түкпір-

түкпірге  бөлінген  бөлшектері  тұрғысынан  ойлаймыз.  Мұны  тек 

философтар мен тарихшылар ғана әлі күнге білмей жүр (О.Шпенглер). 



 

Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол! (қазақ мәтелі). 



 

Мен өз Отанымды сынаудан, оны ренжітуден, тіпті, оны қорлаудан да 

қорықпаймын. Тек алдаудан сақтасын  (П.Чаадаев). 

 



 

Тарихта мағына жоқ (К.Поппер).

 



 

Әрбір  орыс  адамының  тарихи  маңызы  –  оның  Отанға  сіңірген 

еңбегімен, оның адамдық қадір-қасиеті – оның патриотизмінің күшімен 

өлшенеді (Н.Г.Чернышевский).  



 

Табиғатты тануды – үйренуге болады: ал тарихтың білгірі болып – туу 

керек (О.Шпенглер).  



 

Тарихта  ұдайы  осылай  болып  тұрады:  ол  алға  қадам  жасаған  еді,  сол 

үшін әлденесін құрбандыққа шалуға тура келді (Ж.Деррида). 



 

Лениннің  «әулиелілігі»  –  Мәскеудің  Иерусалим  атанғаны  сияқты 

(Ж.Деррида). 



 

Тарих идеалдарды аяусыз таптап отырады, ал егер әлде бір адам немесе 

халық белгілі бір кезеңде әділдік үшін күш қолданудан бас тартса, онда 

ол ой мен ақиқат әлеміндегі теориялық даңққа ие болып шыға келеді, 

бірақ бұл – оның шындықтың не екенін жақсы білетін басқа бір күшпен 

тайталаста ұтылып қалғанын білдіреді (О.Шпенглер).  



 

Бар дәуірлерде де адам өзін «тарихи бетбұрыста» тұрмын деп ойлаған 

(Т.де Шарден). 

 

 

223 

 

9 - БӨЛІМ 

 

МӘДЕНИЕТ ФИЛОСОФИЯСЫ 

 

             Тоғызыншы  бөлім  мәдениет  философиясына  арналған.  Мұнда 

мәдениеттің  мән-маңызын  анықтаудың  негізгі  әдістері  мен  әлеуметтік 

қызметтеріне,  мәдениеттің  түрлері  мен  формаларына,  түрлі  мәдениет 

доминанттарына,  бұқаралық  мәдениет  және  «өркениет»  ұғымының 

көпмағыналылығына,  сонымен  қатар  қазіргі  заманғы  мәдениеттің  және 

өркениеттің кейбір тенденциялары жайлы айтылады. Мәдениет философиясы 

мәселелері  әлеуметтік  философия,  тарих  философиясы  және  философиялық 

футуристикамен  тығыз  байланысты.  Сондықтан,  7-ші,  8-ші  және  10-шы 

бөлімдеріндегі сәйкес келетін оқу материалдарын пайдалануға болады.  

 

 

 

224 

 

140 - кесте

 

МӘДЕНИЕТТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚЫЗМЕТТЕРІ           

______________________________________________________ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

жүктеу/скачать 6,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: