1. Қазақстандық электорат
жүктеу/скачать 28,62 Kb.
|
1 2
Байланысты:№ 9 СӨЖ Қазақстандық электорат
|
1. Қазақстандық электорат. Қазақстандық электораттың портреті тәуелсіздік жылдары түрлі метаморфоздардан өтті. Отандық сайлаушының саяси белсенділігі мен енжарлығы болды. Бүгінде ол салыстырмалы тыныштық, дәлірек айтқанда Инерция күйінде. Бұған бірнеше себептер бар. Біріншіден, сайлау жүйесінің өзгеруіне байланысты – мажоритарлық жүйеден пропорционалды жүйеге көшу – парламенттік сайлаудың беделі төмендеді. Мысалы, 1990 жылы елдің Жоғарғы Кеңесіне жалпыхалықтық балама сайлау кезінде нақты партиялық құрылым болған жоқ, ал бәсекелестер арасында қатаң қарама-қайшылық байқалды. Халық жаппай дауыс берді, барлығы әртүрлі партияларды іздеді. Басқа әлеуметтік лифтілердің жабылуына және сайлаудың дау-жанжалына байланысты жағдай қалыптасты, сайлаушылар кандидаттар емес, партиялардың атынан шыға бастады. Тиісінше, сайлаушылар мен Парламент арасындағы байланыс деңгейі төмендеді. Сонымен қатар, Қазақстанда тұрақты кәсіби депутаттық корпус жоқ. Және бұл үлкен проблема. Төрт жыл бойы депутат заңдармен жұмыс істейді, Үкімет мүшелерімен байланысады, белгілі бір тәжірибе алады. Ал заң шығарушы тармақтағы кезекті сайлаудан кейін билік қажетсіз болып шығады. Оны уақытында қолдаған әкім немесе олигарх Парламенттегі жұмысы кезінде мекемеден шығып кетті. Нәтижесінде депутаттық корпустың жиі ауысуы оның электораттың қабылдауына әсер етеді. Егер де депутаттардың наразылығы орын алса, онда қазақстандықтар олардың қайта сайлануына әрдайым сын көзбен қарай бермейді. Президенттік сайлауға келетін болсақ, олар дәстүрлі түрде жоғары қатысуды көрсетті. Қазақстандық сайлаушылар Президент тұлғасын депутаттан гөрі анық және толық қабылдайды. Сенім рейтингісінде бірінші сатыда Мемлекет басшысы, одан кейін – Үкімет, одан кейін Парламент, одан кейін әкімдіктер мен мәслихаттар тұр. Яғни, мемлекеттік орган қазақстандыққа қаншалықты жақын болса, соғұрлым ол оған деген ықыласты аз сезінеді. Сенім деңгейі аз, ал сыни деңгей әлдеқайда жоғары. Бұл факторлар сайлаушылардың келуіне әсер етеді. Мысалы, егер мәслихат сайлауына қатысу 20 – дан 40% - ға дейін, парламенттік сайлауға-70% - ға дейін болса, Президенттік сайлауға қатысу 90% - ға жетеді. Сонымен қатар, электораттың белгілі бір енжарлығы бар – адамдар Президент пен депутаттарды сайлауға дағдыланған, содан кейін олар өздері шешім қабылдайды. Бұл ішінара сыни қабылдауды әлсіретті. Сонымен қатар, қазақстандық қоғамда мемлекеттік патернализм өсіп келеді, сондықтан бүгінде халық басқа құндылықтар жүйесіне мұқтаж. Сонымен қатар, электоратты биліктің өзі қабылдау тәсілдері өзгеруде. Егер бұрын идеология немесе сайлау бағдарламасы қоғамның нақты қабаттарына бағытталған болса, онда бүгінде маркетинг осы салаларға келді. Нәтижесінде, барлық маркетологтар жұмыс істейтін орташа тұтынушымен бірге бүгінде орташа сайлаушы тұрады. Ал идеология оған қатысты ешқандай айырмашылықты білдірмейді. Сондықтан қазақстандық электоратты жауапты таңдау туралы айту әзірше қиын. 90-шы жылдардың басына қарағанда, сайлаушы 1989 жылы Алматыда өткен сайлауда жеңіске жеткен кезде, мысалы, Компартия хатшылары жеңіліп қалды. Мұндай жағдайды бүгін елестету мүмкін емес. Халық үйреніп кеттім, бұл барин келеді – барин кездесуінде. Ол мұны қалай жасайтыны туралы нюанстарға енді енбейді. Сонымен бірге, парламенттік және президенттік сайлаудағы электоралдық мінез-құлық өзгеше екенін түсіну керек. Халық түбегейлі өзгерісті қаламайды, әсіресе Украина немесе Қырғызстан аясында жүктеу/скачать 28,62 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2