1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып



бет64/122
Дата06.04.2020
өлшемі6,49 Mb.
#61631
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   122
Байланысты:
OKU SAUAT 2019 (1)-2 (1)



1196 нұсқа

1-мәтін


Осы күнгі кұстардың ең ірісі және ең жүйрігі - түйеқұс. Оның биіктігі екі жарым метр, салмағы отыз алты килограмға дейін жетеді. Мойны мен басы мамықсыз болады. Аяғы екі саусақты, канаты нашар жетілген. Қоразының түсі қара, оның қанат, күйрық кауырсындары ақшыл. Мекиенінің түсі қоңыр болын келеді.
Түйеқұстар топтанын жүреді, олар құмды даланы мекендейді. Түйеқұстар өсімдіктің ұрығын, жемісін, ұсақжәндіктерді жейді.

Түйеқұстың жүйріктігі сонша, ол ит, түлкі, қояндардан озып кетеді. Оның бір айлық балапанының өзі сағатына елу километр жылдамдықпен жүгіреді. Түйеқұстың етін жейді. Ал қанат, қауырсындары әсемдікке пайдаланылады.




1. Түйеқұстың басқа

ерекшелігі
A. Қауырсындары ақшыл

B. Мамығы пайдалы

C. Еті пайдалы

D. Ең жүирігі


E. Түсі қара
құстардан
2. Түйеқұс қандай жерді мекендейді?
A. Құмды даланы
B. Орманды алқапты

C. Егінді даланы

D. Өзен жағасын

E. Тоғай ішін


Бір кездері аттарын ғана анда-санда бір еститін көптеген жемістер бул уақытта көше-кешеде, тіпті аяк асты дейтіндей жерлерде де сатылатын болды. Сондай көп сатылатын жемістің бірі банан екенін көріп жүрміз. Дәрігерлердің айтуынша, бұл жемістің де пайдалы шипалық


172

қасиеттері көп керінеді. Ол әсіресе сусамыр (қант диабеті ) ауруына шалдыққандарға өте пайдалы делінеді. Мұндайда піскен жемістің өзімен бірге піспегендері де, банан қабығының қайнатылған тұнбасы да шипалы болып шығады. Атеросклероз, гипертония ауруларына, бауыр мен бұйректің бірқатар ауруларына бұл жемістің шипалық әсері болатыны анықталды. Бананда A, В, РР және Е дәрумендері мол болғандықған оның бас ауруларына, терінің күпсуіне қарсы шипасы бар, көздің көру қасиетіне игі ықпалы мол, қандағы холестерин мөлшерін азайтады, қалқанша бездің қызметін дұрыстайды. Бананның жаңа піскен мәуесі ана сутін молайтумен қоса, ағзаның қартаю процесін баяулатады.
3. Бананың адам ағзасына әеері, 4.Мәтінге қай тұжырым сай келеді?


A. Кездің керу қасиетін баяулатады 1.Бананың емдік касиеті көп.

B. Қартаю процесін тежейді 2.Бананды жегеннен ана сүті молаяды.

C. Холестерин мелшерін арттырады A. Біріншісі бұрыс


D. Қартаю процесін ұлғайтады B. Екеуі де бұрыс
E. Қанды қоюлатады C. Екіншісі дұрыс

D. Екеуі де дрыс

E. Біріншісі дұрыс



5.Банан қандай ауруларға пайдалы?
A. Талма дерті

B. Жүрек ауруы

C. Қант диабеті

D. Жүйке ауруы


E. Остеохондроз
6. Мәтіннің тақырыбы қандай? A. Көп жемістердің пайдасы B. Дәрумендердің тарихы C. Жемістердің зияны D. Шипагерлік қасиеттер E. Бананның қасиеті

Ертеде патшаның екі қызы болыпты. Патша екі қызын да жақсы көріп, колынан келгенше оларды ештеңеден қақпай, қалағандарын жасап, айтқандарын екі етпеуге тырысады екен. Дегенмен де өсе келе үлкен қызының мінезі өзгере бастапты. Ол үнемі мұңайып, бақытсыз кейіпте жүретін болыпы.


Бір күні білімді бір адам патшаға қонаққа келіпті. Патшаның қайғылы түрін көріп, себебін

сұрапты. Патша: «Е-е-е... сұрама, күлмейтін бір қызым бар, дертін ешкім білмейді» - дейді.

«Патшам, рұқсат етсең, сарайыңызға қонақ болайын. Мүмкін қызыңыздың қайғысының

себебін табармын», - дейді жолаушы. Патша қуана рұқсат етті.


Сол күннен бастап саяхатшы екі қызды патша рұқсатымен жасырын аңди бастапты. Қараса, екеуі түнде жатар алдыңда жастықтарының астынан бір дәптер шығарын, бір нәрселер жазып, таңертең жазғандарын оқып, орындарынан тұрады екен. Саяхатшы бір күні қыздар ұйықтағаннан кейін дәптерлерін алып оқыса, кіші қыз өзіне жасалған жақсылықтарды, ал үлкен қыз тек болмашы әділетсіздіктерді жазыпты.
Ертеңінде саяхатшы кіші қыздан рұқсат алын, оның дәптерін үлкен қыздың жастығының астына қойды. Таң атысымен патшаның үлкен қызы жастық астынан дәптерді алып оқыпты. Сарайдағылар екеуіне де бірдей қарағандықтан ол дәптерде жазылғандарды жатырқамапты. Өзіне жасалған жақсылықтар есіне түсісімен жүзі жадырап, қуанғаннан ән сала бастапты. Патша үлкен қызының қуанғанын көріп, өз құлағы мен көзіне өзі сенбепті, Бірден саяхатшыны шақырып, бұны қалай жүзеге асырғанын сұрапты. Саяхатшы: «Патшам, өмір айна сияқты. Оның жақсы жақтарын ойласақ, бізге әдемі көрінер. Сіздің ұлкен қызыңыз өмірінің жаман жақтарын ойлағаны үшін бақытсыз болған», - деп жауап береді. Патша үлкен қызын шақырып, оған енді дәптеріне тек жақсылықтарды ғана жазуға кеңес беріпті. Сол күннен бастап, патшаның екі қызы да бақытты өмір сүріпті.


7. Саяхатшы

неліктен

қыздардың

8. Мәтіндегі негізгі ой кімнің сөзі арқылы

күнделігін жасырын оқыды?




беріледі?

A. Патшалықтың құпиясын ашу үшін

A. Қызметкерлердің

B. Қыздардың ақылдылығын білу үшін

B. Кіші қыздың

C. Кіші қыздың науқасын білу үшін

C. Патшаның

D. Қыздардың сырын ашу үшін




D. Үлкен қыздың

E. Қыздар тәрбиесімен айналысу үшін

E. Саяхатшының


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   122




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет