1 Билет Мұнай кен орындары ашылуының негізгі тарихи кезеңдері. ҚР мұнай саласының қазіргі кездегі даму қарқыны
-билет 1.Мұнайды сульфирлеу және сульфохлорлау реакциялары
жүктеу/скачать 7,34 Mb.
|
Мунай билеттер (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.Пикнометрмен тығыздықты анықтау
| 19-билет
1.Мұнайды сульфирлеу және сульфохлорлау реакциялары 2.Майлардың қышқылдығын анықтау Майлар, триглицеридтер — органикалық қосылыстар; негізінен глицерин мен бір негізді май қышқылдарының (триглицеридтердің) күрделі эфирлері; глицерин мен жоғарғы карбон қышқылдарының күрделі эфирлері. Липидтерге жатады. Табиғи майлар молекуласындағы қаныққан май қышқылдары стеарин, пальмитин, ал қанықпаған май қышқылдары олеин, линол, линолен қышқылдарынан тұрады. Тірі организмдердің жасушалары мен тіндерінің (ткандерінің) негізгі құрамды бөліктерінің бірі; организмдегі энергия көзі; таза майдың калориялылығы 3770 кДж 100 г. Табиғи Майлар жануар және өсімдік Майлары болып бөлінеді. Май қышқылы — бір негізді қаныққан карбон қышқылы. Ол жағымсыз иісті, түссіз сұйықтық, суда және органикалық еріткіштерде жақсы ериді. Көміртегі тізбегінің құрылысына байланысты Май қышқылының екі изомері бар: *н-май қышқылы CH3CH2 CH2COOH (қайнау t 163ӘС, тығыздығы 20ӘС-та 0,953 г/см3) изомай қышқылы (CH3)2CHCOOH (қайнау t 155ӘС, тығыздығы 20ӘС-та 0,949 г/см3). Қызыл фосфор қатысында Май қышқылын бромдағанда -бром пропион қышқылы түзіледі. Өнеркәсіпте Май қышқылын бутил спиртін тотықтыру, құрамында крахмал бар қалдықты (35 — 40ӘС) ашыту арқылы алады 3.Пикнометрмен тығыздықты анықтау Пикнометр (көне грекше: πυκνός — «тығыз» және μετρέω — «өлшеймін») — сұйықтар мен қатты денелердің тығыздығын дәл өлшеу үшін қолданылатын белгілі бір қалыптағы және іштілікті шыны ыдыс.[1] Салыстырмалы тығыздықты алынған сұйқтықтың массасының дистиленген су массасына қатысымен әрекетеуге болады (бірдей жғдайда). Сұйықтардың тығыздығын анықтау үшін пикнометрия әдісі қолданылады.
Сынау нәтижесі үшін екі қатарлас анықтаудың арифметикалық ортасы қабылданады, араларындағы алшақтықтың қателерінің мәндері төмендегі кестедегіден аспайды: Хлоридтер мөлшері, мг/л Анықтау қателігі, мг/л 10-ға дейін 1,5 3,0 6,0 25,0 > 1000 отраша мәннен 4 % Бұл әдіс дәлдігі, дистильденген сумен шайғанда тұздар шығарып алынуы толықсыз болғанынан, жоғары емес. Уфа мұнай институты сулымұнайлық эмульсиядан тұздарды қарқынды шайғындау әдісін ұсынды. Әдіс мағынасы мынада, түйісудің үлкен бетін жасау үшін шайғындаушы су фазасына эмульсия арнайы бүріккішпен беріледі. 20 Билет 1. Бензиндердің, нафтаздардың, керосиндердің қышқылдығын анықтау 1) Мұнай қышқылдығы ішінде алифаттық пен циклдік карбон қышқылдары, фенолдар мен басқа қышқылдық сипаттағы оттектік қосылыстардың болуымен қалыптасады. Мұнайдан сілтілер ерітінділерімен бөлініп шығатын барлық қыщқылды заттар «мұнай қышқылдары» терминімен біріктіріледі. Мұнайдың элементтік құрамындағы оттек мөлшері мұнай қышқылдарының мөлшеріне тікелей тәуелділікте болады. Оттекті талдаудың сенімді әдісі әзірге жасалған жоқ. Сондықтан мұнайдағы мен мұнайөніміндегі оттек мөлшерін (%-бен): 100 – қалған элементтердің қосынды мөлшерлері (%-бен) айырымы бойынша, есептейді. Мұнай қышқылдарының ықтимал тегі – мұнайлардың биохимиялық тотығуы. Мұнай қышқылдарының жасанды тегі жайлы елестету қисынсыз болып шықты. Бірақта оттекқұрамдас қосылыстар мұнайды алудың және өңдеудің кейбір үрдістерінде (мысалы, ішкіпласт жануы әдісімен мұнайды және битумдар өндірісінде мұнай қалдықтарын алу кезінде мұнайды ауадағы оттекпен тотықтыру нәтижесінде) түзілуі мүмкін. Мұнайлардағы мұнай қышқылдарының мөлшері – іздерден 1 %-ға дейін (масса бойынша) және жоғарырақ. Мұнай қышқылдары ең көп мөлшерде нафтендік типтегі мұнай құрамында, ең аз мөлшерде – жоғарыпарафиндік мұнай құрамында болады. ТМД мұнайларының ішінен мұнай қышқылының ең жоғарғы мөлшері (3,0 %) Әзербайжанның нафталандық мұнайында көрінді. Батыс Сібір мұнайларынан олеин мен дегидроабитин қышқылдары алғаш табылды. Дегидроабиетин қышқылы абиетин қышқылын (қылқан жапырақты өсімдіктердің қышқылдарының, шайырларының негізгі құраушысы) тотықтырудың өнімі болады. Батыс Сібір мұнайларынан бөлінген мұнай қышқылдарының концентраттарынық құрамында сондай-ақ изопреноидтық пен екінегіздік (себациндік) қышқылдар да болады. Әртүрлі мұнайлардың нафтен қышқылдары өзімен циклопентан мен циклогексан қатарының монокарбон қышқылын көрсетеді. Циклопентан қатарының қышқылдары басымырақ. Мұнайларда моноциклдік нафтен қышқылдарымен қатар би- мен полициклдік қышқылдар болады. Карбоксил тобы сәйкестендірілген барлық нафтен қышқылдарында дерліктей молекуланың циклдік бөлігінен бір немесе бірнеше метилен тобымен бөлектелген. Мұнайларда 20-дан астам алифаттық карбон қышқылы табылды: құмырсқа, сірке, пропион, май, капрон, энант, пальмитин, стеарин, миристин. Мұнай қышқылдары қоюлығы бойынша негізінен сұйық. Мысалы, Батыс Сібір мұнайларынан бөлінген қышқылдар жарқын-қоңыр тұтқырлы сұйық болады. Олар сондай-ақ кристалдық (жоғарымолекулалық алифаттық қышқылдар – миристин, пальмитин, стеарин, архин) немесе жартылай қатты тамұқ оты тәрізді заттар бола алады. Төменмолекулалық нафтен қышқылдары таза түрде – түссіз тұтқырлығы аз өткір жағымсыз иіске ие сұйықтар. Мұнай қышқылдары қоюлығы бойынша негізінен сұйық. Мысалы, Батыс Сібір мұнайларынан бөлінген қышқылдар жарқын-қоңыр тұтқырлы сұйық болады. Олар сондай-ақ кристалдық (жоғарымолекулалық алифаттық қышқылдар – миристин, пальмитин, стеарин, архин) немесе жартылай қатты тамұқ оты тәрізді заттар бола алады. Төменмолекулалық нафтен қышқылдары таза түрде – түссіз тұтқырлығы аз өткір жағымсыз иіске ие сұйықтар. Мұнай қышқылдары мынадай физика-химиялық қасиеттерге ие: тығыздығы шамамен 1000 кг/м3; суда нашар ериді; көмірсутектерде, спирттерде, хлороформда, диэтил эфирінде жақсы ериді; тоңдану температурасы төмен және -80 0С-ға дейін жетеді; молекулалық масса өсуімен тұтқырлығы артады; молекулалық масса ұлғаюына қарай қышқылдық сан азаяды және 340-25 мг КОН/г шегінде тербеледі; молекулалық масса өсуімен су мен ауа шекарасындағы беттік керілу кішірейеді. Мұнай қышқылдары қаныққан қосылыстар болып көрінеді, олардың иодтық саны шамалы. 28-ші сәуір атындағы кен орнындағы жүктеу/скачать 7,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|